Giáo án Tin học 11 - Tiết: 41, 42 - Bài 17: Chương trình con và phân loại

Tiết: 41, 42
Đ17. chương trình con và phân loại
Ngày dạy: / 01/ 2010
 A. Mục tiêu
 1. Kiến thức:
- Biết được khái niệm chương trình con.
- Biết được ý nghĩa của chương trình con, sự cần thiết phải viết một chương trình thành các chương trình con.
- Biết được cấu trúc của chương trình con.
- Phân biệt được hai loại chương trình con là hàm và thủ tục.
 2. Kĩ năng:
- Nhận biết được các thành phần trong đầu của thủ tục.
- Nhận biết được hai loại tham số hình thức trong đầu của thủ tục.
- Biết cách khai báo hai loại chương trình con cùng với tham số hình thức của chúng.
- Biết cách viết lời gọi chương trình con trong thân chương trình chính.
 3. Thái độ:
- Rèn luyện các phẩm chất của người lập trình như tinh thần hợp tác, làm việc theo nhóm, tuân thủ yêu cầu vì một công việc chung.
 B. chuẩn bị của giáo viên – học sinh.
 1. Chuẩn bị của giáo viên.
 - Máy vi tính, máy chiếu Projector để giới thiệu ví dụ.
 2. Chuẩn bị của học sinh
 - Sách giáo khoa.
 C. tiến trình trên lớp .
Hoạt động 1 : Tìm hiểu ý nghĩa và khái niệm của chương trình con.
1. Khái niệm chương trình con 
Hướng dẫn của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Chiếu hai chương trình giáo viên đã chuẩn bị sẵn. Một chương trình có sử dụng chương trình con, một chương trình không sử dụng chương trình con.
 Chẳng hạn: Chương trình tính tổng 4 lũy thừa:
LT = a n + b m + c p + d q .
 - Gọi học sinh nhận xét về tính ngắn gọn, rõ ràng, tính dễ đọc dễ hiểu của hai chương trình đó.
 - Hỏi: Khi nào nên viết chương trình con?
 - Yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa, cho biết khái niệm chương trình con.
 - Chia lớp thành 3 nhóm. Phát bìa trong cho mỗi nhóm. Yêu cầu học sinh điền các lợi ích của việc sử dụng chương trình con.
- Thu phiếu học tập. Chiếu kết quả lên bảng.
- Bổ sung và giải thích thêm một số lợi ích mà học sinh điền chưa đầy đủ. (vì các em còn mơ hồ về chương trinhg con)
Quan sát đề bài và hai chương trình ví dụ.
 - Nhận xét: Chương trình có sử dụng chương trình con được viết ngắn gon, dễ hiểu hơn chương trình viết không sử dụng chương tình con.
 - Đối với các bài toán lớn, cần nhiều người cùng viết. Chương trình dài, cần chia làm nhiều đoạn. Có nhiều đoạn lệnh lặp lại, chỉ nên viết một chương trình con.
 - Tham khảo sách giáo khoa để trả lời.
 - Nghiên cứu sách giáo khoa, thảo luận để điền phiếu học tập.
 - Lợi ích của việc sử dụng chương trình con:
+ Chương trình dễ đọc, dễ hiểu, dễ kiểm tra phát hiện lỗi và sửa sai.
+ Có thể giao cho nhiều người cùng viết một chương trình.
+ Tránh việc phải viết lặp lại một nhóm lệnh khi nhóm lệnh này được thực hiện nhiều lần khác nhau trong chương trình.
+ Phục vụ cho quá trình trừu tượng hóa.
+ Thuận tiện cho việc nâng cấp chương trình
 - Báo cáo kết quả.
 - Theo dõi bổ sung và giải thích của giáo viên. 
2. Phân loại và cấu trúc của chương trình con
Hoạt động 2: Tìm hiểu về phân loại chương trình con
a. Phân loại
Hướng dẫn của giáo viên
Hoạt động của học sinh
 - Hỏi: Có mấy loại chương trình con? Gọi tên của chúng?
 - Hỏi: Đã từng làm quen với hàm và thủ tục chưa? Lấy một số ví dụ về hàm và thủ tục đã được học.
 - ý nghĩa của hàm và thủ tục chuẩn?
 - yêu cầu học sinh tham khảo sách giáo khoa để phân biệt khái niệm hàm và thủ tục.
Tham khảo sách giáo khoa và trả lời.
 - Hai loại chương trình con: hàm và thủ tục.
 - Đã sử dụng hàm và thủ tục chuẩn.
 - Ví dụ: Hàm abs(), length(st).
Thủ tục Delete(st,p,n);
 - Hàm là chương trình con thực hiện một số thao tác nào đó và trả lời về một giá trị thông qua tên hàm .
 - Thủ tục là chương trình con thực hiện các thao tác nhất định nhưng không trả về giá trị qua tên của nó.
Hoạt động 3: Tìm hiểu cấu trúc chương trình con
b. Cấu trúc chương trình con
Hướng dẫn của giáo viên
Hoạt động của học sinh
 - Giới thiệu cấu trúc chung của chương trình con.
 []
 - Yêu cầu học sinh so sánh với cấu trúc chương trình chính.
 - Yêu cầu học sinh giải thích phần khai báo và phần thân chương trình con.
 - Diễn giải: Phần đầu của chương trình con gồm có tên chương trình con, các tham số của chương trình con. Các tham số này được gọi là tham số hình thức.
Quan sát cấu trúc của chương trình con.
 - Giống cấu trúc chương trình chính. Khác ở chỗ phần đầu chương trình là bắt buộc phải có.
 - Phần khai báo thường có thể là khai báo biến, hằng.
 - Phần thân là một dãy các lệnh thực hiện nhiệm vụ nhất định của chương trình con.
Hoạt động 4: Tìm hiểu cách thực hiện chương trình con
c. Thực hiện chương trình con.
Hướng dẫn của giáo viên
Hoạt động của học sinh
 - Hỏi: Để sử dụng hàm và thủ tục chuẩn em thường viết ở đâu và viết như thế nào?
 - Diễn giải: Để gọi một chương trình con, ta cần phải có lệnh gọi nó tương tự lệnh gọi hàm hay thủ tục chuẩn, bao gồm tên chương trình con với các tham số(nếu có) là cá hằng và biến chứa dữ liệu vào/ra tương ứng với các tham số hình thức đặt trong cặp ngoặc. Các hằng và biến này được gọi là tham số thực sự. 
 Suy nghĩ và trả lời
 - Viết trong chương trình chính. Viết thủ tục kèm các tham số và kết thúc là dấu chấm phẩy(;). Viết hàm trong lệnh nào đó hoặc trong thủ tục. Hàm không được viết như lệnh.
Củng cố cuổi bài
 1. Những nội dung đã học.
 - Chương trình con đóng vai trò quan trọng trong lập trình, đặc biệt là trong lập trình cấu trúc.
 - Các lợi ích cơ bản của chương trình con: Dùng chương trình con sẽ thuận lợi cho việc tổ chức, viết, kiểm tra và sử dụng lại chương trình.
 - Có hai loại chương tình con.
 - Cấu trúc chương trình con và vị trí của nó trong chương trình chính: Chương trình con được viết ở phần khai báo. Chương trình con có phần đầu, phần khai báo và phần thân.
 - Chương trình con có thể có tham số hình thức khi khai báo và được thay bằng tham số thực sự khi gọi chương trình con.
 - Chương trình con được gọi bằng tên của nó.
 2. Câu hỏi và bài tập về nhà.
- Đọc trước nội dung vài: Ví dụ về cách viết và sử dụng chương trình con, sách giáo khoa, trang 96.
Rút kinh nghiệm từng lớp: (Nếu có)