Giáo án môn Vật lý lớp 11 - Tiết 55: Lăng kính

Tiết 55
CHƯƠNG VII. MẮT VÀ DỤNG CỤ QUANG HỌC
Bài 28 . LĂNG KÍNH
I. MỤC TIÊU
	- Nêu được cấu tạo của lăng kính.
	- Trình bày được hai tác dụng của lăng kính: 	+Tán sắc chùm ánh sáng trắng. 
+ Làm lệch về phía đáy một chùm sáng đơn sắc.
	- Viết được các công thức về lăng kính và vận dụng được.
	- Nêu được công dụng của lăng kính.
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên: 	- Các dụng cụ để làm thí nghiệm tại lớp.
	- Các tranh, ảnh về quang phổ, máy quang phổ, máy ảnh.
Học sinh: Ôn lại sự khúc xạ và phản xạ toàn phần.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Hoạt động 1: Oån định lớp
Hoạt động 2 : Kiểm tra bài cũ :
Hoạt động 3 : Tìm hiểu cấu tạo lăng kính.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
 -Vẽ hình 28.2.
 -Giới thiệu lăng kính.
 -Giới thiệu các đặc trưng của lăng kính.
 -Vẽ hình.
 - Ghi nhận các đặc trưng của lăng kính.
I. Cấu tạo lăng kính 
 Lăng kính là một khối chất trong suốt, đồng chất, thường có dạng lăng trụ tam giác.
 Một lăng kính được đặc trưng bởi:
+ Góc chiết quang A;
+ Chiết suất n.
Hoạt động 4 : Tìm hiểu đường đi của tia sáng qua lăng kính.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
 -Vẽ hình 28.3.
 - Giới thiệu tác dụng tán sắc của lăng kính.
 - Vẽ hình 28.4.
 - Yêu cầu học sinh thực hiện C1.
 Kết luận về tia IJ.
- Yêu cầu học sinh nhận xét về tia khúc xạ JR.
- Yêu cầu học sinh nhận xét về tia ló ra khỏi lăng kính.
- Giới thiệu khái niệm góc lệch.
- Vẽ hình.
- Ghi nhận tác dụng tán sắc của lăng kính.
- Vẽ hình.
- Thực hiện C1: Aùnh sáng truyền từ một môi trường vào môi trường chiết quang hơn.
- Ghi nhận sự lệch về phía đáy của tia khúc xạ IJ.
- Nhận xét về tia khúc xạ JR.
- Nhận xét về tia ló ra khỏi lăng kính.
- Ghi nhận khái niệm góc lệc.
II. Đường truyền của tia sáng qua lăng kính
1. Tác dụng tán sắc ánh sáng trắng
 Chùm ánh sáng trắng khi đi qua lăng kính sẽ bị phân tích thành nhiều chùm sáng đơn sắc khác nhau. Đó là sự tán sắc ánh sáng.
2. Đường truyền của tia sáng qua lăng kính 
 Chiếu đến mặt bên của lăng kính một chùm sáng hẹp đơn sắc SI.
- Tại I: tia khúc xạ lệch gần pháp tuyến, nghĩa là lệch về phía đáy của lăng kính.
- Tại J: tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến, tức là cũng lệch về phía đáy của lăng kính.
 Vậy, khi có tia ló ra khỏi lăng kính thì tia ló bao giờ cũng lệch về phía đáy của lăng kính so với tia tới.
 Góc tạo bởi tia ló và tia tới gọi là góc lệch D của tia sáng khi truyền qua lăng kính.
Hoạt động 5 : Tìm hiểu các công thức của lăng kính.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
 - Hướng dẫn học sinh cm các công thức của lăng kính. 
 - Chứng minh các công thức của lăng kính.
III. Các công thức của lăng kính
 sini1 = nsinr1; A = r1 + r2
 sini2 = nsinr2; D = i1 + i2 – A .
Hoạt động 6 : Tìm hiểu công dụng của lăng kính.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
- Giới thiệu các ứng dụng của lăng kính.
- Giới thiệu máy quang phổ.
- Giới thiệu cấu tạo và hoạt động của lăng kính phản xạ toàn phần.
- Giới thiệu các công dụng của lăng kính phản xạ toàn phần.
- Ghi nhận các công dụng của lăng kính.
- Ghi nhận cấu tạo và hoạt động của máy quang phổ.
- Ghi nhận cấu tạo và hoạt động của lăng kính phản xạ toàn phần.
- Ghi nhận các công dụng của lăng kính phản xạ toàn phần.
IV. Công dụng của lăng kính
 Lăng kính có nhiều ứng dụng trong khoa học và kỉ thuật.
1. Máy quang phổ
 Lăng kính là bộ phận chính của máy quang phổ.
 Máy quang phổ phân tích ánh sáng từ nguồn phát ra thành các thành phần đơn sắc, nhờ đó xác định được cấu tạo của nguồn sáng.
2. Lăng kính phản xạ toàn phần
 Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng kính thủy tinh có tiết diện thẳng là một tam giác vuông cân.
 Lăng kính phản xạ toàn phần được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều (ống nhòm, máy ảnh, )
Hoạt động 7 : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Nhắc lại những kiến thức cơ bản.
- Yêu cầu học sinh về nhà học bài và làm các bài tập trang 179 sgk 
- Nắm được những kiến thức cơ bản.
- Nhận nhiệm vụ về nhà thực hiện.