Giáo án môn Tin học khối 11 - Hệ cơ sở dữ liệu quan hệ - Bài tập và thực hành 10

Ngày soạn:20/ 03/ 2009
Ngày dạy: 27/ 03/ 2009
hệ cơ sở dữ liệu quan hệ
Tiết 40-41
Đ
bài tập và thực hành 10
Phần chuẩn bị.
 mục tiêu:
Kiến thức.
- Nắm được các khái niệm về hệ CSDL quan hệ.
Kỹ năng.
Biết chọn khoá cho các bảng dữ liệu trong một bài toán quen thuộc;
Biết cách xác lập liên kết giữa các bảng thông qua khoá để có thể tìm được thông tin liên quan đến một cá thể được quản lí.
Thái độ.
- Nghiêm túc, chăm chỉ , khoa học.
 Chuẩn bị:
Giáo viên.
- Phòng thực hành, nội dung, phân tiết.
Học sinh.
- Ôn bài, SGK, vở ghi.
Phần thể hiện trên lớp.
ổn định lớp:
Kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ:
Trình bày khái niệm khoá, khoá chính. Những tiêu chí nào giúp ta chọn khoá chính cho bảng. Hãy cho ví dụ và giải thích.
Khi nào có thể tạo liên kết giữa hai bảng. Trong hai bảng liên kết với nhau hãy phân biệt bảng chính, bảng tham chiếu. Cho ví dụ.
Bài mới:
Đặt vấn đề.
Nội dung thực hành.
Bài toán: Sở GD của 1 tỉnh tổ chức kì thi để kiểm tra chất lượng môn Toán cho các lớp 12 của tỉnh. Trong cơ sở dữ liệu quản lí kì kiểm tra này có 3 bảng dưới đây:
STT
SBD
Họ tên thí sinh
Ngày sinh
Trường
1
HA10
Đỗ Hà Anh
02/01/1990
Lê Hồng Phong
2
HA11
Lê Như Bình
21/11/1990
Phan Chu Trinh
3
HA12
Trần Thu Cúc
14/05/1991
Phan Chu Trinh
4
HA14
Nguyễn Anh Quân
29/11/1990
Lê Hồng Phong
STT
Phách
Điểm
1
S25
9
2
S26
6
3
S27
8
4
S28
10
Bảng Thí sinh
STT
SBD
Phách
1
HA10
S28
2
HA11
S27
3
HA12
S26
4
HA14
S25
 Bảng đánh phách 	Bảng Điểm thi 
Bảng thí sinh được niêm yết cho tất cả các thí sinh biết. Bảng đánh phách là bí mật chỉ có người đánh phách và Chủ tịch Hội đồng thi giữ. Bảng điểm thi có các giáo viên trong hội đồng chấm thi biết.
Việc tạo 3 bảng để đảm bảo tính bảo mật cho kì thi:
Giáo viên chấm thi không biết bài thi mình chấm có số báo danh nào(của học sinh nào) mà chỉ biết số phách của bài thi đó;
Chủ tịch Hội đồng thi thì biết ứng với một số phách là số báo danh(học sinh) nào nhưng không được tham gia chấm thi.
Có thể liên kết ba bảng trên để có được bảng Kết quả thi dưới đây:
STT
SBD
Họ và tên thí sinh
Ngày sinh
Trường
Điểm
1
HA10
Đỗ Hà Anh
02/01/1990
Lê Hồng Phong
10
2
HA11
Lê Như Bình
21/11/1990
Phan Chu Trinh
8
3
HA12
Trần Thu Cúc
14/05/1991
Phan Chu Trinh
6
4
HA14
Nguyễn Anh Quân
29/11/1990
Lê Hồng Phong
9
.....
.....
........
........
...........
......
 Hoạt động 1. Tạo khoá cho bảng
*) Nôị dung.
Bài 1. Em hãy chọn khoá cho mỗi bảng trong cơ sở dữ liệu trên và giải thích lí do lựa chọn đó
*) Các bước tiến hành
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Vì sao cần có 3 bảng.
Để đảm bảo sự khách quan, công bằng trong chấm thi nói chung(Người chấm không biết số báo danh).
? Chọn khoá cho mỗi bảng và giải thích lí do chọn đó.
GV chốt lại:
- Nên chọn khoá như sau:
+ Bảng thí sinh chọn trường SBD làm khoá chính;
+ Bảng đánh phách chọn trường SBD hoặc trường Phách làm khoá chính;
+ Bảng điểm thi chọn trường Phách làm khoá chính
Chú ý: Trong cả 3 bảng, trường STT đều có thể làm khoá cho mỗi bảng bởi vì trong mỗi bảng không có hai bản ghi (hàng) nào giống hệt nhau.
Trên thực tế trường STT cũng là khoá nhưng không nên chọn làm khoá chính vì
đối với thí sinh hay đối với một cuộc thi, SBD mới có ý nghĩa xác định thí sinh, không phụ thuộc vào danh sách được sắp xếp ra sao.
Ngoài ra có thể chọn nhiều hơn 1 trường làm khoá cho mỗi bảng(GV lấy VD)
Học sinh suy nghĩ trả lời.
Học sinh trả lời và đưa ra sự giải thích
Học sinh khác nhận xét bổ sung.
Hoạt động 2. Xác định sự liên kết giữa các bảng.
*) Nôị dung.
Bài 2. Em hãy chỉ ra các mối liên kết cần thiết giữa 3 bảng để có kết quả thi thông báo cho thí sinh.
*) Các bước tiến hành
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Hãy chỉ ra mối liên kết cần thiết để kết xuất được kết quả thi như trên.
? Xác định bảng chính và bảng tham chiếu trong mỗi liên kết.
GV Chốt lại như sau:
- Muốn biết kết quả thi, cần ghép được đúng thông tin thí sinh nào( Gồm Họ và tên, ngày sinh, trường) có số phách nào và được bao nhiêu điểm.
- Ngoài ra liên kết 2 bảng Thí sinh và đánh phách có thể thông qua trường STT và không thể liên kết bảng điểm thi và bảng đánh phách thông qua trường STT.
- Việc xác đinh bảng chính và bảng tham chiếu ở đây xác định thông qua trường đó là khoá ở bảng nào? 
Ví dụ:
 ở liên kết giữa hai bảng Thí sinh và đánh phách thì SBD là khoá ở cả hai bảng nên có thể chọn bảng bất kỳ làm bảng chính và bảng kia là bảng tham chiếu. ở hai bảng còn lại cũng vậy.
Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Liên kết bảng Thí sinh và đánh phách thông qua trường SBD.
Liên kết bảng điểm thi và bảng đánh phách thông qua trường phách.
Học sinh khác nhận xét bổ sung.
Hoạt động 3. Củng cố kỹ năng làm việc với M.Access_ minh hoạ kiến thức.
*) Nôị dung.
Bài 3. Hãy dùng hệ QTCSDL Access để làm các việc sau:
Tạo lập CSDL nói trên: gồm 3 bảng(Mỗi bảng với khoá đã chọn), thiết đặt liên kết cần thiết, nhập dữ liệu giả định (Khoảng trên 10 thí sinh).
Đưa ra kết quả thi để thông báo cho thí sinh;
Đưa ra kết quả thi theo trường;
Đưa ra kết quả thi của toàn tỉnh theo thứ tự giảm dần của điểm thi.
*) Các bước tiến hành
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Cho học sinh khởi động máy tính để làm các yêu cầu của bài.
Khai báo CSDL mới.
Tạo các bảng, khoá chính cho mỗi bảng. Liên kết giữa các bảng.
Truy vấn dữ liệu để giải quyết các ý 2, 3, 4.
Chú ý: 
ý (2) HD HS cần quan sát kỹ nội dung của bảng kết quả thi gồm các trường nào, trong bảng nào? từ đó tạo truy vấn hợp lí. Nếu các trường chỉ trong 2 bảng thí sinh và điểm thi thì có thể chỉ đưa ra 2 bảng này không???. Tại sao phải liên kết 3 bảng để truy vấn được kết quả thi.
ý (3) ở đây có thể hiểu theo hai ý
 + Thứ nhất là đưa ra kết quả thi chung nhưng nhóm các thí sinh theo trường.
 + Thứ hai là đưa ra kết qủa thi theo từng trường_ ý này hay hơn.
 Ký năng thực hiện câu này: ta nên tạo truy vấn trên DL nguồn là Query Kết quả thi. Vì các trường là hoàn toàn giống nhau.
 Trong cửa sổ Show Table ta chọn thẻ Queris và chọn Kết quả thi sau đó chọn hiển thị các trường, ở điều kiện lọc chọn lọc theo từng “Tên trường”.
Các thao tác khác như đã biết.
Sửa lỗi cho học sinh.
Học sinh thực hành trên máy theo yêu cầu của giáo viên.
Đưa ra những thắc mắc về yêu cầu hoặc kỹ năng thực hiện.
Củng cố và hướng dẫn về nhà
Củng cố.
Các khái niệm trong CSDL quan hệ.
Các thao tác trên hệ QT CSDL Acess.
Những lỗi mà học sinh hay mắc.
Hướng dẫn về nhà.
Ôn lại bài theo SGK và vở ghi.
Chuẩn bị tiết sau: Bài 11. Các thao tác với CSDL quan hệ.