Giáo án Tin học 11 - Bài 9: Cấu trúc rẽ nhánh

ChöôngIIIẤU TRÚC RẼ NHÁNH VÀ LẶPC Các câu lệnh thực hiện rẽ nhánh và lặp trong Pascal. Cấu trúc rẽ nhánh và lặp trong chương trình;1Baøi 9ẤU TRÚC RẼ NHÁNHC1Nhu cầu của cấu trúc rẽ nhánh trong biểu diễn thuật toán;2Câu lệnh rẽ nhánh (dạng thiếu và dạng đủ);3Câu lệnh ghép;4Sử dụng cấu trúc rẽ nhánh để mô tả thuật toán;5Viết lệnh rẽ nhánh dạng thiếu, rẽ nhánh dạng đầy đủ.2 Một lần khác Ngọc hẹn với Châu:“Chiều mai, nếu trời không mưa thì Châu sẽ đến nhà Ngọc”.Nếu. . . thì. . . , nếu không thì. . .	Thường ngày, có rất nhiều việc chỉ được thực hiện khi một điều kiện cụ thể nào đó được thỏa mãn. Ví dụ: Châu và Ngọc thường hẹn nhau chuẩn bị các bài thực hành môn Tin học.“Chiều mai, nếu trời không mưa thì Ngọc sẽ đến nhà Châu, nếu mưa thì gọi điện thoại cho Châu để trao đổi”. Một lần Châu hẹn với Ngọc: Ở câu nói 2: Châu sẽ đến nhà Ngọc được thực hiện khi nào? Khi nào thì Châu gọi điện thoại cho Ngọc?Nếu. . . thì. . . Dạng đủ:Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhDạng thiếu: Ở câu nói 1: Châu sẽ đến nhà Ngọc được thực hiện khi nào?3Nhập a, b, cCấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhVí dụ, để giải phương trình bậc hai: ax2 + bx + c = 0 (a ≠ 0)Nhập a, b, c (a ≠ 0)Tính: D  b2 – 4acKiểm tra D:Nếu D ≥ 0 thì đưa ra các nghiệm, rồi kết thúc.Ngược lại ta phải thông báo là phương trình vô nghiệm, rồi kết thúc.SaiĐúngD  b2 - 4acD ≥ 0? Thông báo vô nghiệm, rồi kết thúcTính và đưa ra nghiệm thực rồi kết thúcThuật toán liệt kêThuật toán sơ đồ khối Qua ví dụ hãy cho biết rẽ nhánh được thực hiện trong công đoạn nào? và thuộc dạng thiếu hay dạng đủ?Nếu. . . thì. . . Dạng thiếu:Nếu. . . thì. . . , nếu không thì. . .Dạng đủ:Thể hiện thao tác nhập, xuất dữ liệuThể hiện các phép tính toánThể hiện các thao tác so sánhCâuHỏi4Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánh Dạng thiếu: Dạng đủ:Câu lệnh if-thenelse(nếu không thì) Hãy nêu cách hoạt động ở câu lệnh rẽ nhánh dạng thiếu và câu lệnh rẽ nhánh dạng đủ?đúngĐúngKết thúcsaiSaiĐúngKết thúcđúngsaisaiTrong đó:Điều kiện là biểu thức lôgic;Câu lệnh, câu lệnh 1, câu lệnh 2 là 1 câu lệnh của Pascal.CâuHỏi5	Giống nhau: là cấu trúc rẽ nhánh, khi gặp một điều kiện nào đó thì thực hiện thao tác thích hợp.	Khác nhau: Câu lệnh if-then dạng thiếu điều kiện không đúng thì thoát khỏi cấu trúc rẽ nhánh, còn câu lệnh if-then dạng đủ điều kiện không đúng thì thực hiện công việc 2. Ví dụ 2: 	Viết câu lệnh if-then diễn tả phát biểu sau: Nếu a chia hết cho 3 thì xuất ra màn hình thông báo “a chia het cho 3” ngược lại xuất ra màn hình câu thông báo “a khong chia het cho 3”. Ví dụ 1:	Viết câu lệnh if-then diễn tả phát biểu sau: Nếu D b then Min := b;Dạng đủ:	if a>b then Min := b else Min := a;Thảo luận nhómwriteđiều kiệncâu lệnhđiều kiệncâu lệnh 1câu lệnh 2đúngsaiđúngsaiif D );GánCâu lệnh gán có dạng: := ;CâuHỏi	Hãy cho biết sự giống nhau và khác nhau của hai dạng câu lệnh if-then.6Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhCâu lệnh if-thenelse(nếu không thì)	Trong câu lệnh rẽ nhánh if-then ta có thể viết lồng nhau gọi là “if lồng if”VÍ DỤ MINH HỌAViết câu lệnh if-then xếp loại học sinh: Gioi nếu DTB ≥ 8.0 Kha nếu DTB = 8.0 then writeln (‘XL: Gioi’) else if DTB >= 6.5 then writeln (‘XL: Kha’) else if DTB >= 5.0 then writeln (‘XL: TB’) else if DTB >= 3.5 then writeln (‘XL: Yeu’) else writeln (‘XL: Kem’);7Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánh	Sau một số từ khóa (then hoặc else) có nhiều hơn 1 câu lệnh ngôn ngữ lập trình cho phép gộp các câu lệnh thành một câu lệnh ghép.	Có dạng:Câu lệnh if-thenelse(nếu không thì)GánCâu lệnh ghép	Ví dụ: kiểm tra Delta của phương trình bậc haiif D := ;8 Đoạn 1:if then ;if then else ; Đoạn 1:if then begin ;	 if then end;else ;Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhCâu lệnh if-thenelse(nếu không thì)Câu lệnh ghép	Một lỗi thường gặp là sử dụng câu lệnh if không tạo câu lệnh ghép trong trường hợp thật cần thiết.	VÍ DỤ MINH HỌA Đoạn 2:if then ;if then else ;MinhHọaThành 1 câu lệnh ghép9Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhVí dụ 1: Tìm nghiệm thực của phương trình bậc hai: ax2 + bx + c = 0 , với a ≠ 0.Câu lệnh if-thenelse(nếu không thì)PrograThânCTCâu lệnh ghépMột số ví dụđúngsaiprogrambeginend.writeln(‘ Nhap a, b , c ’);readlnvara, b, c,D, x1, x2:real;uses usesVarĐặt tên chương trìnhprogram ;Khai báo thư việnuses ;Phần thân chương trìnhbegin end.readKhai báo biếnvar : ;Nhập dữ liệu từ bàn phímread/readln ();Giai_PTB2;crt;10Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhVí dụ 2: Tìm số ngày của năm NBiết rằng:Năm nhuận là năm chia hết cho 400 hoặc chia hết cho 4 nhưng không chia hết cho 100;Năm nhuận có 366 ngày, năm không nhuận có 365 ngày.Câu lệnh if-thenelse(nếu không thì)Câu lệnh ghépMột số ví dụNhập năm NKiểm tra N:Nếu N năm nhuận thì đưa ra kết quả SN  366 rồi kết thúc.Ngược lại SN  365 rồi kết thúc.Xuất SN.If (N mod 400 = 0) or ((N mod 4 =0) and (N mod 100 0)) then SN := 366else SN := 365;HƯỚNG DẪN GiẢI11Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhCâu lệnh if-thenelse(nếu không thì)Câu lệnh ghépMột số ví dụCÂU HỎI TRẮC NGHIỆMCâu 1: Cho biết kết quả của đoạn chương trình sau với a=5; b=8if a > b then T := b+1 else T := a+1;T = 5 ;T = 8 ;T = 6 ;T = 9 .Đúng rồi! xin chúc mừngSai rồi. Chọn lại điGiảithíchVì a=5; b=8 nên điều kiện a > b sai vì vậy câu lệnh 2 được thực hiện. Vậy T=a+1=5+1=612Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhCâu lệnh if-thenelse(nếu không thì)Câu lệnh ghépMột số ví dụCÂU HỎI TRẮC NGHIỆMCâu 2: Các thành phần nào sau đây nhất thiết phải có trong câu lệnh rẽ nhánh if-then.Biểu thức số học;Biểu thức lôgic;Thủ tục vào/ra;Câu lệnh gán.Đúng rồi! xin chúc mừngSai rồi. Chọn lại điGiảithíchif then ;Biểu thức lôgicCâu lệnh đơn hoặc câu lệnh ghép13Cấu trúc rẽ nhánhRẽ nhánhCâu lệnh if-thenelse(nếu không thì)Câu lệnh ghépMột số ví dụBÀI VỀ NHÀHọc bài và trả lời câu hỏi 1, 2 trang 50 SGKLàm bài tập số 4 trang 51 SGK14CHÚC CÁC EMVui, khoûe, hoïc toát15