Giáo án Ngữ văn 11CB tiết 106, 107: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác (Ăng - Ghen)

Tiết theo PPCT: 106 - 107
BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC - MÁC
	Ăng - ghen
	Ngày soạn: 19.03.10
	Ngày giảng:
	Lớp giảng:	11A	11C	11K	11E
	Sĩ số:
	Điểm KT miệng
A. Mục tiêu bài học
	Qua giờ giảng, nằm giúp HS:
	- Nhận thức được những đóng góp quan trọng của Các Mác đối với lịch sử nhân loại
	- Rèn kỹ năng đọc hiểu, nắm được nghệ thuật lập luận của Ăng ghen
	- Thái độ biết ơn và trân trọng những thành quả CM mà các bậc tiền bối đã đặt ra.
B. Phương tiện thực hiện
	- SGK, SGV Ngữ văn 11
	- Thiết kế bài học
	- Một số tài liệu tham khảo khác
C. Cách thức tiến hành
	- Đọc hiểu
	- Đàm thoại phát vấn
	- Thuyết trình
D. Tiến trình giờ giảng
	1. Ổn định
	2. KTBC
GV: Hiện trạng của luân lí xã hội ở nước ta được PCT đưa ra là gì? Em có nhận xét gì về cách đặt vấn đề của tác giả?
Yêu cầu:
- Luân lí xã hội: Khái niệm dùng chỉ những quan niệm, nguyên tắc, qui định hợp lí lẽ thường chi phối mọi quan hệ, hoạt động và phát triển của xã hội.
- Cách đặt vấn đề trực tiếp, trực diện, nhấn mạnh và phủ định: “xã hội luân lí trong nước ta tuyệt nhiên không ai biết đến”
- Phân tích luận điểm: 
+ Sửa lại quan niệm phiến diện, hẹp hòi: quan hệ bạn bè không thay thế cho luân lí xã hội được à chỉ là bộ phận nhỏ của luân lí xã hội.
+ Quan niệm Nho gia xưa bị hiểu một cách sai lệch
	3. GTBM
	4. Hoạt động dạy học
Hoạt động của Thầy và Trò
Yêu cầu cần đạt
GV: nêu những nét chính về tác giả Ăng - ghen và nhân vật được đề cập trong văn bản?
HS trả lời Gv ghi bảng
GV: 
- Ngời viết tiếp và hoàn chỉnh tác phẩm nổi tiéng nhất của Mác : Bộ Tư bản, và cùng Mác soạn Tuyên ngôn Đảng cộng sản.
GV: - Có đóng góp rất lớn cho cuộc đấu tranh chống ách thống trị tư sản.
- Là người thầy, lãnh tụ vĩ đại nhất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới (Lê Duẩn)
à Tình bạn của Các Mác và Ăng - ghen là tình bạn vĩ đại và cảm động nhất của hai nhà thiên tài, hai nhà cách mạng.
GV: đọc 1 đoạn -> gọi 1 hs đọc tiếp và nhận xét về nội dung của văn bản vừa đọc
GV: Cho biết hoàn cảnh sáng tác của văn bản?
HS trả lời GV ghi bảng
GV:
- Nhan đề: Do nhà biên soạn sách đặt
- Là bài điếu văn - chính luận do Ăng ghen đọc trước mộ Các Mác tại nghĩa trang Hai – ghết (Luân Đôn - Anh )
à Đánh giá cống hiến vĩ đại của Mác, biểu lộ lòng tiếc thương của những người cộng sản trước tổn thất to lớn này.
GV dựa vào nọi dung của văn bản và sự chuẩn bị bài ở nhà -> chia bố cục văn bản
HS thực hiện GV chốt lại
GV: Thời điểm Mác vĩnh biệt cuộc đời được giới thiệu như thế nào? Em có nhận xét gì về cách giới thiệu của tác giả?
HS tìm chi tiết GV ghi bảng
GV: Qua phần mở đầu này, tác giả còn đánh giá về vai trò của Mác như thế nào?
HS tìm chi tiết GV ghi bảng
GV: Hiện đại: Sự vượt trội hơn hẳn trong tư tưởng của Các Mác. Tính cách mạng, tính chất mới mẻ và sáng tạo của Các Mác
GV: Cống hiến vĩ đại đầu tiên của Mác là gì? Nội dung cụ thể của quy luật đó?
HS trả lời Gv ghi bảng
GV: Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để làm nổi bật cống hiến đó?
Trong KHTN (sinh học) Cống hiến vĩ đại của Đác uyn: Tìm ra quy luật tiến hoá và phát triển của thế giới hữu cơ (muôn loài)
Trong KHXH (Sử và triết) Cống hiến vĩ đại của Các Mác: Tìm ra quy luật phát triển của loài người.
Hết tiết 106 chuyển tiết 107
GV: Cống hiến thứ hai của Mác là gì? Tác dụng của cống hiến hai?
HS tìm chi tiết GV ghi bảng
GV: Phần giá trị dôi ra so với khoản tiền phải chi để làm sản phẩm ấy. Do nhà tư bản kéo dài giờ làm việc và tăng cường độ lao động
GV: Cống hiến vĩ đại thứ ba của Mác là gì? Nhận xét con người Mác qua cống hiến này ?
HS trả lời GV chốt lại
GV: Nhận xét cách sắp xếp các công shiến của Mác? Tác dụng cách sắp xếp đó?
HS phát biểu GV chốt lại
GV: Người đọc, người nghe hiểu Mác từ hai phương diện: con người phát mình khám phá, con người của hoạt động thực tiễn.
Cao hơn thế “Khoa học đối với Mác là một động lực lịch sử, một lực lượng cách mạng” bởi vì Mác là một nhà cách mạng!
Bài viết không nói nhiều về cái chết của Mác, mà nhấn mạnh sự cống hiến của người
Nét độc đáo của bài viết, ý định của người viết: nhấn mạnh ý nghĩa cuộc đời Mác, nhấn mạnh đóng góp của mác cho nhân loại!
GV: Vì sao Mác có nhiều kẻ đối địch nhưng chưa chắc có kẻ thù riêng? Nhưng ai khóc thương ông nhiều nhất? Vì sao?
HS phát biểu tự do GV chốt lại
GV: Thành công nghệ thuật của tác phẩm?
HS trả lời GV chốt lại
GV:
- Giống như A đã.thì B đã
- Không chỉ như A . Mà B còn
- Nhưng đó chưa phải là điều chủ yếu ơ B .mà B còn vĩ đại hơn ở chỗ
-> Tóm lại B là..
GV yêu cầu HS đọc tóm tắt SGK
I. Tìm hiểu chung
1. Ăng - ghen
- Ăng-ghen (1820-1895): Nhà triết học, nhà lí luận và hoạt động cách mạng, lãnh tụ của giai cấp vô sản toàn thế giới
- Ông là người Đức, nhưng sống ở Anh và mất tại đó năm 1895
- Năm 1844, ông gặp và kết bạn thân với Các Mác 
- Nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng của phong trào thế giới và Quốc tế cộng sản.
2. Mác
- Nhà triết học, nhà lí luận và hoạt động cách mạng, lãnh tụ của giai cấp vô sản trên toàn thế giới.
- Ông là người Đức. Do hoạt động chính trị, nên ông phải di chuyển và sống ở nhiều nước; sau đó sang ở hẳn tại Luân Đôn. Mác qua đời ngày 14. 3. 1883, an táng tại nghĩa trang Hai-ghết (Luân Đôn)
3. Văn bản
a. Đọc và giải nghĩa từ khó
b. Hoàn cảnh sáng tác
- Bài phát biểu của ăng-ghen đọc trước mộ Các Mác là một bài văn nghị luận tiêu biểu và có giá trị văn chương
c. Thể loại
- Điếu văn
d. Bố cục: 3 phần
- Phần 1: Sự trống vắng và mất mát của giai cấp vô sản và nhân dân thế giớ khi Mác qua đời.
- Phần 2: Đánh giá ba cống hiến vĩ đại của Các Mác.
- Phần 3: Giải thích vì sao Mác bị nhiều người thù ghét và vu khống nhưng lại không có kẻ thù cá nhân. Đánh giá sự bất tử của Mác.
II. Đọc hiểu
1. Thời gian, không gian và một con người
- Không gian: một căn phòng nhỏ
- Thời khắc: chiều 14. 3. 1883, lúc 3 giờ kém 15 phút
- Các Mác: ngừng suy nghĩ, ngủ thiếp đi trên chiếc ghế bành
-> Cách giới thiệu: ngắn gọn, giản dị, sâu sắc, cùng lúc có những tác dụng:
+ Thông báo cụ thể, rõ ràng thời điểm ra đi mãi mãi của Mác
+ Sự ra đi của Mác rất đời thường, giản dị như một sự việc trong cuộc sống hàng ngày.
+ Mối quan hệ giữa cái bình thường và vĩ đại, bình thường bỗng hoá thiêng liêng
- Đánh giá khái quát về Mác: Nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại.
à Bộc lộ niềm thương tiếc sâu sắc vì sự tổn thất, trống vắng mang tầm thế giới, nhân loại trước sự ra đi của Mác.
2. Ba cống hiến vĩ đại của Mác
a. Cống hiến thứ nhất
- Tìm ra qui luật phát triển của lịch sử xã hội loài người. ( mang tầm vĩ mô)
- Nội dung cụ thể của quy luật :
+ Đó là lịch sử hình thành và phát triển của kinh tế xã hội
+ Đó là mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và thượmg tầng kiến trúc
+ Mỗi giai đoạn phát triển kinh tế nhất định của một dân tộc hay một thời đại tạo ra cơ sở để phát triển thượng tầng kiến trúc tương ứng.
à Phát hiện mới mẻ, quan trọng đến mức vĩ đại. Nó làm đảo lộn và phá sản tất cả các cách giải thích về lịch sử xã hội trước đó và đương thời. Nó trở thành hạt nhân của chủ nghĩa duy vật lịch sử 
- NT: Cách trình bày và đánh giá giản dị, dễ hiểu thông qua cách bình luận và so sánh tương đồng.
b. Cống hiến thứ 2
- Mác tìm ra “quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do phương thức đó đẻ ra”-> Đó là quy luật giá trị thặng dư (m)
- Tác dụng của cống hiến: mang tầm vi mô, rất mới mẻ và tinh vi. Đó là qui luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đương thời và của xã hội tư sản do phương thức ấy đẻ ra.
à Vĩ đại hơn cống hiến 1, với cống hiến này, lập tức một ánh sáng xuất hiện
=> Chỉ cần một trong hai cống hiến Mác đã đủ trở thành nhà tư tưởng vĩ đại.
c. Cống hiến thứ 3
- Mác đã kết hợp giữa lí luận với thực tiến, biến các lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động.
à Mác không chỉ là một nhà bác học, nhà tư tưởng vĩ đại mà còn là nhà cách mạng. Ông vừa là người thầy, người đồng chí, người bạn kính trọng tin tưởng và thân yêu của giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới. 
- Cách sắp xếp: Trật tự tăng tiến, cống hiến sau lớn hơn cống hiến trước -> tầm quan trọng của các cống hiến - mang tầm vóc thời đại, mở đường cho thời đại.
3. Sự thương tiếc người đã khuất
- Đánh giá tổng hợp về con người của Mác trong các mối quan hệ
- Mác có nhiều kẻ thù vì chúng bị vạch trần chân tướng, chúng căm ghét, run sợ vì đó là sự thật mà chúng không thể chối cãi hay bác bỏ.
- Mác không có kẻ thù riêng vì mục tiêu phê phán, đấu tranh của Mác là xã hội tư sản và học thuyết phản động, duy tâm phản khoa học của chúng, chứ không phải một cá nhân cụ thể nào.
à Hàng triệu người: Giai cấp công nhân, nhân dân lao động toàn thế giới thương tiếc ông, chính là bằng chứng hùng hồn nhất chứng tỏ sức mạnh và sự bất tử của học thuyết Mác.
4. Nghệ thuật lập luận
- Mô hình chung lập luận toàn bài: Thông báo về cái chết - đánh giá sự nghiệp người quá cố – bày tỏ sự thương tiếc. 
- Lập luận vừa trùng điệp vừa tăng tiến, và so sánhà khẳng định Mác là nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng vĩ đại hiện đại. 
- Nét đặc biệt của bài văn tế: đề cao+ca ngợi+thương tiếc, không bi ai, khuôn sáo.
5. Tổng kết
	5. Củng cố và dặn dò
	- Về nhà học bài và làm bài tập 1 + 2 (SGK - T95)
	- Soạn bài: Phong cách ngôn ngữ chính luận