Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông như công cụ dạy học

LỜI NểI ĐẦU
	Đổi mới phương pháp dạy và học đang là vấn đề được quan tâm hàng đầu ở các nhà trường hiện nay. Lờy người học làm trung tâm, phát huy tối đa tính chủ động sáng tạo của người học trong học tập là vấn đề mà mọi giáo viên đề băn khoăn, trăn trở.
	Cùng với quá trình hội nhập của đất nước, giáo dục cũng đồi hỏi phải có những bước tiến, bước phát triển vượt bậc. Công nghệ thông tin là một trong hai lĩnh vực đi đầu trong nền kinh tế tri thức trong thời kỳ hội nhập. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các ngành nghề đang được phát triển một cách mạnh mẽ. Giáo dục cũng không nằm ngoài trào lưu đó của xã hội.
	Nhận thức được những ưu việt mà giáo án điện tử mang lại tôi đã chọn đề tài: “ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông như công cụ dạy học”. Tôi sử dụng một số phần mềm như Powerpoint, Word, lập trình Passcal, bảng tính điện tử Exce,  đặc biệt là phần mềm Powerpoint. Đay là một phần mềm rất thông dụng trong bộ phần mềm Microsoft office, phần mềm này dễ sử dụng với nhiều hiệu ứng phong phú và có khả năng liên kết với nhiều phần mềm khác tạo nên tính phong phú, trực quan cho giáo án.
	Tôi xin chân thành cảm ơn khoa Công nghệ thông tin - Trường Đại học sư phạm Hà Nội, đặc biệt là thầy giáo, tiến sĩ khoa học Trần Doãn Vinh giảng viên khoa Công nghệ thông tin đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này
 Lạng Sơn, ngày 20 tháng 1 năm 2010
 Người thực hiện
 	 Nguyễn Quang Tuấn
MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
	Cụng nghệ thụng tin cú vai trũ chủ đạo trong việc đổi mới phương phỏp dạy và học. Cụng nghệ thụng tin tạo dựng một mụi trường tốt cho cả việc dạy học và kiểm tra đỏnh giỏ, đồng thời giỳp tiết kiệm thời gian. Cụng nghệ thụng tin và truyền thụng phỏt triển mạnh mẽ với nhiều thiết bị hiện đại và tiện dụng,  Cỏc lĩnh vực trong xó hội đều cú thể sử dụng cỏc thiết bị này trong việc bỏo cỏo, trỡnh diễn một vấn đề nào đú một cỏch rừ ràng, sinh động giỳp người nghe, người học dễ hiểu, dễ nhớ.
Dạy học bằng giỏo ỏn điện tử, ứng dụng cụng nghệ thụng tin vào dạy học đó làm thay đổi căn bản cỏch dạy của người dạy, cỏch học của người học. Đũi hỏi người dạy khụng chỉ cú những kiến thức chuyờn ngành, mà cũn phải cú những kiến thức nhất định về cụng nghệ thụng tin, biết sử dụng cỏc phương tiện hiện đại, vừa phải cú nghiệp vụ sư phạm và hiểu biết về tõm lớ học, vừa cú khả năng trỡnh bày giỏo ỏn một cỏch khoa học, cũng như khả năng tổ chức lớp học, giờ giảng khoa học, hấp dẫn và hiệu quả. Người học được quan sỏt bài học dưới nhiều hỡnh ảnh trực quan, từ đú kiểu học thụ động nghe và chờ ghi chộp khụng cũn nữa.
Việc sử dụng mỏy tớnh điẹn tử với cỏc thiết bị hỗ trợ và cỏc phận mờm tiện ớch của nú trong dạy học, giỏo viờn cú thể: Trỡnh bày bài giảng linh hoạt, sinh động hấp dẫn hơn; Minh hoạ cỏc vấn đề khi cần thiết bằng cỏch kết nối với cỏc thiết bị hoặc cỏc phần mềm khỏc (soạn thảo văn bản trờn Word, lập trỡnh Passcal, bảng tớnh đọờn tử Exce, )
II. Mục đớch nghiờn cứu
1. Mục đớch
	Sử dụng cụng nghệ thụng tin để đổi mới phương phỏp dạy học núi chung, sử dụng cỏc phần mềm dạy học núi riờng. Đặc biệt là phần mềm Powerpiont xõy dựng giỏo ỏn điện tử trong giảng dạy để cú hiệu quả
2. Nhiệm vụ nghiờn cứu
	- Dựa vào chương trỡnh SGK giảng dạy Tin học lớp 11 để xõy dựng một giỏo ỏn cụ thể
	- Khai thỏc phần mềm Powerpiont để thiết kế cỏc Slide trỡnh chiếu. Liờn kết cỏc Slide và cỏc phần mềm cần thiết nhằm xõy dựng kịch bản cho bài giảng cụ thể.
III. Phương phỏp nghiờn cứu
	+ Nghiờn cứu lớ luận dạy học.
	+ Soạn 1 giỏo ỏn lớp 11.
Nghiờn cứu chương trỡnh, SGK giảng dạy Tin học lớp 11 để nắm được nội dung tiết dạy, biết được tiết đú nằm ở vị trớ nào trong chương trỡnh, kiến thức cũ cần phải cú, cần truyền thụ những nội dung nào và truyền thụ đến đõu?
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ VIỆC SỬ DỤNG CễNG NGHỆ THễNG TIN VÀ TRUYỀN THễNG ĐỂ XÂY DỰNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
1. Ưu điểm kỹ thuật của cụng nghệ thụng tin và truyền thụng	
Cụng nghệ thụng tin và truyền thụng cú nhiều điểm mạnh về kỹ thuật để phục vụ cho những hoạt động trờn những lĩnh vực khỏc nhau của con người. Những điểm mạnh này cũng đang được khai thỏc để hỗ trợ quỏ trỡnh dạy học ngay cả trong nhà trường phổ thụng. Sau đõy là một số ưu điểm kỹ thuật nổi bật cú thể được khai thỏc trong giỏo dục:
- Kỹ thuậ đồ hoạ được nõng cao tạo điều kiện mụ phỏng nhiều quỏ trỡnh hiện tượng trong tự nhiờn, xó hội và trong con người mà khụng thể hoặc khụng nờn để xảy ra trong điều kiện nhà trường, khụng thể hoặc khú cú thể thực hiện nhờ những phương tiện khỏc, chẳng hạn mụ phỏng sự chuyển động của một tinh tỳ trong hệ mặt trời, của một điện tử xoay xung quanh hạt nhõn (trong Vật lý), sự phỏt triển của một cỏi cõy từ lỳc reo hạt tới lỳc ra hoa, kết trỏi, vận hành của hệ tuần hoàn, hệ bài tiết (trong Sinh học); Trong Tin học: Dạy học về Tin học văn phũng ta cú thề kết nối đến những vớ dụ minh hoạ cụ thể cho bài giảng. Việc mụ phỏng như thế cú thể giỳp nhà trường trỏnh được những thớ nghiệm nguy hiểm vượt quỏ những hạn chế về thời gian, khụng gian hoặc kinh phớ.
- Sự hoà nhập giữa cụng nghệ thụng tin và truyền thụng dẫn tới sự hỡnh thành những mạng mỏy tớnh, mạng Internet cung cấp những kho tàng thụng tin và tri thức khổng lồ, tạo điều kiện để mọi người cú thể giao lưu với nhau khụng bị hạn chế bởi thời gian và khụng gian. Khi soạn bài, giỏo viờn cú thể vào mạng để tải những hỡnh ảnh, thụng tin cần thiết phục vụ bài giảng, cỏc bài giảng của giỏo viờn cú thể đưa lờn mạng giỳp học sinh tham khảo khi cần thiết.
- Cụng nghệ Multimedia kết hợp với cỏc hỡnh ảnh từ phim, băng video, camera với õm thanh, văn bản, biểu đồ  được trỡnh bày qua mỏy tớnh theo một kịch bản dàn dựng sẵn giỳp người học đạt hiệu quả tối đa trong quỏ trỡnh học tập đa giỏc quan.
Cụng nghệ tri thức đạt đến mức làm cho mỏy tớnh điện tử - thành phần chủ chốt của cụng nghệ thụng tin và truyền thụng cú thể tiếp nối trớ thụng minh của con người, thực hiện những cụng việc manng tớnh chất trớ tuệ cao như suy luõn, chứng minh 
Giao tiếp người – mỏy ngày càng được hoàn thiện làm cho cụng nghệ thụng tin và truyền thụng ngày càng thõn thiện với người sử dụng. Trong quỏ trỡnh chế tạo mỏy tớnh điện tử người ta đó phỏt triển những phương tiện, ngụn ngữ giao tiếp người – mỏy, chọn ngụn ngữ mỏy đến những ngụn ngữ bậc cao rồi tới bảng chọn, cao hơn nữa là những mẫu hỡnh tượng và cao nhất là ngụn ngữ tự nhiờn như sự trũ chuyện giữa hai người. Sự đối thoại giữa người và mỏy ngày càng linh hoạt đến mức người bỡnh thường được đào tạo rất ngắn cũng cú thể sử dụng cụng nghệ thụng tin và truyền thụn.
- Đặc biệ là những phần mềm chuyờn dụng phỏt triển ngày càng thuận tiện cho người sử dụng mà điển hỡnh là những hệ soạn thảo văn bản, những hệ quản trị cơ sở dữ liệu, những bảng tớnh điện tử và phần mềm trỡnh diễn. Những phần mềm chuyờn dụng này giỳp chỳng ta khai thỏc chỗ mạnh của cụng nghệ thụng tin và truyền thụng để hỗ trợ cho quỏ trỡnh dạy học.
- Một hệ soạn thảo văn bản được cài đặt vào mỏy tớnh trước hết cú tỏc dụng như một chiếc mỏy chữ, nhưng ưu việt hơn bất kỳ một mỏy chữ thụng thường nào, bởi vỡ ta cú thể điều chỉnh sửa chữa những chỗ viết sai cú thể thay đổi thứ tự cỏc đoạn văn, cú thể thay đổi phụng chữ, kiểu chữ, cỡ chữ và khoảng cỏch giữa cỏc dũng, cỏc đoạn, cú thể phõn cụng mỗi người viết một phần rồi ghộp lại thành một trỡnh tự như ý muốn  Chức năng soạn thảo văn bản cú thể khai thỏc để dạy học tiếng mẹ đẻ hoặc tiếng nước ngoài. Ngày nay những hệ soạn thảo văn bản như Winword cú tỏc dụng khụng chỉ như chiếc mỏy chữ mà cũn như một mỏy in tiện lợi, giỳp giỏo in bài soạn, đề kiểm tra, phỏt những phiếu in khuyết để phhục vụ trong quỏ trỡnh dạy học.
- Một bảng tớnh điện tử (Chẳng hạn như Excel) cú khả năng lưu trữ một lượng dữ liệu rất lớn và tỏi sản xuất chỳng dưới những dạng khỏc nhau trong gian hạn chế, ưu điểm này cú thể khai thỏc phục vụ việc dạy học cỏc mụn: Hoỏ học, Thể dục, Địa lý.
- Đặc biệt phần mềm trỡnh diễn (Chăng hạn Powerpoint) là một trong những phần mềm Tin học văn phũng rất thụng dụng hiện nay cú thể giỳp ta xõy dựng kịch bản trỡnh chiếu để bỏo cỏo, trỡnh bày cỏc nội dung khoa học, văn hoỏ xó hội  một cỏch rừ ràng, sỏng sủa cú sử dụng những văn bản và siờu văn bản cựng hỡnh ảnh màu sắc theo ý muốn. Với người giỏo viờn đõy là cụng cụ để ta dễ ràng xõy dựng một giỏo ỏn điện tử từ giảng một bài mới, tiết bài tập đến bài kiểm tra.
2. Những hỡnh thức sử dụng cụng nghệ thụng tin và truyền thụng như cụng cụ dạy học.
Với tớnh chất là cụng cụ dạy học, cụng nghệ thụng tin và truyền thụng được sử dụng dưới những hỡnh thức:
	P Giỏo viờn trỡnh bày bài dạy dưới sự hỗ trợ của cụng nghệ thụng tin: Mỏy tớnh điện tử, mỏy chiếu và phần mềm trỡnh diễn Powerpoint
MTĐT
Giỏo viờn
Học sinh
Hỡnh thức: Giỏo viờn dựng MTĐT để trỡnh chiếu bài giảng
* Học sinh làm việc trực tiếp với cụng nghệ thụng tin và truyền thụng dưới sự hướng dẫn và kiểm soỏt chặt chẽ của thầy giỏo
GV
MTĐT
GV
MTĐT
MTĐT
HS
HS
Học sinh
Hỡnh thức: Thầy và trũ cựng với một phũng mỏy cú nối mạng cục bộ
* Học sinh độc lập nhờ cụng nghệ thụng tin và truyền thụng
MTĐT
MTĐT
MTĐT
Học sinh
Học sinh
Học sinh
Hỡnh thức: Mỗi học sinh cú một mỏy nối mạng Internet tại một vị trớ bất kỳ
* Học sinh tra cứu tài liệu và học tập độc lập hoặc giao lưu trờn mạng cục bộ hay trờn mạng Internet.
Internet
Học sinh
3. Phõn loại phần mềm
3.1. Gúc độ chức năg của cụng cụ trong quỏ trỡnh dạy học.
Tuỳ theo chức năng cụng cụ trong quỏ trỡnh dạy học, người ta núi tới những dạng phần mềm khỏc sau:
- Dạy học cú sự hỗ trợ của mỏy tớnh điện tử (Computer Assited Intruction – CAI), trong đú mỏy tớnh điện tử làm chức năng cụng cụ dạy học một nội dung. Sự phỏt triển nhanh chúng của ngành trớ tuệ nhõn tạo đó làm nảy sinh một hướng đặc biệt quan trọng là dạy học thụng minh cú sự hỗ trợ của mỏy tớnh điện tử nhằm nõng cao hiệu quả của CAI.
- Học tập nhờ mỏy tớnh điện tử trong đú mỏy tớnh điện tử làm chức năng cụng cụ học tập một nội dung.
- Trỡnh bày bài dạy nhờ mỏy tớnh điện tử (phần mềm trỡnh diễn Powerpoint)
- Học tập do mỏy tớnh điện tử quản lớ, trong đú mỗi mỏy tớnh điện tử làm chức năng cụng cụ quản lớ học, chẳng hạn quản lớ kết quả của từng học sinh dưới dạng một cơ sở dữ liệu tin học hoỏ.
3.2. Gúc độ chức năng điều hành quỏ trũnh dạy học.
Trong quỏ trỡnh dạy học người ta phõn biệt cỏc chức năng điều hành sau:
- Đảm bảo trỡnh độ xuất phỏt
- Gợi động cơ và hướng đớch
- Làm việc với nội dung mới
- Củng cố (ụn tập, đỏo sõu, luyện tập, ứng dụng và hệ thống hoỏ)
- Kiểm tra đỏnh giỏ
- Hướng dẫn cụng việc ở nhà
- Về nguyờn tắc cú thể sỏng tạo những phần mềm dạy học thực hiện tất cả cỏc chức năng núi trờn. Hiện nay cựng với những phần mềm phối hợp nhiều chức năng trong đú thường thất xuất hiện những phần mềm dạy học đi xõu vào một trong cỏc chức năng sau:
+ Phần mềm làm việc với nội dung mới
+ Phần mềm ụn tập, luyện tập.
+ Phần mềm kiểm tra đỏnh giỏ.
3.3. Gúc độ khả năng can thiệp của người sử dụng.
Tuỳ theo khả năng can thiệp của người sử dụng người ta phõn biệt cỏc phần mềm đúng và phần mềm mở.
- Phần mềm đúng: Người sử dụng làm việc hoà toàn theo ý đồ của người thiết kế, khụng thể hiện được những lớ do riờng của bản thõn mỡnh.
- Phần mềm mở: Người sử dụng (giỏo viờn, học sinh) cú thể thể hiện được ý đồ sư phạm, hoặc ý đồ riờng của bản thõn mỡnh. Cú khi phần mềm này chỉ là phần mềm rỗng cún nội dung cụ thể là do người sử dụng đưa vào. Chẳng hạn một phần mềm kiểm tra cú thể là cấu trỳc rỗng tuỳ theo giỏo viờn nạp vào cõu hỏi, nội dung mụn học nào đú sẽ trở thành một phần mềm kiểm tra về mụn học đú.
3.4. Gúc độ cỏc kiểu dạy học.
Liờn quan tới phần mềm dạy học hiện nay đang xuất hiện nhiều kiểu dạy học mà phổ biến là cỏc kiểu dạy học sau đõy:
- Mụ phỏng
- Dạy học chương trỡnh hoỏ
Trong cỏch dạy học này, nội dung học tập được chia thành từng liều kiến thức, kỹ năng, người học tớch cực hoạt động độc lập để chiếm lĩnh từng liều kiến thức này và nhận được phản hồi về kết quả học tập mỗi liều, trờn cơ sỏ đú tiến hành những bước tiếp theo.
- Sử dụng vi thế giới:
Vi thế giới là một mụi trường gồm nhiều đối tượng, những thao tỏc và những quan hệ cho phộp người học tạo ra những đối tượng mới, những thao tỏc mới, thụng qua đú người học cú thể học tập trong hoạt động, học tập bằng thớch nghi. Những mụi trường nào cú chất lượng càng cao về tương tỏc trực tiếp, tức là thao tỏc càng gần với thao tỏc trong thế giới thực thỡ càng thuận lợi cho việc học tập trong mụi trường đú, nhất là đối với trẻ nhỏ.
- Sử dụng mụi trường đa phương tiện:
Mụi trường đa phương tiện nhằm kết hợp những hỡnh ảnh từ phim, đốn chiếu, băng video với õm thanh, văn bản, biể đồ,  được trỡnh bày qua mỏy tớnh theo một kịch bản vạch sẵn nhằm dạt hiệu quả tối đa qua một quỏ trỡnh học tập đa giỏc quan.
Mụi trường như vậy cú thể khai thỏc phục vụ quỏ trỡnh dạy học với nhiều ưu điểm, chẳng hạn như: Cú thể phục vụ những mụn học khỏc nhau như Toỏn học, Vật lý, Tin học, Hoỏ học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý, Ngữ văn,  hoặc những phần khỏc nhau của cựng một mụn học.
Giỏo viờn cú thể cài đặt lờn mạng những bài dạy mẫu, cú thể dạy cho cả lớp hoặc cú thể chia nhiều nhúm hội thoại với nhau. Thụng qua mạng, giỏo viờn cú thể hướng dẫn, kiểm tra từng nhúm hoặc từng người học, mạng cho phộp hội thoại giữa giỏo viờn và học sinh, giữa học sinh với nhau.
Từng người học cú thể tự học, tự kiểm tra trước mỏy, cú thể xem, nghe, làm việc với những nội dung khỏc nhau của một chương trỡnh, người này khụng phục thuộc vào người kia. Mỗi người học cú thể ghi lại bài giảng, những đoạn hội thoại, tiếng núi của mỡnh hoặc của giỏo viờn và cú thể nghe lại theo nhiều cỏch khỏc nhau với tốc đọ truy cập nhanh và chất lượng õm thanh tốt 
Giỏo viờn và người học cú thể sử dụng cơ sở dữ liệu ở ngõn hàng dữ liệu trung tõm, trớch đọc, trớch in những phần cần thiết một cỏch nhanh chúnh và thuận tiện.
Hệ thống được chuẩn hoỏ, mở, dễ thay thế, mở rộng và phỏt triển khi cú nhu cầu. Mặt khỏc, nhiều thiết bị trong hệ thống Multimedia trờn như: Video, camera, mỏy chiếu,  vẫn cú thể tỏc riờng để phục vụ những nhiệm vụ đơn lẻ.
Khai thỏc những ưu điểm đú, cú thể tổ chức cho học sinh học tập trong hoạt động và giao lưu, cú thể sử dụng những hỡnh thức học tập khỏc nhau: Từ tự học cỏc nhõn đến học theo nhúm hoặc đồng loạt cả lớp, cú hoặc khụng cú thầy dạy cú thể truy cập Internet 
- Trũ chơi: Trũ chơi cụng nghệ thụng tin chủ yếu là trờn mỏy tớnh điện tử giỳp học sinh chơi mà học, học thụng qua chơi.
CHƯƠNG II
ứng dụng công nghệ thông tin và 
truyền thông như công cụ dạy học
Cụ thể: Lớp 11 - Tiết 27	Bài 15: KIỂU DỮ LIỆU XÂU
1. Kiến thức
- Biết xõu là một dóy kớ tự.
- Biết cỏch khai bỏo xõu, truy cập phần tử của xõu.
- Nắm vững cỳ phỏp và ý nghĩa của cỏc thủ tục và hàm với xõu.
2. Kỹ năng
- Cài đặt được một số chương trỡnh đơn giản cú sử dụng xõu.
- Ứng dụng cỏc thao tỏc, thủ tục và hàm vào cỏc vớ dụ đơn giản.
3. Thỏi độ
- Nghiờm tỳc, chỳ ý nghe giảng.
- Rốn luyện tư duy khoa học đỳng đắn, chớnh xỏc, lụgic.
- Nõng cao lũng say mờ học tập bộ mụn.
CHƯƠNG III: KẾT LUẬN
Kết quả đạt đươc:
Trong quỏ trỡnh dạy chay, chưa ỏp dụng giỏo ỏn điện tử vào việc giảng dạy, tụi thấy học sinh tiếp thu bài một cỏch khú khăn, đụi khi khụng cú nhiều thời gian cho củng cố bài. Khi ỏp dụng cụng nghệ thụng tin và truyền thụng vào bài giảng, tụi đó dạy thử trờn lớp, giừo học cho kết quả tốt hơn, đó tạ cho học sinh hứng thỳ trong học tập, trỏnh sự nhàm chỏn bởi cỏc phương phỏp cũ, nhận thức của cỏc em được nõng cao lờn rừ rệt. Qua đú giỏo dục cho cỏc em biết ước mơ tiến tới đỉnh cao của cụng nghệ thụng tin, cú thúi quen ỏp dụng cụng nghệ thụng tin vào cuộc sống.
	Bản thõn là một giỏo viờn khi sử dụng cụng nghệ thụng tin trong giảng dạy khiến tụi luụn trăn trở, khai thỏc, tỡm tũi, học hỏi đồng nghiệp, sỏch tham khảo. Luụn phải xõy dựng và lập kế hoạch từ trước cho từng bài giảng.
	Đõy là một lĩnh vực tương đối mới mẻ, với vốn hiểu biết về Tin học cũn nhiều hạn chế, vỡ vậy trong bài soạn cũn rất nhiều thiếu sút, chưa đỏp ứng được yờu cầu của đề tài. Tụi rất mong nhận được sự gúp ý từ thầy giỏo hướng dẫn và cỏc bạn đồng nghiệp để đề tài này được hoàn thiện hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
TấN TÀI LIỆU THAM KHẢO
TấN TÁC GIẢ
1
Thiết kế bài giảng Tin học 11
Trần Doón Vinh
Trương Thị Thu Hà
2
Ngụn ngữ lập trỡnh Pascal
Quỏch Tuấn Ngọc
3
Sỏch giỏo khoa Tin học 11
4
Sỏch giỏo viờn Tin học 11