Giáo án môn Ngữ văn khối 11 - Tiết 102: Một thời đại trong thi ca

 Giáo án ngữ văn 11 nâng cao
Tiết thứ : 102 Phân môn: Đọc văn
Tên bài : Một thời đại trong thi ca 
 (Trích - Hoài Thanh)
A. mục tiêu bài học : Giúp học sinh: 
- Nắm được quan niệm đúng đắn của Hoài Thanh trong việc định nghĩa thơ mới tập trung vào vấn đề cốt yếu là tinh thần thơ mới .
- Thấy được cách lập luận sắc sảo, diễn đạt tài hoa, đầy thuyết phục của tác giả
B. kiểm tra bài cũ : Nêu tóm tắt những luận điểm chủ yếu của Phan Chu trinh trong đoạn trích Về luân lí xã hội nước ta?
C. Phương tiện dạy học : SGK, SGV, thiết kế bài dạy
D. Hướng dẫn bài mới 
Hoạt động của GV và H
Yêu cầu cơ bản
Hoạt động1: Đọc tiểu dẫn, tìm hiểu tác giả, tác phẩm
- Đọc tiểu dẫn, nắm những nét cơ bản về tác giả tác phẩm?
Hoạt động 2: Đọc -hiểu
- Em hiểu như thế nào là một thời đại trog thi ca? Thời đại ấy thay thế cho thời đại thơ ca nào ? ,mở ra thời đại mới nào cho thi ca dân tộc?
- Đoạn trích có mấy phần, hãy chỉ ra nội dung cơ bản của mỗi phần ?
- Chủ đề đoạn trích là gì? đây là vấn đề có tầm quan trọng như thế nào? Em hiểu tinh thần Thơ mới là gì? để giải quyết vấn đề khó này theo tác giả, phương pháp nghiên cứu, tìm hiểu nên như thế nào?
I . Tiểu dẫn :
1.Tác giả: ( 1909 - 1982)
 - Hoài Thanh( Nguyễn Đức Nguyên) Xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, sớm tham gia phong trào yêu nước, nhà hoạt động văn hoá văn nghệ có nhiều đóng góp 
- Ông là cây bút phê bình xuất sắc nhất của văn học Việt Nam hiện đại được độc giả hâm mộ, yêu thích. Đặc biệt trong lĩnh vực phê bình thưởng thức thơ ca 
- Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (2000).
2. Tác phẩm: 
- Những tác phẩm chính( SGK) 
- Tác phẩm sáng giá nhất Thi nhân Việt Nam ( 1942), được in lại tới 33 lần
- Tiểu luận: Một thời đại trong thi ca ( in ở phần đầu của tập Thi nhân Việt Nam), là một bài tiểu luận nghiên cứu phê bình phong trào Thơ mới, rất công phu, phong phú và phức tạp, dài 45 trang; tổng kết khá toàn diện và sâu sắc về thơ mới; được đánh giá là một đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực phê bình văn học ở nước ta. 
II. Đọc - hiểu:
1.Đọc văn bản và giải thích từ khó 
2Nhan đề và bố cục 
a.Nhan đề : "Một thời đại trong thi ca"
 - Thời đại thi ca 1932-1941 gọi là Thơ mới 
 - Nó thay thế cho thơ ca Trung đại ( thơ cũ- thơ cổ điển)
 - Thời đại này mở ra thời đại thi ca hiện đại nước ta.
 - Thời đại đem đến cho thơ ca dân tộc những yếu tố mới mẻ về nội dung cảm xúc , về cách tân nghệ thuật.
 b. Bố cục đoạn trích: (3phần)
 + Từ Bây giờ hãy đi tìmđến nhìn vào đại thể: Nêu vấn đề đi tìm tinh thần Thơ mới, những khó khăn và phương pháp thực hiện.
 + Tiếp theo đến cùng Huy Cận: Phân tích, chứng minh và lí giải nội dung tinh thần Thơ mới thời chữ "tôi" trong sự đối sánh với thơ cũ ở những thời đại trước.
 + Còn lại : Các nhà thơ mới giải quyết bi kịch của mình bằng cách gửi tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt; tìm về dĩ vãng để vin vào những gì bất diệt đủ đảm bảo cho hi vọng ngày mai.
=> Nhận xét: Bố cục mạch lạc, chặt chẽ và phóng khoáng, thanh thoát
3.Tìm hiểu văn bản 
a.Luận đề (chủ đề), hệ thống luận điểm và luận cứ ( đoạn 1):Giới thiệu nguyên tắc xác định tinh thần thơ mới 
- Nêu vấn đề: Tinh thần thơ mới-> Nêu chủ đề trực tiếp, ngắn gọn-> Định hướng, 
- Tinh thần thơ mới: cái cốt lõi chi phối toàn bộ Thơ mới, làm nên đặc trưng của Thơ mới để phân biệt thơ cũ với thơ mới 
Đây là vấn đề có vị trí, tầm quan trọng trong các vấn đề nghiên cứu, khảo sát về Thơ mới-> vấn đề khó hơn so với các vấn đề đã nói ở các đoạn trước
- Tinh thần thơ mới khó xác định: Lí do: Các bài thơ của phong trào thơ mới chưa bứt phá ra được sự ảnh hưởng ít nhiều của lối diễn đạt trong thơ cũ. Đã có sự thể hiện mang phong cách mới nhưng chưa đạt tới một sự đột phá nào để người đọc có thể nhận ra đó là tinh thần thơ mới 
 ( ranh giới giữa thơ mới và thơ cũ không rõ ràng- Ví dụ hai câu thơ trích )
- Bàn về phương pháp lập luận để giải quyết vấn đề khó ở trên( Nguyên tắc xác định tinh thần thơ mới )
 + Chỉ căn cứ vào những bài thơ hay, so sánh bài hay với bài hay. Hoàn toàn không căn cứ vào các bài thơ dở.
 + Phương pháp so sánh đối chiếu là phương pháp hữu hiệu. Không so sánh vụn vặt, tỉ mỉ, cá thể, mà so sánh thời đại cùng thời đại và so sánh trên đại thể. Lí do: cái cũ và cái mới vẫn nối tiếp thay đổi, thay thế nhau: Hôm nay phôi phai từ hôm qua, và trong cái mới vẫn còn rơi rớt ít nhiều cái cũ.
==> đó là phương pháp và biện pháp rất lôgic, khoa học để tìm hiểu một vấn đề văn học phức tạp và mới mẻ mà nhà nghiên cứu phê bình đã đặt ra từ đầu để hướng ngòi bút của mình.
E. Củng cố , dặn dò : Những vấn đề cơ bản cần năm, tiếp tục phân tích tinh thần thơ mới ( đoạn 2)
H. Hướng dẫn phần tư liệu tham khảo