Giáo án môn Vật lý 11 - Chương I: Điện tích – điện trường

CHƯƠNG I. ĐIỆN TÍCH – ĐIỆN TRƯỜNG
I. Có 3 cách nhiễm điện một vật: Cọ xát, tiếp xúc ,hưởng ứng
II. Định luật Cu lông: 
	Lực tương tác giữa 2 điện tích điểm q1; q2 đặt cách nhau một khoảng r trong môi trường có hằng số điện môi ε là có:
	- Điểm đặt: trên 2 điện tích.
	- Phương: đường nối 2 điện tích.
	- Chiều: 	+ Hướng ra xa nhau nếu 	q1.q2 > 0 (q1; q2 cùng dấu)
	+ Hướng vào nhau nếu 	q1.q2 < 0 (q1; q2 trái dấu)
r
- Độ lớn: ;	 k = 9.109	(ghi chú: F là lực tĩnh điện) 
- Biểu diễn:
r
q1.q2 < 0
q1.q2 >0
3. Vật dẫn điện, điện môi: 
+ Vật (chất) có nhiều điện tích tự do ® dẫn điện
+ Vật (chất) có chứa ít điện tích tự do ® cách điện. (điện môi)
4. Định luật bảo toàn điện tích: Trong 1 hệ cô lập về điện (hệ không trao đổi điện tích với các hệ khác) thì tổng đại số các điện tích trong hệ là 1 hằng số
III. Điện trường
+ Khái niệm: Là môi trường tồn tại xung quanh điện tích và tác dụng lực lên điện tích khác đặt trong nó. 
+ Cường độ điện trường: Là đại lượng đặc trưng cho điện trường về khả năng tác dụng lực.
 	Đơn vị: E(V/m)
q > 0 : cùng phương, cùng chiều với .
q < 0 : cùng phương, ngược chiều với.
+ Đường sức điện trường: Là đường được vẽ trong điện trường sao cho hướng của tiếp tưyến tại bất kỳ điểm nào trên đường cũng trùng với hướng của véc tơ CĐĐT tại điểm đó.
Tính chất của đường sức: 
- Qua mỗi điểm trong đ.trường ta chỉ có thể vẽ được 1 và chỉ 1 đường sức điện trường.
- Các đường sức điện là các đường cong không kín,nó xuất phát từ các điện tích dương,tận cùng ở các điện tích âm. 
- Các đường sức điện không bao giờ cắt nhau. 
- Nơi nào có CĐĐT lớn hơn thì các đường sức ở đó vẽ mau và ngược lại
+ Điện trường đều: 
- Có véc tơ CĐĐT tại mọi điểm đều bằng nhau. 
- Các đường sức của điện trường đều là các đường thẳng song song cách đều nhau
+ Véctơ cường độ điện trường do 1 điện tích điểm Q gây ra tại một điểm M cách Q một đoạn r có: 	- Điểm đặt: Tại M.
- Phương: 	đường nối M và Q
- Chiều: 	Hướng ra xa Q nếu Q > 0
Hướng vào Q nếu Q <0
- Độ lớn:	 k = 9.109	
r
- Biểu diễn:
q > 0 
q < 0 
r
+ Nguyên lí chồng chất điện trường: 
Xét trường hợp tại điểm đang xét chỉ có 2 cường độ điện trường thành phần: 
IV. Công của lực điện trường: Công của lực điện tác dụng vào 1 điện tích không phụ thuộc vào dạng của đường đi của điện tích mà chỉ phụ thuộc vào vị trí điểm đầu,điểm cuối của đường đi trong điện trường
 AMN = q.E. = q.E.dMN
(với d = là độ dài đại số của hình chiếu của đường đi MN lên trục toạ độ ox với chiều dương của trục ox là chiều của đường sức)
. Liên hệ giữa công của lực điện và hiệu thế năng của điện tích
	AMN = WM - WN = q VM - q.VN =q.UMN 
+ Hiệu điện thế giữa 2 điểm trong điện trường là đại lượng đặc trưng cho khả năng thực hiện công của điện trường khi có 1 điện tích di chuyển giữa 2 điểm đó
. Liên hệ giữa E và U
 	 hay : 
	* Ghi chú: công thức chung cho 3 phần 6, 7, 8:
V. Vật dẫn trong điện trường
- Khi vật dẫn đặt trong điện trường mà không có dòng điện chạy trong vật thì ta gọi là vật dẫn cân bằng điện (vdcbđ)
+ Bên trong vdcbđ cường độ điện trường bằng không.
+ Mặt ngoài vdcbđ: cường độ điện trường có phương vuông góc với mặt ngoài
+ Điện thế tại mọi điểm trên vdcbđ bằng nhau
+ Điện tích chỉ phân bố ở mặt ngoài của vật,sự phân bố là không đều (tập trung ở chỗ lồi nhọn)
VI. Điện môi trong điện trường
- Khi đặt một khối điện môi trong điện trường thì nguyên tử của chất điện môi được kéo dãn ra một chút và chia làm 2 đầu mang điện tích trái dấu (điện môi bị phân cực). Kết quả là trong khối điện môi hình thành nên một điện trường phụ ngược chiều với điện trường ngoài
VII. Tụ điện
- Định nghĩa: Hệ 2 vật dẫn đặt gần nhau, mỗi vật là 1 bản tụ. Khoảng không gian giữa 2 bản là chân không hay điện môi 
Tụ điện phẳng có 2 bản tụ là 2 tấm kim loại phẳng có kích thước lớn ,đặt đối diện nhau, song song với nhau
- Điện dung của tụ : Là đại lượng đặc trưng cho khả năng tích điện của tụ 
 (Đơn vị là F, mF.)
Công thức tính điện dung của tụ điện phẳng: 
. Với S là phần diện tích đối diện giữa 2 bản.
Ghi chú : Với mỗi một tụ điện có 1 hiệu điện thế giới hạn nhất định, nếu khi sử dụng mà đặt vào 2 bản tụ hđt lớn hơn hđt giới hạn thì điện môi giữa 2 bản bị đánh thủng.
- Ghép tụ điện song song, nối tiếp 
GHÉP NỐI TIẾP
GHÉP SONG SONG
Cách mắc :
Bản thứ hai của tụ 1 nối với bản thứ nhất của tụ 2, cứ thế tiếp tục 
Bản thứ nhất của tụ 1 nối với bản thứ nhất của tụ 2, 3, 4  
Điện tích
QB = Q1 = Q2 =  = Qn
QB = Q1 + Q2 +  + Qn
Hiệu điện thế 
UB = U1 + U2 +  + Un
UB = U1 = U2 =  = Un
Điện dung
CB = C1 + C2 +  + Cn
Ghi chú
CB < C1, C2  Cn
CB > C1, C2, C3
- Năng lượng của tụ điện: 
- Năng lượng điện trường: Năng lượng của tụ điện chính là năng lượng của điện trường trong tụ điện. 
Tụ điện phẳng	 
 với V=S.d là thể tích khoảng không gian giữa 2 bản tụ điện phẳng
Mật độ năng lượng điện trường: 	 
CHƯƠNG II. DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI
I. DÒNG ĐIỆN
Dòng điện là dòng các điện tích (các hạt tải điện) di chuyển có hướng 
Chiều quy ước của dòng điện là chiều dịch chuyển có hướng của các điện tích dương.
Dòng điện có:
* tác dụng từ (đặc trưng) 	 (Chiếu quy ước I)
* tác dụng nhiệt, tác dụng hoá học tuỳ theo môi trường.
Cường độ dòng điện là đại lượng cho biết độ mạnh của dòng điện được tính bởi:
q: điện lượng di chuyển qua các tiết diện thẳng của vật dẫn
Dt: thời gian di chuyển
(Dt®0: I là cường độ tức thời)
Dòng điện có chiều và cường độ không thay đổi theo thời gian được gọi là dòng điện không đổi (cũng gọi là dòng điệp một chiều).
Cường độ của dòng điện này có thể tính bởi:
A
I
trong đó q là điện lượng dịch chuyển qua tiết diện thẳng của vật dẫn trong thời 
gian t.
Ghi chú:
a) Cường độ dòng điện không đổi được đo bằng ampe kế (hay miliampe kế, . . . ) mắc xen vào mạch điện (mắc nối tiếp). 
b) Với bản chất dòng điện và định nghĩa của cường độ dòng điện như trên ta suy ra:
* cường độ dòng điện có giá trị như nhau tại mọi điểm trên mạch không phân nhánh.
* cường độ mạch chính bằng tổng cường độ các mạch rẽ.
II. ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VƠI ĐOẠN MẠCH CHỈ CÓ ĐIÊN TRỞ
1) Định luật: 
Cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch có có điện trở R:
- tỉ lệ thuận với hiệu điện thế hai đầu đoạn mạch.
- tỉ lệ nghịch với điện trở. 
R
I
U
A
B
	(A)	
Nếu có R và I, có thể tính hiệu điện thế như sau :
U = VA - VB = I.R	; I.R: gọi là độ giảm thế (độ sụt thế hay sụt áp) trên điện trở. 
Công thức của định luật ôm cũng cho phép tính điện trở:
	(W)
I
O
U
2) Đặc tuyến V - A (vôn - ampe)
Đó là đồ thị biểu diễn I theo U còn gọi là đường đặc trưng vôn - ampe. 
Đối với vật dẫn kim loại (hay hợp kim) ở nhiệt độ nhất định đặc tuyến V –A là đoạn 
đường thẳng qua gốc các trục: R có giá trị không phụ thuộc U. (vật dẫn tuân theo định luật ôm).
Ghi chú : Nhắc lại kết quả đã tìm hiểu ở lớp 9.
a) Điện trở mắc nối tiếp:
điện trở tương đương được tính bởi:
R1
R2
R3
Rn
Rm = Rl + R2+ R3+  + Rn 
Im = Il = I2 = I3 = = In
Um = Ul + U2+ U3+ + Un
b) Điện trở mắc song song:
điện trở tương đương được anh bởi:
Rn
R3
R2
R1
Im = Il + I2 +  + In
Um = Ul = U2 = U3 =  = Un
c) Điện trở của dây đồng chất tiết diện đều:
	r: điện trở suất (Wm)
	l: chiều dài dây dẫn (m)
	S: tiết diện dây dẫn (m2)
III NGUỒN ĐIỆN:
Nguồn điện là thiết bị tạo ra và duy trì hiệu điện thế để duy trì dòng điện. Mọi nguồn điện đều có hai cực, cực dương (+) và cực âm (-).
Để đơn giản hoá ta coi bên trong nguồn điện có lực lạ làm di chuyển các hạt tải điện (êlectron; Ion) để giữ cho:
* một cực luôn thừa êlectron (cực âm).
* một cực luôn thiếu ẽlectron hoặc thừa ít êlectron hơn bên kia (cực dương).
Khi nối hai cực của nguồn điện bằng vật dẫn kim loại thì các êlectron từ cực (-) di chuyển qua vật dẫn về cực (+).
Bên trong nguồn, các êlectron do tác dụng của lực lạ di chuyển từ cực (+) sang 
cực (-). Lực lạ thực hiện công (chống lại công cản của trường tĩnh điện). Công này được gọi là công của nguồn điện.
Đại lượng đặc trưng cho khả năng thực hiện công của nguồn điện gọi là suất điện động E được tính bởi:	(đơn vị của E là V)
trong đó : A là công của lực lạ làm di chuyển điện tích từ cực này sang cực kia. của nguồn điện.
 |q| là độ lớn của điện tích di chuyển. 
Ngoài ra, các vật dẫn cấu tạo thành nguồn điện cũng có điện trở gọi là điện trở trong r của nguồn điện. 
IV. PIN VÀ ACQUY 
1. Pin điện hoá:
Khi nhúng một thanh kim loại vào một chất điện phân thì giữa kim loại và chất điện phân hình thành một hiệu điện thế điện hoá.
Khi hai kim loại nhúng vào chất điện phân thì các hiệu điện thế điện hoá của chúng khác nhau nên giữa chúng tồn tại một hiệu điện thế xác định. Đó là cơ sở để chế tạo pìn điện hoá. 
Pin điện hoá được chế tạo đầu tiên là pin Vôn-ta (Volta) gồm một thanh Zn và một thanh Cu nhúng vào dung dịch H2SO4 loãng.
Chênh lệch giữa các hiệu điện thế điện hoá là suất điện động của pin: E = 1,2V.
2. Acquy
Acquy đơn giản và cũng được chế tạo đầu tiên là acquy chì (còn gọi là acquy axit để phân biệt với acquy kiềm chế tạo ra về sau)
gồm:
* cực (+) bằng PbO2
* cực (-) bằng Pb
nhúng vào dung dịch H2SO4 loãng. 
Do tác dụng của axit, hai cực của acquy tích điện trái dấu và hoạt động như pin điện hoá có suất điện động khoảng 2V.
Khi hoạt động các bản cực của acquy bị biến đổi và trở thành giống nhau (có lớp PbSO4 Phủ bên ngoài). Acquy không còn phát điện được. Lúc đó phải mắc acquy vào một nguồn điện để phục hồi các bản cực ban đầu (nạp điện).
Do đó acquy có thể sử dụng nhiều lần.
Mỗi acquy có thể cung cấp một điện lượng lớn nhất gọi là dung lượng và thường tính bằng đơn vị ampe-giờ (Ah).
1Ah = 3600C 
ĐIỆN NĂNG VÀ CÔNG SUẤT ĐIỆN - ĐỊNH LUẬT JUN – LENXƠ
I. CÔNG VÀ CÔNG SUẤT CỦA DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA MỘT ĐOẠN MẠCH
1. Công:
Công của dòng điện là công của lực điện thực hiện khi làm di chuyển các điện tích tự do trong đoạn mạch.
Công này chính là điện năng mà đoạn mạch tiêu thụ và được tính bởi:
	A = U.q = U.I.t	(J)
I
U
A
B
U : hiệu điện thế (V)
I : cường độ dòng điện (A)
q : điện lượng (C)
t : thời gian (s) 
2 .Công suất 
Công suất của dòng điện đặc trưng cho tốc độ thực hiện công của nó. Đây cũng chính là công suất điện tiêu thụ bởi đoạn mạch.
Ta có : 	(W)
3. Định luật Jun - Len-xơ:
Nếu đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R, công của lực điện chỉ làm tăng nội năng của vật dẫn. Kết quả là vật dẫn nóng lên và toả nhiệt.
Kết hợp với định luật ôm ta có:
	(J)
4. Đo công suất điện và điện năng tiêu thụ bởi một đoạn mạch
Ta dùng một ampe - kế để đo cường độ dòng điện và một vôn - kế để đo hiệu điện thế. Công suất tiêu thụ được tính hởi:
	P = U.I	(W)
- Người ta chế tạo ra oát-kế cho biết P nhờ độ lệch của kim chỉ thị.
- Trong thực tế ta có công tơ điện (máy đếm điện năng) cho biết công dòng điện tức điện năng tiêu thụ tính ra kwh. (1kwh = 3,6.106J)
II CÔNG VÀ CÔNG SUẤT CỦA NGUỒN ĐIỆN
1. Công
Công của nguồn điện là công của lực lạ khi làm di chuyển các điện tích giữa hai cực để duy trì hiệu điện thế nguồn. Đây cũng là điện năng sản ra trong toàn mạch.
Ta có :	 A = q.E = E .I.t	(J)
E: suất điện động (V)
I: c ... aân 
ÖÙng duïng 
Laêng kính phaûn xaï toaøn phaàn ñöôïc duøng thay göông phaúng trong moät soá duïng cuï quang hoïc (nhö oáng nhoøm, kính tieàm voïng ).
Noù coù hai öu ñieåm laø tæ leä phaàn traêm aùnh saùng phaûn xaï lôùn vaø khoâng caàn coù lôùp maï nhö ôû göông phaúng. 
Ch­¬ng VII. MẮT VÀ CÁC DỤNG CỤ QUANG
I. L¨ng kÝnh
1. Ñònh nghóa
Laêng kính laø moät khoái chaát trong suoát hình laêng truï ñöùng, coù tieát dieän thaúng laø moät hình tam giaùc.
Ñöôøng ñi cuûa tia saùng ñôn saéc qua laêng kính
– Ta chæ khaûo saùt ñöôøng ñi cuûa tia saùng trong tieát dieän thaúng ABC cuûa laêng kính.
– Noùi chung, caùc tia saùng khi qua laêng kính bò khuùc xaï vaø tia loù luoân bò leäch veà phía ñaùy nhieàu hôn so vôùi tia tôùi. 
Goùc leäch cuûa tia saùng ñôn saéc khi ñi qua laêng kính 
S
R
I
J
i1
i2
r1
r2
A
B
C
D
Goùc leäch D giöõa tia loù vaø tia tôùi laø goùc hôïp bôûi phöông cuûa tia tôùi vaø tia loù, (xaùc ñònh theo goùc nhoû giöõa hai ñöôøng thaúng). 
2. C¸c c«ng thøc cña l¨ng kÝnh:
§iÒu kiÖn ®Ó cã tia lã 
Khi tia s¸ng cã gãc lÖch cùc tiÓu: r’ = r = A/2; i’ = i = (Dm + A)/2
Khi goùc leäch ñaït cöïc tieåu: Tia loù vaø tia tôùi ñoái xöùng nhau qua maët phaúng phaân giaùc cuûa goùc chieát quang A .
Khi goùc leäch ñaït cöïc tieåu Dmin : 
II. THAÁU KÍNH MOÛNG
1. Ñònh nghóa
Thaáu kính laø moät khoái chaát trong suoát giôùi haïn bôûi hai maët cong, thöôøng laø hai maët caàu. Moät trong hai maët coù theå laø maët phaúng.
Thaáu kính moûng laø thaáu kính coù khoaûng caùch O1O2 cuûa hai choûm caàu raát nhoû so vôùi baùn kính R1 vaø R2 cuûa caùc maët caàu. 
2. Phaân loaïi
Coù hai loaïi:
– Thaáu kính rìa moûng goïi laø thaáu kính hoäi tuï. 
– Thaáu kính rìa daøy goïi laø thaáu kính phaân kì.
Ñöôøng thaúng noái taâm hai choûm caàu goïi laø truïc chính cuûa thaáu kính. Coi O1 O2 O goïi laø quang taâm cuûa thaáu kính. 
3. Tieâu ñieåm chính
– Vôùi thaáu kính hoäi tuï: Chuøm tia loù hoäi tuï taïi ñieåm F/ treân truïc chính. F/ goïi laø tieâu ñieåm chính cuûa thaáu kính hoäi tuï. 
O
F
F/
(Hình 36)
(a)
(b)
(c)
– Vôùi thaáu kính phaân kì: Chuøm tia loù khoâng hoäi tuï thöïc söï maø coù ñöôøng keùo daøi cuûa chuùng caét nhau taïi ñieåm F/ treân truïc chính. F/ goïi laø tieâu ñieåm chính cuûa thaáu kính phaân kì .
Moãi thaáu kính moûng coù hai tieâu ñieåm chính naèm ñoái xöùng nhau qua quang taâm. Moät 
tieâu ñieåm goïi laø tieâu ñieåm vaät (F), tieâu ñieåm coøn laïi goïi laø tieâu ñieåm aûnh (F/).
4. Tieâu cöï
Khoaûng caùch f töø quang taâm ñeán caùc tieâu ñieåm chính goïi laø tieâu cöï cuûa thaáu kính: 
f = OF = OF/ .
5. Truïc phuï, caùc tieâu ñieåm phuï vaø tieâu dieän 
– Moïi ñöôøng thaúng ñi qua quang taâm O nhöng khoâng truøng vôùi truïc chính ñeàu goïi laø truïc phuï.
– Giao ñieåm cuûa moät truïc phuï vôùi tieâu dieän goïi laø tieâu ñieåm phuï öùng vôùi truïc phuï ñoù.
– Coù voâ soá caùc tieâu ñieåm phuï, chuùng ñeàu naèm treân moät maët phaúng vuoâng goùc vôùi truïc chính, taïi tieâu ñieåm chính. Maët phaúng ñoù goïi laø tieâu dieän cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù hai tieâu dieän naèm hai beân quang taâm. 
6. Ñöôøng ñi cuûa caùc tia saùng qua thaáu kính hoäi tuï
Caùc tia saùng khi qua thaáu kính hoäi tuï seõ bò khuùc xaï vaø loù ra khoûi thaáu kính. Coù 3 tia saùng thöôøng gaëp (Hình 36):
– Tia tôùi (a) song song vôùi truïc chính, cho tia loù ñi qua tieâu ñieåm aûnh.
– Tia tôùi (b) ñi qua tieâu ñieåm vaät, cho tia loù song song vôùi truïc chính.
– Tia tôùi (c) ñi qua quang taâm cho tia loù truyeàn thaúng.
7. Ñöôøng ñi cuûa caùc tia saùng qua thaáu kính phaân kì
O
F/
F
(Hình 37)
(a)
(b)
(c)
Caùc tia saùng khi qua thaáu kính phaân kì seõ bò khuùc xaï vaø loù ra khoûi thaáu kính. Coù 3 tia saùng thöôøng gaëp (Hình 37):
– Tia tôùi (a) song song vôùi truïc chính, cho tia loù coù ñöôøng keùo daøi ñi qua tieâu ñieåm aûnh.
– Tia tôùi (b) höôùng tôùi tieâu ñieåm vaät, cho tia loù song song vôùi truïc chính.
– Tia tôùi (c) ñi qua quang taâm cho tia loù truyeàn thaúng.
8. Quaù trình taïo aûnh qua thaáu kính hoäi tuï
Vaät thaät hoaëc aûo thöôøng cho aûnh thaät, chæ coù tröôøng hôïp vaät thaät naèm trong khoaûng töø O ñeán F môùi cho aûnh aûo.
9. Quaù trình taïo aûnh qua thaáu kính phaân kì
Vaät thaät hoaëc aûo thöôøng cho aûnh aûo, chæ coù tröôøng hôïp vaät aûo naèm trong khoaûng töø O ñeán F môùi cho aûnh thaät.
10. Coâng thöùc thaáu kính 
Coâng thöùc naøy duøng ñöôïc caû cho thaáu kính hoäi tuï vaø thaáu kính phaân kì.
11. Ñoä phoùng ñaïi cuûa aûnh
Ñoä phoùng ñaïi cuûa aûnh laø tæ soá chieàu cao cuûa aûnh vaø chieàu cao cuûa vaät: = –
* k > 0 : AÛnh cuøng chieàu vôùi vaät. 
* k < 0 : AÛnh ngöôïc chieàu vôùi vaät. 
Giaù trò tuyeät ñoái cuûa k cho bieát ñoä lôùn tæ ñoái cuûa aûnh so vôùi vaät.
– Coâng thöùc tính ñoä tuï cuûa thaáu kính theo baùn kính cong cuûa caùc maët vaø chieát suaát cuûa thaáu kính: 
 D = = (n –1).
Trong ñoù, n laø chieát suaát tæ ñoái cuûa chaát laøm thaáu kính ñoái vôùi moâi tröôøng ñaët thaáu kính. R1 vaø R2 laø baùn kính hai maët cuûa thaáu kính vôùi qui öôùc: Maët loõm: R > 0 ; Maët loài: R < 0 ; Maët phaúng: R = 
III. MẮT
a/. ñònh nghóa
veà phöông dieän quang hình hoïc, maét gioáng nhö moät maùy aûnh, cho moät aûnh thaät nhoû hôn vaät treân voõng maïc.
b/. caáu taïo
thuûy tinh theå: Boä phaän chính: laø moät thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï f thay ñoåi ñöôïc
voõng maïc: ó maøn aûnh, saùt daùy maét nôi taäp trung caùc teá baøo nhaïy saùng ôû daàu caùc daây thaàn kinh thò giaùc. Treân voõng maïc coù ñieån vaøng V raát nhaïy saùng.
Ñaëc ñieåm: d’ = OV = khoâng ñoåi: ñeå nhìn vaät ôû caùc khoaûng caùch khaùc nhau (d thay ñoåi) => f thay ñoåi (maét phaûi ñieàu tieát )
d/. Söï ñieàu tieát cuûa maét – ñieåm cöïc vieãn Cv- ñieåm cöïc caän Cc 
Söï ñieàu tieát 
Söï thay ñoåi ñoä cong cuûa thuûy tinh theå (vaø do ñoù thay ñoåi ñoä tuï hay tieâu cöï cuûa noù) ñeå laøm cho aûnh cuûa caùc vaät caàn quan saùt hieän leân treân voõng maïc goïi laø söï ñieàu tieát 
Ñieåm cöïc vieãn Cv 
Ñieåm xa nhaát treân truïc chính cuûa maét maø ñaët vaät taïi ñoù maét coù theå thaáy roõ ñöôïc maø khoâng caàn ñieàu tieát ( f = fmax)
Ñieåm cöïc caän Cc
Ñieåm gaàn nhaát treân truïc chính cuûa maét maø ñaët vaät taïi ñoù maét coù theå thaáy roõ ñöôïc khi ñaõ ñieàu tieát toái ña ( f = fmin)
Khoaûng caùch töø ñieåm cöïc caän Cc ñeán cöïc vieãn Cv : Goïi giôùi haïn thaáy roõ cuûa maét 
- Maét thöôøng : fmax = OV, OCc = Ñ = 25 cm; OCv = 
e/. Goùc trong vaät vaø naêng suaát phaân ly cuûa maét 
Goùc troâng vaät : tg
= goùc troâng vaät ; AB: kích thöôøc vaät ; = AO = khoûang caùch töø vaät tôùi quang taâm O cuûa maét . 
- Naêng suaát phaân ly cuûa maét
Laø goùc troâng vaät nhoû nhaát min giöõa hai ñieåm A vaø B maø maét coøn coù theå phaân bieät ñöôïc hai ñieåm ñoù .
 rad 
- söï löu aûnh treân voõng maïc 
laø thôøi gian 0,1s ñeå voõng maïc hoài phuïc laïi sau khi taét aùnh saùng kích thích. 
3. Caùc taät cuûa maét – Caùch söûa 
a. Caän thò 
laø maét khi khoâng ñieàu tieát coù tieâu ñieåm naèm tröôùc voõng maïc .
fmax Dcaän > Dthöôøng
Söûa taät : nhìn xa ñöôïc nhö maét thöôøng : phaûi ñeo moät thaáu kính phaân kyø sao cho aûnh vaät ôû qua kính hieän leân ôû ñieåm cöïc vieãn cuûa maét. 
	AB
 d1 d1’ d2 d2’ 
d1 = ; d1’ = - ( OCv – l) = fk ; d1’+ d2=OO’; d2’= OV. l = OO’= khoûang caùch kính maét, neáu ñeo saùt maét l =0 thì fk = -OVv
b. Vieãn thò 
Laø maét khi khoâng ñieà tieát coù tieâu ñieåm naèm sau voõng maïc . 
Fmax >OV; OCc > Ñ ; OCv : aûo ôû sau maét . => Dvieãn < Dthöôøng 
Söûa taät : 2 caùch :
+ Ñeo moät thaáu kính hoäi tuï ñeå nhìn xa voâ cöïc nhö maét thöông maø khoâng caàn ñieàu tieát(khoù thöïc hieän).
+ Ñeo moät thaáu kính hoäi tuï ñeå nhìn gaàn nhö maét thöôøng . (ñaây laø caùch thöông duøng )
 AB
 d1 d1’ d2 d2’
d1 = Ñ ; d1’ = - (OCc - l); d1’ – d2 = OO’ ; d2’ = OV
IV. KÍNH LÚP 
A/. ñònh nhgóa: 
Laø moät duïng cuï quang hoïc boå trôï cho maét troâng vieäc quang saùt caùc vaät nhoû. Noù coù taùc duïng laøm taêng goùc troâng aûnh baèng caùch taïo ra moät aûnh aûo, lôùn hôn vaät vaø naèm troâng giôùi haïn nhìn thaáy roõ cuûa maét.
b/. caáu taïo 
Goàm moät thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï ngaén(côõ vaøi cm)
c/. caùch ngaém chöøng 
 AB
 d1 d1’ d2 d2’
d1 < O’F ; d1’ naèm trong giôùi haïn nhìn roõ cuûa maét: d1 + d1’ = OKO ; d2’ = OV
Ngaém chöøng ôû cöïc caän 
Ñieàu chænh ñeå aûnh A1B1 laø aûnh aûo hieäm lean ôû CC : d1’ = - (OCC - l)
(l laø khoaûng caùch giöõa vò trí ñaët kính vaø maét)
Ngaém chöøng ôû CV 
Ñieàu chænh ñeå aûnh A1B1 laø aûnh aûo hieäm leân ôû CV : d1’ = - (OCV - l)
d/. Ñoä boäi giaùc cuûa kính luùp 
Ñònh nghóa:
Ñoä boäi giaùc G cuûa moät duïng cuï quang hoïc boå trôï cho maét laø tæ soá giöõa goùc troâng aûnh cuûa moät vaät qua duïng cuï quang hoïc ñoù vôùi goùc troâng tröïc tieáp cuûa vaät ñoù khi ñaët vaät taïi ñieåm cöïc caän cuûa maét.
 (vì goùc vaø raát nhoû)
Với: 
 b)Độ bội giác của kính lúp: 
 Gọi l là khoảng cách từ mắt đến kính và d’ là khoảng cách từ ảnh A’B’ đến kính (d’ < 0), ta có :
 suy ra: 
 Hay: (1)
 k là độ phóng đại của ảnh.
 - Khi ngắm chừng ở cực cận: thì do đó:
 - Khi ngắm chừng ở vô cực: ảnh A’B’ ở vô cực, khi đó AB ở tại CC nên:
 Suy ra: 
 G¥ có giá trị từ 2,5 đến 25. 
khi ngaém chöøng ôû voâ cöïc 
+ Maét khoâng phaûi ñieàu tieát 
+ Ñoä boäi giaùc cuûa kính luùp khoâng phuï thuoäc vaøo vò trí ñaët maét.
 Giaù trò cuûa ñöôïc ghi treân vaønh kính: X2,5 : X5.
V. KÍNH HIỂN VI
 a) Định nghĩa: 
 Kính hiển vi là một dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt làm tăng góc trông ảnh của những vật nhỏ, với độ bội giác lớn lơn rất nhiều so với độ bội giác của kính lúp.
 b) Cấu tạo: Có hai bộ phận chính:
 - Vật kính O1 là một thấu kính hội tụ có tiêu cự rất ngắn (vài mm), dùng để tạo ra một ảnh thật rất lớn của vật cần quan sát.
 - Thị kính O2 cũng là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn (vài cm), dùng như một kính lúp để quan sát ảnh thật nói trên.
 Hai kính có trục chính trùng nhau và khoảng cách giữa chúng không đổi.
 Bộ phận tụ sáng dùng để chiếu sáng vật cần quan sát.
 d) Độ bội giác của kính khi ngắm chừng ở vô cực:
 - Ta có: và tga = 
 Do đó: (1)
 Hay 
 Độ bội giác G¥ của kính hiển vi trong trường hợp ngắm chừng ở vô cực bằng tích của độ phóng đại k1 của ảnh A1B1 qua vật kính với độ bội giác G2 của thị kính.
Hay Với: d = gọi là độ dài quang học của kính hiển vi.
 Người ta thường lấy Đ = 25cm
VI, KÍNH THIÊN VĂN
 a) Định nghĩa:
 Kính thiên văn là dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt làm tăng góc trông ảnh của những vật ở rất xa (các thiên thể).
 b) Cấu tạo: Có hai bộ phận chính:
 - Vật kính O1: là một thấu kính hội tụ có tiêu cự dài (vài m)
 - Thị kính O2: là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn (vài cm) 
 Hai kính được lắp cùng trục, khoảng cách giữa chúng có thể thay đổi được.
 c) Độ bội giác của kính khi ngắm chừng ở vô cực:
 - Trong cách ngắm chừng ở vô cực, người quan sát 
điều chỉnh để ảnh A1B2 ở vô cực. Lúc đó
 và 
 Do đó, độ bội giác của kính thiên văn khi ngắm chừng ở vô cực là :