Giáo án môn Ngữ văn khối 11 - Nỗi thương mình

NOÃI THÖÔNG MÌNH(Trích “Truyeän Kieàu”) Nguyeãn DuNgöõ vaên 10, taäp 2 Kieåm tra baøi cuõ Em haõy phaùt bieåu chuû ñeà ñoaïn trích “Trao duyeân”?Ñoaïn trích theå hieän bi kòch tình yeâu, thaân phaän baát haïnh vaø nhaân caùch cao ñeïp cuûa Thuyù kieàu, ñoàng thôøi cho thaáy nhöõng tình caûm saâu saéc maø Nguyeãn Du daønh cho nhaân vaät.Truyện KiềuNguyễn Du 	Bieát bao böôùm laû ong lôi,Cuoäc say ñaày thaùng traän cöôøi suoát ñeâm.	Daäp dìu laù gioù caønh chim,Sôùm ñöa Toáng Ngoïc toái tìm Tröôøng Khanh.	Khi tænh röôïu luùc taøn canh,Giaät mình mình laïi thöông mình xoùt xa.	Khi sao phong gaám ruû laø,Giôø sao tan taùc nhö hoa giöõa ñöôøng.	Maët sao daøy gioù daïn söông,Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng baáy thaân!	Maëc ngöôøi möa Sôû maây Taàn,Nhöõng mình naøo bieát coù xuaân laø gì. I/ ÑOÏC - HIEÅU 	Ñoøi phen gioù töïa hoa keà,Nöûa reøm tuyeát ngaäm boán beà traêng thaâu.	Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu,Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø?	Ñoøi phen neùt veõ caâu thô,Cung caàm trong nguyeät nöôùc côø döôùi hoa.	Vui laø vui göôïng keûo laø,Ai tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?I/ ÑOÏC - TÌM HIEÅU 1. Vò trí ñoaïn trích - Ñoaïn trích töø caâu 1229 ñeán caâu 1248, naèêm ôû phaàn 2 cuûa kieät taùc “Truyeän Kieàu”– phaàn “Gia bieán vaø löu laïc” . - Thuyù Kieàu bò Maõ Giaùm Sinh löøa gaït ñöa ñeán nhaø chöùa  quyeát lieät choáng laïi  rôi vaøo caïm baãy cuûa Tuù Baø  buoäc phaûi tieáp khaùch. Vò trí cuûa ñoaïn trích?Phaàn tieåu daãn giôùi thieäu Cho em bieát ñieàu gì veà ñoaïn trích?Tình caûnh trôù treâu maø Kieàu gaëp phaûi,noãi nieàm thöông thaân, xoùt phaän. Yù thöùc cao veà phaåm giaù cuûa naøng Kieàu. Bieát bao böôùm laû ong lôi,Cuoäc say ñaày thaùng traän cöôøi suoát ñeâm. Daäp dìu laù gioù caønh chim,Sôùm ñöa Toáng Ngoïc toái tìm Tröøông Khanh. Khi tænh röôïu luùc taøn canh,Giaät mình mình laïi thöông mình xoùt xa. Khi sao phong gaám ruû laø,Giôø sao tan taùc nhö hoa giöõa ñöôøng. Maët sao daøy gioù daïn söông,Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng baáy thaân! Maëc ngöôøi möa Sôû maây Taàn,Nhöõng mình naøo bieát coù xuaân laø gì Ñoøi phen gioù töïa hoa keà,Nöûa reøm tuyeát ngaäm boán beà traêng thaâu. Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu,Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø? Ñoøi phen neùt veõ caâu thô,Cung caàm trong nguyeät nöôùc côø döôùi hoa. Vui laø vui göôïng keûo laø,Ai tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?2. Noäi dung ñoaïn tríchHaõy trình baøy noäi dung ñoaïn trích?3. Boá cuïc Ñoaïn 1: “ bieát bao Traøng Khanh”- caûnh soáng laàu xanh cuûa naøng KieàuÑoaïn 2: “ khi tænh röôïu.coù xuaân gì”- taâm traïng,noãi nieàm cuûa Kieàu trong caûnh thanh laâu.Ñoaïn 3: “ Ñoøi phenmaën maø vôùi ai?”- thaùi ñoä ,taâm tình cuûa Kieàu tröôùc caûnh saéc , thuù vui ôû laàu xanh. Bieát bao böôùm laû ong lôi,Cuoäc say ñaày thaùng traän cöôøi suoát ñeâm. Daäp dìu laù gioù caønh chim,Sôùm ñöa Toáng Ngoïc toái tìm Tröôøng Khanh. Khi tænh röôïu luùc taøn canh,Giaät mình mình laïi thöông mình xoùt xa. Khi sao phong gaám ruû laø,Giôø sao tan taùc nhö hoa giöõa ñöôøng. Maët sao daøy gioù daïn söông,Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng baáy thaân! Maëc ngöôøi möa Sôû maây Taàn,Nhöõng mình naøo bieát coù xuaân laø gì Ñoøi phen gioù töïa hoa keà,Nöûa reøm tuyeát ngaäm boán beà traêng thaâu. Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu,Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø? Ñoøi phen neùt veõ caâu thô,Cung caàm trong nguyeät nöôùc côø döôùi hoa. Vui laø vui göôïng keûo laø,Ai tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?Haõy cho bieát ñoaïn trích coù theå chia laøm maáy ñoaïn nhoû? Ñaët tieâu ñeà cho moãi ñoaïn?	Bieát bao böôùm laû ong lôi,Cuoäc say ñaày thaùng traän cöôøi suoát ñeâm.	Daäp dìu laù gioù caønh chim,Sôùm ñöa Toáng Ngoïc toái tìm Tröôøng Khanh.Caûnh soáng ôû laàu xanh cuûa Thuùy KieàuII. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛNCaûnh soáng xoâ boà, nhô nhôùp vaø oâ nhuïc.Buùt phaùp öôùc leäNgheä thuaät aån duï: “Böôùm, ong”: khaùch laøng chôi; 	“ Cuoäc say”, ”traän cöôøi”- -> laïc thuù. 	“laù gioù, caønh chim” : caûnh ngöôøi kó nöõ tieáp khaùch boán phöôngÑieån coá, ñieån tích: “Toáng Ngoïc”, Tröôøng khanh” chæ keû ña tình, aên chôi phong löu.Taùch töø-ñan cheùo -> saùng taïo 	“ong böôùm” -> ong vaø böôùm	“laû lôi” laû vaø lôiTieåu ñoái: böôùm laû/ ong lôi ; laù gioù / caønh chim. AÅn yù : suoàng saõ,traêng gioùCaûnh soáng ôû laàu xanh nhö theá naøo?Taùc giaû ñaõ duøng caùc thuû phaùp ngheä thuaät gì?Hieäu quaû ngheä thuaät: Teá nhò, kín ñaùo, giaøu maøu saéc bieåu caûm, vöøa giöõa ñöôïc chaân dung cao ñeïp cuûa nhaân vaät vöøa taïo ra ñöôïc haøm yù pheâ phaùn xaõ hoäi ñöông thôøi.Thaân phaän beõ baøng cuûa kó nöõ ñöôïc nhaán maïnh, toâ ñaäm.Taêng söùc bieåu caûm bôûi caùc töø chæ möùc ñoä, thôøi gian: bieát bao , ñaày thaùng, suoát ñeâm, sôùm, toái  trieàn mieân, lieân tuïc trong caûnh aùi aân töôûng chöùng nhö khoâng bao giôø döùt .TIEÅU KEÁT: Vôùi taám loøng yeâu thöông traân troïng ñôùi vôùi nhaân vaät, Nguyeãn Du giuùp ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc tình caûnh trôù treâu cuûa Thuùy Kieàu choán laàu xanh: muoán giöõ mình ñöôïc trong saïch, thôm tho nhöng buoäc phaûi mua vui cho khaùch, phaûi ñaém chím trong nhöõng cuoäc aùi aân.Töø caùc thuû phaùp ngheä thuaät treân ñaõ ñöa laïi hieäu quaû gì?Taâm traïng vaø noãi nieàm cuûa Thuyù Kieàu	Khi tænh röôïu luùc taøn canh,Giaät mình mình laïi thöông mình xoùt xa.	Khi sao phong gaám ruû laø,Giôø sao tan taùc nhö hoa giöõa ñöôøng.	Maët sao daøy gioù daïn söông,Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng baáy thaân!	Maëc ngöôøi möa Sôû maây Taàn,Nhöõng mình naøo bieát coù xuaân laø gì.Thôøi ñieåm: 	Sau nhöõng cuoäc say	Ñeâm saâu khuya khoaétÑoái dieän vôùi chính mình, soáng thaät vôùi loøng mình nhaát.Ngheä thuaät: Nhòp thô 3/3 caâu thô gaõy ñoâiÑoái xöùng : Khi tænh röôïu / luùc taøn canh (Töø chæ thôøi gian tieáp dieãn lieân tuïc : “khi”, “luùc” Theå hieän roõ taâm traïng Thuùy KieàuÑeå theå hieän taâm traïng cuûa naøng Kieàu, Nguyeãn Du ñaõ choïn thôøi ñieåm naøo? Vì sao laïi choïn thôøi ñieåm aáy?Bieän phaùp ngheä thuaät naøo ñöôïc söû duïng ñeå dieãn taû?2. Taâm traïng vaø noãi nieàm cuûa Thuyù Kieàu“ Giaät mình mình laïi thöông mình xoùt xa”Nhòp thô 2-4-2	3 töø “ mình” nhaán maïnh, toâ ñaäm	“ laïi” : nhieàu laàn laëp laïi	“ xoùt xa” : töø laùy	 Nguyeãn Du dieãn taû saâu saéc noãi thöông thaân, xoùt phaän cuûa naøng Kieàu baèng taát caû söï thaáu hieåu, caûm thoâng vaø taám loøng yeâu thöông. “Giaät mình”: söï thaûng thoát, ngaïc nhieân, khoâng theå ngôø söï hoå theïn tröôùc söï ñoåi thay thaûm haïi cuûa thaân phaän mình.Taâm traïng,noãi nieàm cuûa naøng Kieàu ñöôïc boäc loä qua nhöõng töø ngöõ naøo?Vì sao Kieàu laïi giaät mình?Taâm traïng vaø noãi nieàm cuûa Thuyù Kieàu“ Thöông mình” : 	- Nguyeãn Du thöông Kieàu?	- Kieàu töï thöông mình?	- Vöøa laø lôøi cuûa Nguyeãn Du thöông xoùt Kieàu, vöøa laø lôøi cuûa chính Thuùy Kieàu ñau ñôùn xoùt xa cho baûn thaân mình giaù trò bieåu ñaït saâu saéc.YÙ thöùc veà phaåm giaù, nhaân caùch, quyeàn soáng. Ñaây laø neàn taûng cuûa loøng yeâu thöông con ngöôøi. Chæ vôùi hai caâu thô, Nguyeãn Du ñaõ theå hieän ñöôïc saâu saéc noãi tuûi nhuïc, ñau ñôùn, xoùt xa cuûa naøng KieàuTình caûm cuûa taùc giaû ñaõ ñöôïc theå hieän nhö theá naøo?Thöông mình coù yù nghóa nhö theá naøo? Nguyeãn Du thöông Kieàu? Kieàu töï thöông mình?Taâm traïng vaø noãi nieàm cuûa Thuyù Kieàu QUAÙ KHÖÙ	 HIEÄN TAÏI“ Phong gaám ruõ laø..” - > khueâ caùc/ ñöôïc naâng niu, gìn giöõ.=> eâm ñeïp, haïnh phuùc ( 1 caâu ngaén nguûi nhö haïnh phuùc ñôøi Kieàu vaäy)“ tan taùc nhö hoa giöõa döôøng” -> vuøi daäpDaøy gioù/ daïn söông -> saùng taïo : taùch töø ngöõ+ ñan cheùo tieåu ñoái -> söï chai saïn“ böôùm chaùn/ ong chöôøng” -> saùng taïo : taùch töø ngöõ+ ñan cheùo ,tieåu ñoái -> söï eâ cheà , nhuïc nhaõNghieät ngaõ, phuû phaøng 3 caâu+ caùc töø chæ thôøi gian, gôïi caûm giaùc daøi daèng daëc, trieàn mieân khoâng döùtTaïi sao quaù khöù chæ bieåu ñaït baèng moät caâu maø hieän taïi laïi duøng ñeán 3 caâu ?Haõy so saùnh hình aûnh cuûa Kieàu trong quaù khöù vôùi hieän taïi?	Khi sao phong gaám ruû laø,Giôø sao tan taùc nhö hoa giöõa ñöôøng.	Maët sao daøy gioù daïn söông,Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng baáy thaân!	Maëc ngöôøi möa Sôû maây Taàn,Nhöõng mình naøo bieát coù xuaân laø gì.4 töø “ sao” lieân tieáp + 4 caâu hoûi tu töø coù yù nghóa bieåu ñaït nhö theá naøo? Em coù caûm nhaän gì veà aâm höôûng cuûa 4 caâu thô treân?Theå hieän taøi ngheä cuûa taùc giaû Nguyeãn DuMang aâm höôûng ñay nghieán, chì chieát => khaéc ñaäm, xoaùy saâu noãi ñau nhöùc nhoái.TIEÅU KEÁT: Nguyeãn Du ñaõ hoùa thaân vaøo nhaân vaät ñeå thaáu hieåu nhöõng noãi ñau ñôùn tuûi nhuïc daøy voø cuûa Kieàu,töø ñoù baøy toû söï thoâng caûm saâu saéc ñoái vôùi naøng. Thaùi ñoä, taâm tình cuûa naøng Kieàu tröôùc caûnh saéc, thuù vui ôû laàu xanh.	Ñoøi phen neùt veõ caâu thô,Cung caàm trong nguyeät nöôùc côø döôùi hoa.	Vui laø vui göôïng keûo laø,Ai tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?	Ñoøi phen gioù töïa hoa keà,Nöûa reøm tuyeát ngaäm boán beà traêng thaâu.	Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu,Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø?Thaùi ñoä, taâm tình cuûa naøng Kieàu tröôùc caûnh saéc, thuù vui ôû laàu xanh.Caûnh saéc thieân nhieân boán muøa: xuaân (hoa), haï (phong), thu (nguyeät), ñoâng ( tuyeát)=> moãi muøa moãi veû ñeïp rieângThaùi ñoä cuûa Kieàu: Thôø ô, voâ caûm, chaùn chöôøng:	“Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu	Ngöôøi buoàn caûnh coù vui daâu bao giôø?”	Baèng söï thoâng caûm laï luøng vaø baèng taøi naêng kyø dieäu, Nguyeãn Du ñaõ vieát leân hai caâu thô hay nhaát veà moái quan heä giöõa ngoaïi caûnh vaø taâm caûnh. Töø moät tröôøng hôïp cuï theå, hai caâu thô cuûa oâng ñaõ vöôn tôùi taàm phoå quaùt trôû thaønh chaân lyù cuûa moïi thôøi.Caûnh saéc thieân nhieân ñöôïc taùc giaû mieâu taû nhö theá naøo? Thaùi ñoä, taâm tình cuûa naøng Kieàu tröôùc caûnh saéc, thuù vui ôû laàu xanh? Ngoaïi caûnh: nhuoám maøu taâm traïng.	“ ngöôøi buoàn” - > caûnh “ ñeo saàu” “ coù vui ñaâu” . Thaät buoàn baõ, voâ hoàn.	Khoâng buoøân sao ñöôïc khi nhöõng thuù vui tao nhaõ: “caàm, kì, thi, hoïa” laïi phaûi ñem vaøo choã nhaøy nhuïa buøn nhô phuïc vuï cho phöôøng “xoâi thòt”. Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu,Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø?... Buoàn ñeán nhuoäm caû coû caây hoa laù, buoàn tôùi nhuoäm caû khoâng gian, hoûi coù coøn gì buoàn hôn nöõa? Thaät laø buoàn tôùi taän cuøng cuûa noãi buoàn!Thaùi ñoä, taâm tình cuûa naøng Kieàu tröôùc caûnh saéc, thuù vui ôû laàu xanh.Söï taùc ñoäng qua laïi giöõa taâm traïng cuûa Kieàu vaø ngoaïi caûnh nhö theá naøo? 	“Vui laø vui göôïng keûo laø	 Ai tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?” 	“ vui göôïng” : göôïng eùp, göôïng ngaïo; khoâng muoán vui maø ñaønh phaûi vui: “ vui laø vui göôïng keûo laø”	Thaät trôù treâu : moät naøng Kieàu trong traéng, thanh cao buoäc phaûi trôû thaønh moät kó nöõ laøm meâ maån khaùch laøng chôi .Taâm tình : 	+ Ñaïi töø “ai” tìm kieám tri aâm	+ “ai” -> khoâng coù ai ñeå daõi baøy. 	Thaùi ñoä, taâm tình cuûa naøng Kieàu tröôùc caûnh saéc, thuù vui ôû laàu xanh.“ Ai tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?” Caâu hoûi rôi thoõm vaøo thinh khoâng vaéng laëng. “Ai?”  “ai???” khieán ngöôøi ta coù caûm giaùc ngaùc ngô, ngô ngaùc, baøng hoaøng. Caâu hoûi chæ coù theå thoát leân töø moät traùi tim khao khaùt yeâu thöông vaø ñang kieám tìm trong voâ voïng moät chuùt tình chaân thöïc. Nhöng roài sao? Xung quanh chæ toaøn laø söï giaû doái, löøa loïc, baùn mua.Hai ñaïi töø “ ai” coù yù nghóa bieåu ñaït nhö theá naøo?Söï coâ ñoäc, leû loi, ñôn chieác . Haõy phaân tích caâu “Vui laø vui göôïng keûo laøAi tri aâm ñoù maën maø vôùi ai?” Tieåu keát: Moïi thuù vui ñeàu voâ nghóa. Soáng trong tröôøng truïy laïc, taâm hoàn naøng khoâng vaån ñuïc, khoâng buoâng thaû theo cuoäc soáng aáy.CHUÛ ÑEÀ: Qua ñoaïn trích, ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc noãi thöông thaân xoùt phaän, veû ñeïp cuûa söï yù thöùc veà phaåm giaù, nhaân caùch, quyeàn soáng cuûa naøng Kieàu ñoàng thôøi caûm nhaän ñöôïc taám loøng nhaân ñaïo cao caû cuûa Nguyeãn Du daønh cho nhaân vaätQua söï phaân tích treân, em haõy ruùt ra chuû ñeà ñoaïn trích?TOÅNG KEÁT – LUYEÄN TAÄP1. Toång keát Noäi dung Thöông xoùt thaân phaän vaø yù thöùc cao veà nhaân caùch cuûa baûn thaân ôû nhaân vaät Thuyù Kieàu.Ngheä thuaät Söû duïng taäp trung ngheä thuaät ñoái xöùng ñeå khaéc hoaï taâm traïng nhaân vaät.2. Luyeän taäp Söu taàm nhöõng caâu thô noùi veà nhaân vaät Thuyù Kieàu?Daën doøBaøi cuõ:Hoïc baøi cuõ.Chuù yù hoïc thuoäc thô laøm daãn chöùng.Baøi môùi:Laøm vaên – Laäp luaän trong vaên nghò luaän.