Giáo án môn Tin học khối 11 - Bài 14: Kiểu dữ liệu tệp; bài 15. thao tác với tệp

BÀI 14. KIỂU DỮ LIỆU TỆP; BÀI 15. THAO TÁC VỚI TỆP
Tiết: 37
Ngày soạn:
18/01/2010
Ngày giảng:
22/01/2010
I. Mục tiêu
1. Kiến thức: 
- Biết được đặc điểm của kiểu dữ liệu tệp.
- Biết khái niệm về tệp có cấu trúc và tệp văn bản. 
2. Kĩ năng
- Khai báo đúng biển kiểu tệp. 
- Thực hiện được thao tác xử lí tệp: Gán tên tệp, mở/đóng tệp, đọc/ghi tệp. 
- Sử dụng được các thủ tục liên quan để đọc/ghi dữ liệu của tệp. 
3. Tư duy
- Thấy được sự cần thiết và tiện lợi của kiêủ dữ liệu tệp. 
4. Thái độ
- Có ý thức lưu trữ dữ liệu một cách khoa học. 
- Giáo dục thêm về ý thức tôn trọng bản quyền, không sửa chữa, sao chép các phần mềm chưa mua bản quyền. 
III. Đồ dùng dạy học
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Máy vi tính, máy chiếu Projector để giới thiệu ví dụ. 
2. Chuẩn bị của học sinh
- Sách giáo khoa. 
III. Hoạt động dạy – học
1. Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm của kiểu dữ liệu tệp. Phân loại kiểu tệp. 
a. Mục tiêu
- Học sinh biết được đặc điểm của kiểu tệp. Biết được hai loại tệp: định có cấu trúc và tệp văn bản. 
b. Mở bài: 
Các kiểu dữ liệu đã học đều được lưu trữ ở bộ nhớ trong, do đó dữ liệu sẽ bị mất khi tắt máy. Khi giải quyết các bài toán có dữ liệu cần được lưu lại và xử lí nhiều lần cần có kiểu dữ liệu mới: kiểu tệp. 
c. Nội dung
- Đặc điểm của kiểu tệp:
+ Được lưu trữ lâu dài ở bộ nhớ ngoài, không bị mất khi mất điện. 
+ Lượng thông tin lưu trữ trên tệp có thể rất lớn. 
- Có hai loại tệp: 
+ Tệp có cấu trúc là loại tệp mà các thành phần của nó được tổ chức theo một cấu trúc nhất định. 
+ Tệp văn bản: là tệp mà dữ liệu được ghi dưới dạng các kí tự theo mã ASCII. Trong tệp văn bản, dãy kí tự kết thúc bởi kí tự xuống dòng hay kí tự kết thúc tệp tạo thành một dòng. 
d. Các bước tiến hành
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Hái: Em h·y cho biÕt d÷ liÖu trong c¸c kiÓu d÷ liÖu tõ tr­íc ®Õn nay ta sö dông ®­îc l­u tr÷ ë lo¹i bé nhí nµo khi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh?
- Hái: V× sao em biÕt ®iÒu ®ã?
- DiÔn gi¶i: §Ó l­u gi÷ ®­îc d÷ liÖu, ta ph¶i l­u nã ë bé nhí ngoµi th«ng qua kiÓu d÷ liÖu tÖp. Mäi ng«n ng÷ lËp tr×nh ®Òu cã c¸c thao t¸c: khai b¸o biÕn tÖp, më tÖp, ®äc/ghi d÷ liÖu, ®ãng tÖp. 
- Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ cho biÕt ®Æc ®iÓm cña kiÓu tÖp? Cã mÊy lo¹i kiÓu tÖp?
- Yªu cÇu HS tr×nh bµy kh¸i niÖm tÖp cã cÊu tróc vµ tÖp v¨n b¶n. 
- Bé nhí RAM.
- MÊt d÷ liÖu khi mÊt ®iÖn. 
- Kh«ng mÊt th«ng tin khi t¾t m¸y. 
- Dung l­îng d÷ liÖu ®­îc l­u tr÷ lín. 
- Cã hai lo¹i kiÓu tÖp: tÖp cã cÊu tróc vµ tÖp v¨n b¶n. 
+ TÖp cã cÊu tróc lµ lo¹i tÖp mµ c¸c thµnh phÇn cña nã ®­îc tæ chøc theo mét cÊu tróc nhÊt ®Þnh. 
+ TÖp v¨n b¶n: lµ tÖp mµ d÷ liÖu ®­îc ghi d­íi d¹ng c¸c kÝ tù theo m· ASCII.
2. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu c¸c thao t¸c c¬ b¶n xö lÝ tÖp v¨n b¶n trong ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal.
a. Môc tiªu
- Häc sinh biÕt c¸ch khai b¸o biÕn. 
- Häc sinh biÕt vµ sö dông ®­îc c¸c thñ tôc xö lÝ víi tÖp. 
- Häc sinh biÕt xö lÝ ®äc/ghi tÖp v¨n b¶n. 
b. Néi dung
- Khai b¸o biÕn tÖp v¨n b¶n: Var : Text;
- G¸n tªn tÖp: Assign(,); : lµ biÕn x©u hoÆc h»ng x©u.
- T¹o tÖp míi ®Ó ghi: Rewrite();
- Më tÖp ®Ó ®äc: Reset();
- §ãng tÖp: Close();
- §äc tÖp v¨n b¶n Read(,);
	HoÆc Readln(,);
- Ghi tÖp v¨n b¶n Write(,);
	HoÆc Writeln(,);
c. C¸c b­íc tiÕn hµnh
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
1. Giíi thiÖu cÊu tróc chung cña khai b¸o biÕn tÖp. 
Var : Text;
- Yªu cÇu HS t×m vÝ dô cô thÓ. 
2. Giíi thiÖu c¸c thao t¸c g¸n tªn tÖp, t¹o tÖp míi ®Ó ghi, më tÖp ®Ó ®äc, ®ãng tÖp. 
Assign(,); Rewrite();
Reset();
Close();
- Yªu cÇu: lÊy vÝ dô minh häa më tÖp ®Ó ghi th«ng tin vµ më tÖp ®Ó ®äc th«ng tin.
3. ChiÕu s¬ ®å lµm viÖc víi tÖp lªn b¶ng, h×nh 16, trang 86, SGK. Yªu cÇu HS gi¶i thÝch ý nghÜa cña s¬ ®å. 
4. Giíi thiÖu cÊu tróc chung cña thñ tôc ®äc/ghi d÷ liÖu tÖp v¨n b¶n. 
- Yªu cÇu HS lÊy vÝ dô minh ho¹. 
1. Quan s¸t cÊu tróc vµ suy nghÜ tr¶ lêi. 
- Var f,g:text;
2. Quan s¸t vµ suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi c©u hái.
Assign(f5, ‘B1.INP’);
Rewrite(f5);
Close(f5);
Assign(f5, ‘B1.OUT’);
Reset(f5);
Close(f5);
3. Quan s¸t s¬ ®å vµ suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi. 
- Ghi tÖp: G¸n tªn tÖp, t¹o tÖp míi, ghi th«ng tin, ®ãng tÖp. 
- §äc tÖp: G¸n tªn tÖp, më tÖp, ®äc th«ng tin, ®ãng tÖp. 
4. Quan s¸t cÊu tróc chung. 
- Readln(f,x1,x2); §äc d÷ liÖu tõ biÕn tÖp f, ®Æt gÝa trÞ vµo hai biÕn x1 vµ x2.
- Writeln(g. ‘Tong la’, x1+x2); Ghi vµo biÕn tÖp g hai tham sè; dßng ch÷ ‘Tong la’ vµ gi¸ trÞ tæng x1+x2.
IV. §¸nh gi¸ cuèi bµi
1. Nh÷ng néi dung ®· häc
- ViÖc trao ®æi d÷ liÖu víi bé nhí ngoµi ®­îc thùc hiÖn th«ng qua kiÓu d÷ liÖu tÖp. Cã hai lo¹i tÖp: TÖp cã cÊu tróc vµ tÖp v¨n b¶n. 
- §Ó cã thÓ lµm viÖc víi tÖp, cÇn ph¶i khai b¸o biÕn tÖp: Var : Text;
- Mçi ng«n ng÷ lËp tr×nh ®Òu cã c¸c hµm vµ thñ tôc chuÈn ®Ó lµm viÖc víi tÖp nh­: G¸n tªn tÖp, t¹o tÖp míi ®Ó ghi, më tÖp ®Ó ®äc, ®ãng tÖp. 
- Trong ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal cã c¸c thñ tôc t­¬ng øng lµ: 
	Assign(,); 
	Rewrite();
	Reset();
	Close();
	- §äc, ghi tÖp v¨n b¶n: 
	Read(,);
	Readln(,);
	Write(,);
	Writeln(,);
2. C©u hái vµ bµi tËp vÒ nhµ
	- Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK trang 89.
3. NHẬN XÉT
Phương pháp:
Hiệu quả sử dụng:
Hiệu quả SD TBDH:
ND cần điểu chỉnh:
Nhận xét của giáo viên hướng dẫn
.......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................