Giáo án Ngữ văn 11: Rèn luyện kĩ năng làm văn nghị luận (tiếp)

TIẾT 3 TCV
NS: 16/9/08
NG: 18/9/08 RÈN LUYỆN KĨ NĂNG LÀM VĂN NGHỊ LUẬN
A, Mục tiêu cần đạt: giúp HS
 Rèn luyện cho học sinh kĩ năng viết đoạn văn và liên kết đoạn
 Rèn luyện kĩ năng diễn đạt ý.
B, Chuẩn bị 
 Thầy: soạn giáo án Trò: ôn kiến thức
C, Tiến trình tổ chức các hoạt động
 HĐ 1: Kiểm tra bài cũ
 HĐ 2: Giới thiệu bài mới
 HĐ 3: Bài mới
Hoạt động của thầy
HĐ của trò
Nội dung cần đạt
? Thế nào là một đoạn văn?
? Có những loại đoạn văn ntn?
? Em hãy cho biết cách xây dựng đoạn văn theo cách lập luận?
? Thế nào là liên kết đoạn 
văn?
VD: “ Trở lên là một vài ý nghĩ và việc làm mà nhiều năm dạy văn tôi tích lũy được. Cũng chẳng có gì mới lạ... Họa chăng có chút khác là tôi quan tâm nhiều đế trực cảm và trong khâu trực cảm tôi cố nắm bắt cái gọi là cái thần...”
VD: “ Sau đây chúng tôi muốn tìm hiểu a/h của ca dao trong thơ Tố Hữu xem Tố Hữu đã học tập và kế thừa vốn cũ như thế nào”
VD: “ Nhưng số mệnh ở đây lại hiện ra dưới hình thức những con người. Bọn người ấy khá đông. Đầy đọa Kiều không chỉ có một người như Thach Sang hay Ngọc Hoa, Phạm Tải. Đày đọa Kiều là một XH. Ta thấy gì trong XH ấy?”
HSTL
HSTL
HSTL
HSTL
A- Xây dụng đoạn văn
I, Khái niệm
 Đoạn văn là một phần của văn bản, gồm một tập hợp câu nối tiếp nhau bằng các phép liên kết, thể hiện một luận điểm một ý tương đối hoàn chỉnh.
Hình thức: thường bắt đầu bằng chỗ lùi đầu dòng, viết hoa khi bắt đầu, chấm câu, xuống dòng khi kết thúc.
II, Phân loại
Về hình thức: có đoạn văn giải thích, chứng minh, bình luận...
Về chức năng: có đoạn ĐVĐề, triển khai vấn đề, kết thúc vấn đề, đoạn chuyển tiếp...
Về cách thức trình bày: có đoạn diễn dịch, đoạn quy nạp, đoạn song hành...
III, Xây dựng đoạn văn theo cách lập luận
 1, Kết cấu diễn dịch
 - Gồm một câu diễn đạt ý chính, ý bao quát gọi là câu chủ đề đứng ở đầu đoạn.
 - Các câu tiếp theo triển khai ý của câu chủ đề và làm sáng tỏ ý của câu chủ đề.
 2, Kết cấu quy nạp
 Gồm các câu phân tích các hiện tượng, các yếu tố riêng lẻ để đi đến một nhận định, kết luận chung đứng ở cuối đoạn
3, Kết cấu hỗn hợp diễn dịch qui nạp
Mở đầu nêu ý khái quát, tổng hợp vấn đề, sau đó phân tích từng yếu tố, và cuối cùng tổng hợp lại, khẳng định vấn đề.
B. Liên kết đoạn
 I. Khái niệm
Bài văn là một thể thống nhất hoàn chỉnh được tạo nên bởi các phần các đoạn, các câu. Do đó giữa các phần, các đoạn, các câu cần phải có sự dính kết với nhau. Sự dính kết đó được gọi là sự liên kết.
II. Các cách liên kết đoạn
Dùng từ hoặc ngữ để liên kết
a, Nối các đoạn có quan hệ thứ tự 
Ta có các từ ngữ: Trước tiên, trước hết, thoạt tiên, tiếp theo, sau đó, cuối cùng, một là, hai là, bắt đầu là...
 b, Nối các đoạn có quan hệ song song
Một mặt là, mặt khac là, ngoài ra, bên cạnh đó...
 c, Nối các đoan có quan hệ tăng tiến:
Vả lại, hơn nữa, thậm chí...
 d, Nối các đoạn có quan hệ tương đồng: 
 Tương tự, cũng thế, cũng vậy, cũng giống như trên...
 đ, Nối các đoạn có quan hệ nhân quả:
 Bởi vậy, do đó, vì thế cho nên...
 e, Nối các đoạn có quan hệ tương phản:
Nhưng, song, tuy nhiên, tuy thế, tuy vậy, thế nhưng, trái lại, ngược lại...
 g, Nối một đoạn có ý nghĩa tổng kết các đoạn trước:
Tóm lại, nói tóm lại, chung quy, tổng kết lại....
Dùng câu để liên kết
 a, Câu nối liên kết với phần trước, đoạn trước 
 b, Câu nối liên kết với phần sau, đoạn sau:
-Có hai loại:
+ Chêm vào văn mạch câu thông báo trực tiếp ý định chuyển đoạn
+ Nêu câu hỏi để rồi trả lời giải đáp ở phần sau, đoạn sau. Câu hỏi này thường đứng ở cuối đoạn trước.
c, Câu nối liên kết cả phần đoạn trước và phần đoạn sau.
-Có các loại sau:
+ Chêm vào văn mạch một hai câu thông báo trực tiếp ý định chuyển đoạn.
+ Tạo ra thế tương ứng giữa hai phần, hai đoạn
+ Dùng phép lặp cú phấp.
+ Tiểu kết ngắn gọn nội dung luận điểm đưa ra ở phần trước và đưa ra nội dung, luận điểm ở phần sau.
HĐ 4: Hướng dẫn học bài: Chọn hai luận điểm trong dàn bài đã lập ở tiết học trước và viết hai đoạn văn trong đó có sử dụng liên kết câu, liên kết đoạn.