Giáo án Ngữ văn 10

Ngày soạn: 08/08/ 2009 Ngµy d¹y: 10/08/ 2009 
Tiết:1,2
Đọc văn:	TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
I.Mục tiêu bài học: 
 Giúp hs:- Nhận thức được những nét lớn của nền VHVN về c¸c phương diện: các bộ phận hợp thành, các thời kì phát triển (thêi k× tõ thÕ kØ X- XIX).
 - Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hãa những tác phẩm sẽ học về VHVN.
 - Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN.
II. Phương tiện thực hiện
 Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo.
-Thiết kế dạy- học.
III. Cách thức tiến hành:
 Theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi - thảo luận và trả lời các câu hỏi.
IV. Tiến trình dạy học:
1. æn định tổ chức lớp 10A6
10A7	 10A8 10A9	 10A10
2. KiÓm tra bµi cò: Không
3 .Bài mới:
* Giới thiệu bài mới: Nhà thơ Huy Cận từng ca ngợi những truyền thống tốt đẹp của con người Việt Nam:
 Sống vững chãi bốn nghìn năm sừng sững
 Lưng đeo gươm, tay mềm mại bút hoa
 Trong mà thực sáng hai bờ suy tưởng
 Sống hiên ngang mà nhân ái, chan hßa. 
 Người Việt Nam hiên ngang bất khuất, trước häa ngoại xâm thì “người con trai ra trận, người con gái ở nhà nuôi cái cùng con”, thậm chí “giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh”, tất cả nhằm mục đích “đạp quân thù xuống ®Êt đen”. Bởi người Việt Nam vốn yêu hßa bình, luôn khát khao độc lập, tự do. Bên cạnh ý chí độc lập, trong thẳm sâu tâm hồn người Việt còn mang tố chất nghệ sĩ. Lớp cha trước, lớp con sau tiếp nối ko ngừng sáng tạo đã làm nên một nền VHVN phong phú về thể loại, có nhiều tác giả và tác phẩm ưu tú.
 Ở cấp học trước, các em đã được tiếp xúc, tìm hiểu khá nhiều tác phẩm VHVN nổi tiếng xưa nay.Trong chương trình Ngữ Văn THPT, các em lại tiếp tục được t×m hiểu về bức tranh nền VH nước nhà một cách toàn diện và có hệ thống hơn.Tiết học hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu bài văn học sử có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt: Tổng quan VHVN.
Ho¹t ®éng cña gv vµ hs
 Yªu cÇu cÇn ®¹t
-VHVN bao gåm c¸c bé phËn lín nµo?
-VH d©n gian lµ g×? Ng­êi trÝ thøc cã tham gia s¸ng t¸c VH d©n gian ko? Nªu vµi VD mµ em biÕt?
- KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian?
- §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian?
- Vai trß cña VH d©n gian?
- VH viÕt lµ g×?
- §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH viÕt?
- C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña VH viÕt? Nªu mét vµi t¸c phÈm thuéc c¸c thµnh phÇn ®ã?
- HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH viÕt?
Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t.
- Nªu c¸ch ph©n k× tæng qu¸t nhÊt cña VH viÕt VN? Ba thêi k× lín ®­îc ph©n ®Þnh ntn?
- Ch÷ H¸n ®­îc du nhËp vµo VN tõ kho¶ng thêi gian nµo? T¹i sao ®Õn thÕ kØ X, VH viÕt VN míi thùc sù h×nh thµnh? 
- KÓ tªn mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm VH viÕt b»ng ch÷ H¸n tiªu biÓu?
- Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m vµ sù ph¸t triÓn cña VH ch÷ N«m?
- ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m?
I. C¸c bé phËn cña nÒn VHVN:
1. VH d©n gian:
- K/n: Lµ s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng cña nh©n d©n lao ®éng.
- Ng­êi trÝ thøc cã tham gia s¸ng t¸c VH d©n gian nh­ng ph¶i tu©n thñ c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian, trë thµnh tiÕng nãi t×nh c¶m chung cña nh©n d©n lao ®éng.
 VD: Bµi ca dao:“Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen...”(Mét nhµ nho), “Th¸p M­êi ®Ñp nhÊt b«ng sen...”(B¶o §Þnh Giang), “Hìi c« t¸t n­íc bªn ®µng...”(Bµng B¸ L©n),...
- C¸c thÓ lo¹i VHDG: ThÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt, sö thi, truyÖn cæ tÝch, truyÖn c­êi, truyÖn ngô ng«n, tôc ng÷, c©u ®è, ca dao, vÌ, truyÖn th¬, chÌo.
- §Æc tr­ng: + TÝnh tËp thÓ.
 + TÝnh truyÒn miÖng.	
 + TÝnh thùc hµnh (g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång).
- Vai trß:
 + Gi÷ g×n, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc.
 + Nu«i d­ìng t©m hån nh©n d©n.
 + Gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VH viÕt.
2. VH viÕt:
- K/n: Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt, mang dÊu Ên cña t¸c gi¶.
- §Æc tr­ng: Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, mang dÊu Ên c¸ nh©n.
- C¸c thµnh phÇn chñ yÕu: + VH viÕt b»ng ch÷ H¸n.
 + VH viÕt b»ng ch÷ N«m.
 + VH viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷.
- HÖ thèng thÓ lo¹i:
 + Tõ thÕ kØ X-XIX: VH ch÷ H¸n:+ V¨n xu«i.
 + Th¬.
 + V¨n biÒn ngÉu.
 VH ch÷ N«m:+ Th¬.
 + V¨n biÒn ngÉu.
+ Tõ ®Çu thÕ kØ XX- nay:+ Tù sù.
 + Tr÷ t×nh.
 + KÞch.
L­u ý: Hai bé phËn VH d©n gian vµ VH viÕt lu«n cã sù t¸c ®éng qua l¹i. Khi tinh hoa cña hai bé phËn v¨n häc nµy kÕt tinh l¹i ë nh­ng c¸ tÝnh s¸ng t¹o, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh ®· h×nh thµnh c¸c thiªn tµi VH (NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,...).
II. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn VHVN:
1. VH trung ®¹i (Thêi k× tõ thÕ kØ X-XIX):
a. VH ch÷ H¸n:
- Ch÷ H¸n du nhËp vµo VN tõ ®Çu c«ng nguyªn.
- VH viÕt VN thùc sù h×nh thµnh vµo thÕ kØ X khi d©n téc ta giµnh ®­îc ®éc lËp. 
- C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu:
 + LÝ Th­êng KiÖt: Nam quèc s¬n hµ.
 + TrÇn Quèc TuÊn: HÞch t­íng sÜ.
 + NguyÔn Tr·i: B×nh Ng« ®¹i c¸o, Qu©n trung tõ mÖnh tËp,...
 + NguyÔn Du: §éc TiÓu Thanh kÝ, Së kiÕn hµnh,...
b. V¨n häc ch÷ N«m:
- Ch÷ N«m lµ lo¹i ch÷ ghi ©m tiÕng ViÖt dùa trªn c¬ së ch÷ H¸n do ng­êi ViÖt s¸ng t¹o ra tõ thÕ kØ XIII.
-VH ch÷ N«m:+ Ra ®êi vµo thÕ kØ XIII.
 + Ph¸t triÓn ë thÕ kØ XV (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Tr·i- Quèc ©m thi tËp, Lª Th¸nh T«ng- Hång §øc quèc ©m thi tËp,...).
 + §¹t ®Õn ®Ønh cao vµo thÕ kØ XVIII- ®Çu thÕ kØ XIX (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Du- TruyÖn KiÒu, §oµn ThÞ §iÓm- Chinh phô ng©m, Th¬ N«m Hå Xu©n H­¬ng,...).
- ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m:
 + Chøng tá ý chÝ x©y dùng mét nÒn VH vµ v¨n hãa ®éc lËp cña d©n téc ta.
 + ¶nh h­ëng s©u s¾c tõ VH d©n gian nªn VH ch÷ N«m gÇn gòi vµ lµ tiÕng nãi t×nh c¶m cña nh©n d©n lao ®éng.
 + Kh¼ng ®Þnh nh÷ng truyÒn thèng lín cña VH d©n téc (CN yªu n­íc, tÝnh hiÖn thùc vµ CN nh©n ®¹o).
+ P/¸nh qtr×nh d©n téc hãa vµ d©n chñ hãa cña VH trung ®¹i.
 4. Cñng cè, dÆn dß: 
 Yªu cÇu hs:- Häc bµi.
 - Lµm bµi tËp: lËp b¶ng so s¸nh VH d©n gian vµ VH viÕt.
5. Hướng dẫn về nhà
- Trả lòi câu hỏi SGK
- Chuẩn bị tiết 2 bài Tổng quan văn học VN
TiÕt: 2.
1. æn định tổ chức lớp. 10A6
10A7	 10A8 10A9	 10A10
2. KiÓm tra bµi cò:
C©u hái: Ph©n biÖt VHDG vµ VH viÕt? C¸c thµnh phÇn cña VHT§? ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m?
3.Bài mới:
*Giới thiệu bài mới.
Ho¹t ®éng cña gv vµ hs
Yªu cÇu cÇn ®¹t
-V× sao nÒn VHVN thÕ kØ XX ®­îc gäi lµ VH hiÖn ®¹i?
 Hs th¶o luËn, tr¶ lêi.
 Gv nhËn xÐt, chèt ý:
V×:+ Nã ph¸t triÓn trong thêi k× mµ QHSX chñ yÕu dùa vµo qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa.
 + Nh÷ng t­ t­ëng tiÕn bé cña v¨n minh ph­¬ng T©y x©m nhËp vµo VN " thay ®æi t­ duy, t×nh c¶m, lèi sèng cña ng­êi ViÖt " thay ®æi quan niÖm vµ thÞ hiÕu VH.
 + ¶nh h­ëng cña VH ph­¬ng T©y trªn c¬ së kÕ thõa tinh hoa VH d©n téc.
- VHH§ ®­îc chia ra thµnh nh÷ng giai ®o¹n nhá nµo? Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña giai ®o¹n VH 1900-1930?
- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu trong giai ®o¹n nµy?
- Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña VHVN giai ®o¹n tõ 1930-1945?
Gv gîi më: §©y lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì nhÊt cña VHVNH§. NÒn VH n­íc ta khi Êy víi tr¨m nhµ ®ua tiÕng nh­ tr¨m hoa ®ua në. “Mét n¨m cña ta b»ng ba m­¬i n¨m cña ng­êi”(VòNgäc Phan).
- NhÞp ®é ph¸t triÓn cña VHVN giai ®o¹n nµy ntn? C«ng cuéc hiÖn ®¹i hãa nÒn VH d©n téc ®· hoµn thµnh ch­a?
- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?
- Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña VHVN giai ®o¹n tõ 1945-1975?
 Gv gîi më: Giai ®o¹n 1945-1975 lµ mét giai ®o¹n lÞch sö ®Çy biÕn ®éng, ®au th­¬ng nh­ng hµo hïng cña d©n téc ta. C¶ n­íc gång m×nh lªn ®Ó tiÕn hµnh hai cuéc chiÕn tranh vÖ quèc vÜ ®¹i. VHVN g¾n bã s©u s¾c, lµ “tÊm g­¬ng xª dÞch trªn ®­êng lín” ®Ó ph¶n ¸nh kÞp thêi bøc tranh cuéc sèng míi... 
- VHVN ®­îc sù chØ ®¹o vÒ t­ t­ëng, ®­êng lèi cña tæ chøc nµo? phôc vô nhiÖm vô g×? Nh÷ng néi dung ph¶n ¸nh chÝnh cña nã?
- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?
- Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña VHVN giai ®o¹n tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX?
- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?
Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t.
Mèi quan hÖ cña con ng­êi ViÖt Nam víi thÕ giíi tù nhiªn ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng mÆt nµo? VD minh häa?
- Tõ mèi quan hÖ g¾n bã s©u s¾c cña con ng­êi ViÖt Nam vµ thiªn nhiªn, em thÊy ng­êi ViÖt cã t×nh c¶m víi thiªn nhiªn ntn?
- T¹i sao CN yªu n­íc l¹i trë thµnh mét trong nh÷ng néi dung quan träng vµ næi bËt nhÊt cña VHVN? 
 V×:
+ Nh©n d©n ta cã lßng yªu n­íc nång nµn, sím cã ý thøc x©y dùng mét quèc gia ®éc lËp, tù do.
+ Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Æc biÖt" ®Êt n­íc ta lu«n ph¶i ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m ®Ó giµnh vµ gi÷ ®éc lËp " lßng yªu n­íc ®­îc mµi giòa. 
- Nh÷ng biÓu hiÖn cña CN yªu n­íc trong VHVN?
- Em h·y nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi ViÖt Nam vµ x· héi? Ph©n tÝch VD minh häa? 
- Theo em, ý thøc c¸ nh©n lµ g×?
- ý thøc vÒ b¶n th©n cña con ng­êi ViÖt Nam ®­îc biÓu hiÖn trong VH ntn?
Gîi më: Mèi quan hÖ gi÷a ý thøc c¸ nh©n vµ ý thøc céng ®ång? Khi nµo ng­êi ViÖt Nam chó träng ®Õn ý thøc c¸ nh©n, ý thøc céng ®ång? Nªu c¸c giai ®o¹n VH minh häa? 
- Xu h­íng cña VH n­íc ta hiÖn nay lµ g×? Em cã t¸n ®ång nh÷ng t¸c phÈm chØ ®Ò cao quyÒn h­ëng thô theo b¶n n¨ng cña con ng­êi ko? V× sao?
4. Củng cố
GV tæ chøc cho HS rót ra nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña bài học
- GV ®Þnh h­íng. 
- HS ph¸t biÓu vµ tù viÕt phÇn tæng kÕt. 
Hs ®äc vµ häc phÇn ghi nhí (sgk).
I. C¸c bé phËn cña nÒn VHVN:
1. VH d©n gian:
2. VH hiÖn ®¹i (Tõ ®Çu thÕ kØ XX- hÕt thÕ kØ XX):
a. VHVN tõ 1900- 1930:
- §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n v¨n häc giao thêi.
 + DÊu tÝch cña nÒn VH trung ®¹i: quan niÖm thÈm mÜ, mét sè thÓ lo¹i VH trung ®¹i (th¬ §­êng luËt, v¨n biÒn ngÉu,...) vÉn ®­îc líp nhµ nho cuèi mïa sö dông.
 + C¸i míi: VHVN ®· b­íc vµo quü ®¹o hiÖn ®¹i hãa, cã sù tiÕp xóc, häc tËp VH ch©u ¢u.
- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: T¶n §µ, Hå BiÓu Ch¸nh, Ph¹m Duy Tèn, Phan Béi Ch©u,...
b. VHVN tõ 1930-1945:
- §Æc ®iÓm:
 + VH ph¸t triÓn víi nhÞp ®é mau lÑ.
 + C«ng cuéc hiÖn ®¹i hãa nÒn VH ®· hoµn thµnh.
- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu:
 + ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn BÝnh,...
 + Ng« TÊt Tè, Nam Cao, Vò Träng Phông, NguyÔn Tu©n,...
 + Tè H÷u, Hå ChÝ Minh,...
 + Hoµi Thanh, H¶i TriÒu,...
c. VHVN tõ 1945-1975:
- §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n VH c¸ch m¹ng.
 + VH ®­îc sù chØ ®¹o vÒ t­ t­ëng, ®­êng lèi cña §¶ng.
 + VH ph¸t triÓn thèng nhÊt phôc vô c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ.
- Néi dung ph¶n ¸nh chÝnh:
 + Sù nghiÖp ®Êu tranh c¸ch m¹ng.
 + C«ng cuéc x©y dùng cuéc sèng míi cña nh©n d©n.
" VH mang ®Ëm c¶m høng sö thi vµ chÊt l·ng m¹n c¸ch m¹ng.
- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu:
 Quang Dòng, NguyÔn §×nh Thi, Hoµng CÇm, T« Hoµi, Kim L©n, NguyÔn Minh Ch©u, Ph¹m TiÕn DuËt, Xu©n Quúnh,...
d. VHVN tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX:
- §Æc ®iÓm:
 + VHVN b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn míi.
 + Hai m¶ng ®Ò tµi lín lµ: lÞch sö chiÕn tranh c¸ch m¹ng vµ con ng­êi ViÖt Nam ®­¬ng ®¹i.
- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu:
 Lª Lùu, NguyÔn Kh¾c Tr­êng, B¶o Ninh, NguyÔn Huy ThiÖp, NguyÔn ThÞ Thu HuÖ,...
] §¸nh gi¸:
 NÒn VHVN ®· ®¹t ®­îc thµnh tùu to lín:
 + KÕt tinh ®­îc nh÷ng t¸c gi¶ VH lín: NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,...
 + NhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ®­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi: TruyÖn KiÒu, NhËt kÝ trong tï, Th¬ t×nh Xu©n DiÖu,...
 + Cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trong nÒn VH nh©n lo¹i.
III. Con ng­êi ViÖt Nam qua VH:
1. Con ng­êi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn:
- NhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc thÕ giíi tù nhiªn:
 VD: + ThÇn tho¹i ThÇn trô trêi, Qu¶ bÇu tiªn,..." gi¶i t ... u 1: Nªu ®Æc ®iÓm cña c¸c kiÓu v¨n b¶n tù sù, thuyÕt minh, nghÞ luËn vµ c¸c yªu cÇu kÕt hîp chóng trong thùc tÕ v¨n b¶n?
C©u 2: Sù viÖc vµ chi tiÕt tiªu biÓu trong v¨n b¶n tù sù lµ g×? Cho biÕt c¸ch chän sù viÖc vµ chi tiÕt tiªu biÓu khi viÕt kiÓu v¨n b¶n nµy?
C©u 3:
Tr×nh bµy c¸ch lËp dµn ý, viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m?
C©u 4:
Tr×nh bµy c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh th­êng ®­îc sö dông trong 1 bµi v¨n thuyÕt minh?
C©u 5:
Lµm thÕ nµo ®Ó viÕt ®­îc bµi v¨n thuyÕt minh chuÈn x¸c, hÊp dÉn?
C©u 6:
Tr×nh bµy c¸ch lËp dµn ý vµ viÕt c¸c ®o¹n v¨n thuyÕt minh?
C©u 7:
Tr×nh bµy cÊu t¹o cña 1 lËp luËn, c¸c thao t¸c nghÞ luËn vµ c¸ch lËp dµn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn?
C©u 8:
Tr×nh bµy yªu cÇu vµ c¸ch thøc tãm t¾t VB tù sù vµ VB thuyÕt minh?
- C¸c c¸ch tãm t¾t VB tù sù: tãm t¾t theo cèt truyÖn vµ tãm t¾t theo nh©n vËt chÝnh.
- Tãm t¾t Vb thuyÕt minh nh»m hiÓu vµ n¾m ®­îc nh÷ng néi dung chÝnh cña VB ®ã.
C©u 9:
Nªu ®Æc ®iÓm c¸ch viÕt kÕ ho¹ch c¸ nh©n vµ qu¶ng c¸o?
C©u 10:
Nªu c¸ch thøc tr×nh bµy 1 vÊn ®Ò?
I. LÝ thuyÕt:
C©u 1:
a. V¨n b¶n tù sù:
- Kh¸i niÖm: Tù sù lµ tr×nh bµy c¸c sù viÖc (sù kiÖn) cã quan hÖ nh©n qu¶ dÉn ®Õn kÕt côc, biÓu lé ý nghÜa.
- Môc ®Ých: BiÓu hiÖn con ng­êi, quy luËt ®êi sèng, bµy tá th¸i ®é, t×nh c¶m.
 b. V¨n b¶n thuyÕt minh:
- Kh¸i niÖm: ThuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n nh»m gi¶i thÝch, tr×nh bµy chÝnh x¸c, kh¸ch quan vÒ cÊu t¹o, tÝnh chÊt, quan hÖ, gi¸ trÞ,...cña mét sù vËt, hiÖn t­îng, mét vÊn ®Ò thuéc tù nhiªn, x· héi vµ con ng­êi.
- Môc ®Ých: Gióp ng­êi ®äc cã tri thøc kh¸ch quan vµ th¸i ®é ®óng ®¾n víi chóng.
c. NghÞ luËn:
- Kh¸i niÖm: NghÞ luËn lµ tr×nh bµy t­ t­ëng, quan ®iÓm ®èi víi tù nhiªn, x· héi vµ con ng­êi b»ng c¸c luËn ®iÓm, luËn cø vµ c¸ch lËp luËn.
- Môc ®Ých: ThuyÕt phôc mäi ng­êi tin theo c¸i ®óng, c¸i tèt, tõ bá c¸i sai, c¸i xÊu.
d. Mèi quan hÖ gi÷a 3 lo¹i v¨n b¶n trªn:
- Tù sù: cã sö dông yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn.
- ThuyÕt minh: cã sö dông yÕu tè miªu t¶, tù sù, nghÞ luËn. 
- NghÞ luËn: cã sö dông yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh.
" viÖc sö dông kÕt hîp c¸c kiÓu v¨n b¶n trªn nh»m t¹o sù linh ho¹t, thuyÕt phôc vµ hÊp dÉn cho c¸c lo¹i v¨n b¶n.
C©u 2:
- Sù viÖc lµ c¸i x¶y ra ®­îc nhËn thøc cã ranh giíi râ rµng, ph©n biÖt víi nh÷ng c¸i x¶y ra kh¸c.
- Sù viÖc tiªu biÓu lµ nh÷ng sù viÖc quan träng gãp phÇn h×nh thµnh cèt truyÖn.
- Chi tiÕt lµ tiÓu tiÕt cña t¸c phÈm mang søc chøa lín vÒ c¶m xóc vµ t­ t­ëng.
- Chi tiÕt ®Æc s¾c lµ chi tiÕt tËp trung thÓ hiÖn râ nÐt sù viÖc tiªu biÓu.
- C¸c b­íc thùc hiÖn viÖc lùa chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu:
+ X¸c ®Þnh ®Ò tµi, chñ ®Ò c©u chuyÖn.
+ Dù kiÕn cèt truyÖn (sù viÖc tiªu biÓu).
+ TriÓn khai sù viÖc b»ng c¸c chi tiÕt.
C©u 3:
- C¸ch lËp dµn ý:
+ X¸c ®Þnh ®Ò tµi: KÓ vÒ viÖc g×, chuyÖn g×?
+ X¸c ®Þnh nh©n vËt.
+ Dù kiÕn cèt truyÖn: Sù viÖc 1, 2, 3,...
- Dµn ý chung:
+ MB: Giíi thiÖu c©u chuyÖn (hoµn c¶nh, ko gian, thêi gian, nh©n vËt,...)
+ TB: KÓ nh÷ng sù viÖc, chi tiÕt chÝnh theo diÔn biÕn c©u chuyÖn, kÕt hîp c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m.
+ KB: Nªu c¶m nghÜ cña nh©n vËt hoÆc mét chi tiÕt ®Æc s¾c.
C©u 4: C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh th«ng dông:
- §Þnh nghÜa. 
- Ph©n tÝch, ph©n lo¹i.
- LiÖt kª, nªu vÝ dô.
- Gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n- kÕt qu¶
- So s¸nh.
- Dïng sè liÖu.
C©u 5:
a.Yªu cÇu ®¶m b¶o tÝnh chuÈn x¸c:
- T×m hiÓu thÊu ®¸o tr­íc khi viÕt.
- Thu thËp ®Çy ®ñ tµi liÖu tham kh¶o, c¸c tµi liÖu cã gi¸ trÞ.
- Chó ý vÊn ®Ò thêi ®iÓm xuÊt b¶n cña tµi liÖu ®Ó cËp nhËt th«ng tin.
b. Yªu cÇu ®¶m b¶o tÝnh hÊp dÉn:
- §­a ra c¸c chi tiÕt cô thÓ, sinh ®éng, nh÷ng con sè chÝnh x¸c ®Ó bµi v¨n ko trõu t­îng, m¬ hå.
- So s¸nh ®Ó lµm næi bËt sù kh¸c biÖt, t¹o Ên t­îng.
- KÕt hîp vµ sö dông c¸c kiÓu c©u linh ho¹t.
- Khi cÇn nªn phèi hîp nhiÒu lo¹i kiÕn thøc ®Ó ®èi t­îng thuyÕt minh ®­îc soi räi tõ nhiÒu mÆt.
C©u 6:
a. C¸ch lËp dµn ý:
- MB: Giíi thiÖu ®èi t­îng thuyÕt minh.
- TB: Cung cÊp c¸c ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, sè liÖu,... vÒ ®èi t­îng.
- KB: Vai trß, ý nghÜa cña ®èi t­îng®èi víi ®êi sèng.
b. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh:
- X¸c ®Þnh chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n.
- Sö dông hîp lÝ c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh.
- §¶m b¶o tÝnh liªn kÕt vÒ h×nh thøc vµ néi dung.
- Dïng tõ, ®Æt c©u trong s¸ng, ®óng phong c¸ch ng«n ng÷.
C©u 7:
a. CÊu t¹o cña 1 lËp luËn:
- LuËn ®iÓm.
- C¸c luËn cø.
- C¸c ph­¬ng ph¸p lËp luËn.
b. C¸c thao t¸c nghÞ luËn:
- DiÔn dÞch.
- Quy n¹p.
- Ph©n tÝch.
- Tæng hîp.
- So s¸nh.
c. C¸ch lËp dµn ý:
- N¾m ch¾c c¸c yªu cÇu cña ®Ò bµi.
- T×m hÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø.
- S¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm, luËn cø hîp lÝ.
C©u 8:
- Yªu cÇu cña tãm t¾t VB tù sù:
+ T«n träng néi dung c¬ b¶n cña t¸c phÈm.
+ Tháa m·n nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña 1 v¨n b¶n.
+ §¸p øng ®­îc môc ®Ých tãm t¾t.
- Tãm t¾t VB tù sù theo nh©n vËt chÝnh:
Môc ®Ých:+ Gióp ta n¾m v÷ng tÝnh c¸ch , sè phËn nh©n vËt chÝnh.
 + Gãp phÇn t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ t¸c phÈm.
- C¸ch thøc tãm t¾t VB tù sù:
+ X¸c ®Þnh môc ®Ých tãm t¾t.
+ §äc kÜ VB, x¸c ®Þnh nh©n vËt chÝnh, ®Æt nh©n vËt trong mèi quan hÖ víi c¸c nh©n vËt kh¸c vµ diÔn biÕn cña c¸c sù viÖc trong cèt truyÖn.
+ ViÕt VB tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh, cã thÓ trÝch dÉn nguyªn v¨n 1 sè tõ ng÷, c©u v¨n trong t¸c phÈm.
- Yªu cÇu cña tãm t¾t VB thuyÕt minh: VB tãm t¾t ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c so víi n«i dung v¨n b¶n gèc.
- C¸ch thøc tãm t¾t VB thuyÕt minh:
+ X¸c ®Þnh môc ®Ých, yªu cÇu tãm t¾t.
+ §äc kÜ VB gèc ®Ó n¾m ®­îc ®èi t­îng thuyÕt minh.
+ T×m bè côc v¨n b¶n.
+ ViÕt b¶n tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh
C©u 9:
- §Æc ®iÓm c¸ch viÕt b¶n kÕ ho¹ch c¸ nh©n:
+ ThÓ hiÖn râ môc tiªu, néi dung, c¸ch thøc vµ thêi gian tiÕn hµnh.
+ Lêi v¨n ng¾n gän, thÓ hiÖn d­íi c¸c môc lín nhá kh¸c nhau, cÇn thiÕt cã thÓ kÎ b¶ng.
- §Æc ®iÓm c¸ch viÕt qu¶ng c¸o:
+ Ng¾n gän, sóc tÝch, hÊp dÉn, t¹o Ên t­îng.
+ Trung thùc, t«n träng ph¸p luËt vµ thuÇn phong mÜ tôc.
+ Chän ®­îc 1 néi dung ®éc ®¸o, g©y Ên t­îng, thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt cña s¶n phÈm, dÞch vô råi tr×nh bµy theo kiÓu quy n¹p hoÆc so s¸nh vµ sö dông nh÷ng tõ ng÷ kh¼ng ®Þnh tuyÖt ®èi.
+ KÕt hîp sö dông c¸c tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh minh häa.
C©u 10:
- C¸ch thøc tr×nh bµy 1 vÊn ®Ò:
+ Tr­íc khi tr×nh bµy cÇn t×m hiÓu, suy nghÜ, n¾m ch¾c c¸c ®Æc ®iÓm cña vÊn ®Ò, ®èi t­îng cÇn tr×nh bµy.
+ ChuÈn bÞ ®Ò tµi, ®Ò c­¬ng cho bµi nãi.
+ Khi tr×nh bµy cÇn tu©n thñ tr×nh tù: khëi ®Çu- diÔn biÕn- kÕt thóc. 
- Yªu cÇu: ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ néi dung, ng÷ ®iÖu, cö chØ, ¸nh m¾t, ®iÖu bé, c¶m xóc,...®Ó l«i cuèn ng­êi nghe.
* Cñng cè, dÆn dß:
 Yªu cÇu hs:- VÒ «n l¹i, hoµn thiÖn c¸c c©u hái «n tËp.
 - ChuÈn bÞ tèt cho bµi kiÓm tra cuèi n¨m.
V. Rót kinh nghiÖm	
®Ò thi kh¶o s¸t chÊt l­îng häc k× 2
n¨m häc. 2009-2010
C©u 1:(3®)
 T×m vµ ph©n tÝch t¸c dông cña biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c c©u th¬ sau:
BiÕt bao b­ím l¶ ong l¬i,
Cuéc say ®Çy th¸ng trËn c­êi suèt ®ªm.
DËp d×u l¸ giã cµnh chim,
Sím ®­a Tèng Ngäc, tèi t×m Tr­êng Khanh.
(TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du)
C©u 2:(7®)
 NhËn xÐt vÒ ®o¹n trÝch Trao duyªn (TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du), cã ý kiÕn cho r»ng: “C¸i thÇn cña ®o¹n th¬ lµ ë chç: Trao duyªn mµ kh«ng trao ®­îc t×nh! §au khæ v« tËn! Cao ®Ñp v« ngÇn!”
 Anh (chÞ) h·y ph©n tÝch ®o¹n trÝch Trao duyªn ®Ó lµm s¸ng tá ý kiÕn trªn.
®Ò thi kh¶o s¸t chÊt l­îng häc k× 2
n¨m häc 2009-2010
C©u 1:(3®)
 Anh (chÞ) h·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm néi dung trong c¸c s¸ng t¸c cña NguyÔn Du? §ãng gãp míi cña «ng cho chñ nghÜa nh©n ®¹o trong v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam giai ®o¹n tõ thÕ kØ XVIII ®Õn nöa ®Çu thÕ kØ XIX lµ g×?
C©u 2:(7®)
 C¶nh ngé vµ t©m tr¹ng cña nµng KiÒu trong ®o¹n trÝch Nçi th­¬ng m×nh (TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du)
§¸p ¸n:
C©u 1:(3®)
 BiÖn ph¸p tu tõ ®èi (®èi t­¬ng thµnh): B­ím l¶- ong l¬i, cuéc say ®Çy th¸ng- trËn c­êi suèt ®ªm, l¸ giã- cµnh chim, sím ®­a Tèng Ngäc- tèi t×m Tr­êng Khanh.(1®)
T¸c dông: ph¬i bµy hiÖn thùc t×nh c¶nh trí trªu, « nhôc kÐo dµi cña KiÒu ë chèn lÇu xanh, bän kh¸ch lµng ch¬i ra vµo dËp d×u tÊp nËp. C¸ch dïng c¸c h×nh ¶nh ­íc lÖ cã tÝnh ®èi xøng trªn cßn thÓ hiÖn th¸i ®é tr©n träng, c¶m th«ng cña t¸c gi¶ víi nh©n vËt, gióp nh©n vËt vÉn gi÷ ®­îc ch©n dung cao ®Ñp.(2®)
C©u 2:(7®)
1. Më bµi:(0.5®)	
- Giíi thiÖu vÒ NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu vµ trÝch ®o¹n Trao duyªn.
- DÉn nhËn ®Þnh.
2. Th©n bµi:(6®)
a. Gi¶i thÝch nhËn ®Þnh:(1®)
 Lêi nhËn ®Þnh ®· chØ ra “c¸i thÇn”- linh hån, ®iÒu cèt lâi, ®iÓm ®Æc s¾c cña ®o¹n Trao duyªn. Nã hoµn toµn ®óng ®¾n, lµ kim chØ nam ®Ó chóng ta t×m hiÓu ®o¹n trÝch.
- “Trao duyªn mµ kh«ng trao ®­îc t×nh!”: ch÷ “duyªn” ban ®Çu lµ thuËt ng÷ cña PhËt gi¸o chØ sù g¾n bã víi nhau tõ kiÕp tr­íc, sau chuyÓn thµnh tõ toµn d©n cã ý nghÜa chØ h«n nh©n nam – n÷. Qua ®o¹n trÝch, chóng ta thÊy KiÒu ®· trao ®­îc mèi nh©n duyªn cña m×nh vµ Kim Träng cho Thuý V©n nh­ng kh«ng thÓ trao ®­îc t×nh yªu cña nµng dµnh cho Kim Träng.
- “§au khæ v« tËn!”: §ã lµ t©m tr¹ng cña KiÒu khi ph¶i d»n lßng trao mèi duyªn ®Ñp ®Ï, trao ®i kh¸t khao h¹nh phóc vµ c¶ sau khi nhê ®­îc V©n tr¶ nghÜa cho chµng Kim råi nh­ng KiÒu kh«ng thanh th¶n mµ ®au ®ín tét cïng.
- “Cao ®Ñp v« ngÇn!”: Qua ®o¹n trÝch chóng ta thÊy ®­îc quan niÖm vÒ t×nh yªu ®Ñp ®Ï, ®óng ®¾n, tiÕn bé vµ vÎ ®Ñp ®¸ng quý cña trÝ tuÖ vµ nh©n c¸ch cña Thuý KiÒu.
b. Ph©n tÝch- chøng minh:(5®)
- KiÒu trao ®­îc duyªn cho Thuý V©n:(2®)
+ Hoµn c¶nh ®Æc biÖt kh¸c th­êng (2 c©u ®Çu).
+ ­íc nguyÖn cña KiÒu (2 c©u tiÕp).
+ Lêi thuyÕt phôc cña KiÒu:
 KiÒu kÓ l¹i v¾n t¾t c©u chuyÖn t×nh yªu cña m×nh cho V©n hiÓu vµ thÊy t×nh yªu ®ã lµ thiªng liªng ®­îc trêi ®Êt chøng gi¸m nªn KiÒu kh«ng thÓ phô b¹c chµng Kim. Nh­ng nµng còng nh¾c ®Õn hoµn c¶nh hiÖn t¹i Ðo le, kh«ng thÓ vÑn hiÕu trän t×nh ®­îc. Nµng chän ch÷ hiÕu nªn ®· trë thµnh kÎ phô b¹c Kim Träng. Do vËy, nµng ®· cËy nhê V©n gióp m×nh ®­îc sèng vÑn nghÜa trän t×nh víi chµng.
 Ba lÝ do thuyÕt phôc:- V©n cßn trÎ.
T×nh c¶m chÞ em ruét thÞt.
NÕu V©n gióp th× dï cã chÕt KiÒu còng vui lßng, m·n nguyÖn v× ®­îc th¬m l©y lµ ng­êi sèng vÑn nghÜa trän t×nh.
+ Trao kØ vËt à hoµn tÊt viÖc trao duyªn.
- KiÒu kh«ng thÓ trao ®­îc t×nh yªu:(2®)
+ BiÓu hiÖn:- V× cã sù gi»ng xÐ d÷ déi gi÷a lÝ trÝ vµ t×nh c¶m trong hµnh ®éng trao kØ vËt (ptÝch hai ch÷ “cña chung”)
 - Khi trao duyªn, nµng ®au khæ v« tËn. Sau khi trao ®­îc duyªn råi, nµng coi m×nh nh­ ®· chÕt à qu¸ khø t­¬i ®Ñp, h¹nh phóc rùc rì trë thµnh ¶o ¶nh xa x«i (ptÝch “ngµy x­a”).
 à t­ëng t­îng ra viÔn c¶nh t­¬ng lai chÕt oan, chÕt hËn, ¶m ®¹m (ptÝch “Mai sau....th¸c oan”).
 à ý thøc vÒ hiÖn t¹i chia li, tan vì ®ét ngét, th¶m khèc, ®au ®ín ®Õn mª s¶ng (ptÝch “B©y giê...tõ ®©y)”.
- Cao ®Ñp v« ngÇn:(1®)
+ Qua ®o¹n trÝch, ta thÊy ®­îc quan niÖm vÒ t×nh yªu cña KiÒu: t/y- t×nh c¶m thuû chung, m·nh liÖt vµ thiªng liªng, t×nh g¾n víi nghÜa à ®óng ®¾n, tiÕn bé.
+ Trong hoµn c¶nh bi kÞch, KiÒu vÉn thÓv hiÖn ®­îc vÎ ®Ñp cña 1 trÝ tuÖ th«ng minh s¾c s¶o ( qua lêi thuyÕt phôc thÊu lÝ ®¹t t×nh)
+ §øc hi sinh, lßng vÞ tha cña KiÒu.
3. KÕt bµi:(0.5®)
- Kh¼ng ®Þnh l¹i gi¸ trÞ cña lêi nhËn ®Þnh.
- Nªu c¶m xóc, suy nghÜ vÒ tµi n¨ng (nghÖ thuËt ng«n tõ, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt) vµ tÊm lßng cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch.