Giáo án dạy Ngữ văn 11 tiết 88: Từ ấy - Tố Hữu

Tieát: 88.
Ngaøy soaïn: .
Ngày dạy:.
TỪ ẤY
	Tố Hữu.
I. MỤC TIÊU.
- Giúp học sinh thấy rõ niềm vui sướng, say mê mãnh liệt của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ lí tưởng cộng sản và tác dụng kì diệu của lí tưởng đối với cuộc đời nhà thơ. Hiểu được sự vận động của các yếu tố trong thơ trữ tình: Tứ thơ, hình ảnh, ngôn ngữ, nhịp điệutrong việc làm nổi bật tâm trạng của cái tôi nhà thơ.
- Rèn luyện kĩ năng đọc – hiểu phân tích thơ trữ tình.
- Bồi dưỡng tinh thần học tập rèn luyện, phấn đấu vì lí tưởng.
II.PHƯƠNG PHÁP
III. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN:
III. HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC 
 1.Kieåm tra baøi cũ . 
 Đọc thuộc lòng bài thơ Chiều tối, nêu giá trị nội dung và nghệ thuật.
 2.Giảng bài mới:
 *Lời vào bài: Trong nền văn học VN, TH được coi là lá cờ đầu của nền thơ ca CM .Từ một thanh niên trí thức TTS được giác ngộ lý tưởng ,TH đã trở thành một chiến sĩ cộng sản .Tập thơ từ ấy là tập thơ đầu tay đánh dấu thời điểm bừng sáng của tâm hồn thơ và lý tưởng cách mạng .Bài thơ từ ấy là bài thơ có ý nghĩa mở đầu và cũng có ý nghĩa như một tuyên ngôn về lẽ sống của chiến sĩ CMcũng là tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ .Từ ấy đến lúc tạm biệt đời yêu quý nhất Tố Hữu đã sống và sáng tác theo đúng định hướng ấy của bài thơ.
TL
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Mục tiêu cần đạt
5
Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc- hiểu khái quát.
GV: Yêu cầu học sinh đọc tiểu dẫn SGK, sau đó giúp học sinh tóm tắt vài nét về tác giả và tập thơ Từ ấy. 
Hoạt động 1: HS Đọc tiểu dẫn SGK, tóm tắt theo gợi ý của giáo viên.
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
- Tố Hữu ( 1920- 2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê huyện Quảng Điền- tỉnh Thừa Thiên- Huế.
-Từ nhỏ TH đã sống trong bầu không khí dân gian ,được cha dạy làm thơ theo lối cổ.
-Tố Hữu đã nhanh chống bắt gặp lý tưởng trờ thành người lãnh đạo chủ chốt của ĐTN DC Huế và được kết nạp vào ĐCS năm 1938.
- Tố Hữu có sự thống nhất giữa con người chính trị và con người thơ.
- Từ khi sáng tác cho đến khi mất, Tố Hữu để lại cho đời 7 tập thơ.
2. Tập thơ Từ ấy.
- Tập thơ Từ ấy được sáng tác từ 1937 – 1946, chia làm ba phần: Máu lửa; Xiềng xích và Giải phóng.
- Bài thơ Từ ấy ghi lại kỉ niệm đáng nhớ của Tố Hữu khi bắt gặp lí tưởng cộng sản.
35
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu chi tiết.
GV: Gọi học sinh đọc diễn cảm văn bản, sau đó định hướng học sinh phân tích theo từng khổ thơ.
GV: Gọi học sinh đọc khổ một. Em hãy nêu nội dung chính của khổ thơ?
GV: Để thể hiện niềm vui sướng, say mê, háo hức khi bắt gặp lí tưởng của Đảng, Tố Hữu dùng những hình ảnh nào?
 Phân tích ý nghĩa biểu cảm của các từ trên?
GV: Bút pháp nghệ thuật được thể hiện trong hai câu thơ đầu và hai câu thơ sau là tự sự hay trữ tình lãng mạn? Những biện pháp tu từ trong khổ một? Tác dụng của chúng?
GV: Ý nghĩa của lí tưởng cộng sản đối với cuộc đời cách mạng và cuộc đời thơ của Tố Hữu?
GV: Gọi học sinh đọc khổ thơ thứ hai. Nêu nội dung chính của khổ thơ?
GV: Khi được ánh sáng của lí tưởng cách mạng soi rọi, nhà thơ đã có những nhận thức mới về lẽ sống như thế nào?
GV: Sự gắn bó hài hòa giữa cái tôi với cái ta được thể hiện qua hình thức nghệ thuật nào?
 Tác dụng?
GV:Nhà thơ đã đặt mình giữa dòng đời và trong môi trường rộng lớn của quần chúng lao khổ để tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới. Đó cũng chính là mối liên hệ sâu sắc giữa văn học và cuộc sống mà chủ yếu là cuộc sống của quần chúng nhân dân.
GV: Gọi học sinh đọc khổ thơ thứ ba. Xác định nội dung chính?
GV: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ được thể hiện ra sao?
GV: Nghệ thuật thể hiện ở đoạn ba? Tác dụng?
GV: Phát biểu chủ đề bài thơ?
Hoạt động 2: HS Đọc văn bản.
 Khổ thơ thứ nhất diễn tả niềm vui sướng, say mê rạo rực của Tố Hữu khi bắt gặp lí tưởng của Đảng
 Tác giả sử dụng những hình ảnh ẩn dụ: Nắng hạ, mặt trời chân lí, chói qua tim.
- Hai câu thơ đầu: Bút pháp tự sự.
- Hai câu thơ sau: Bút pháp trữ tình lãng mạn.
- Biện pháp tu từ: Ẩn dụ, so sánh.
Chính lí tưởng cộng sản đã làm tâm hồn con người tràn đầy sức sống và niềm yêu đời, làm cho cuộc sống của con người có ý nghĩa hơn.Cách mạng không đối lập với nghệ thuật mà đã khơi dậy một sức sống mới, đem lại một cảm hứng sáng tạo mới cho nhà thơ.
HS: Đọc và nêu nội dung chính: Thể hiện những nhận thức mới mẻ về lẽ sống.
Khi được giác ngộ lí tưởng, tác giả khẳng định quan niệm mới về lẽ sống: Sự gắn bó hài hòa giữa cái tôi cá nhân và cái ta chung của mọi người
.
- Động từ buộc.
- Hoán dụ: trăm nơi.
- Ẩn dụ: khối đời
HS: Đọc khổ thơ thứ ba: Sự chuyển biến sâu sắc trong tư tưởng, tình cảm của Tố Hữu.
Tố Hữu đã vượt qua tình cảm ích kỉ, hẹp hòi của giai cấp tiểu tư sản để vươn tới tình hữu ái giai cấp với quần chúng lao khổ. Đó còn là tình yêu thương ruột thịt
- Điệp từ: là.
- Số từ ước lệ: vạn.
- Từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm.
HS: Dựa vào ghi nhớ SGK để phát biểu.
II. Đọc –hiểu văn bản
1. Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng của Đảng.
- Bằng bút pháp tự sự, tác giả kể lại một kỉ niệm sâu sắc của đời mình.
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ,
Mặt trời chân lí chói qua tim.
 + Từ ấy: Mốc thời gian có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đời cách mạng và đời thơ của Tố Hữu, nhà thơ được kết nạp vào Đảng (1938), được giác ngộ lí tưởng cộng sản.
 + Hình ảnh ẩn dụ:nắng hạ, chói qua tim "Lí tưởng cộng sản như một nguồn sáng mới làm bừng sáng tâm hồn nhà thơ. 
 +Cách gọi lý tưởng CM là mặt trời chân lý "sự sáng tạo giữa hình ảnh và ngữ nghĩa đồng thời thể hiện thái độ chân thành ,ân tình .
 + Động từ mạnh:bừng, chói"nhấn mạnh lý tưởng CM đã mở ra trong tâm hồn nhà thơ một chân trời mới của nhận thức của tư tưởng và tình cảm 
- Hai câu sau, bút pháp trữ tình lãng mạn: Niềm vui sướng vô hạn của nhà thơ trong buổi đầu bắt gặp lí tưởng cộng sản. Đó là một thế giới tràn đầy sức sống, hương sắc.
 + Bằng hình ảnh so sánh : diễn tả niềm vui sướng vô hạn của nhà thơ trong buổi đầu bắt gặp lí tưởng cộng sản .Đó là một thế giới tràn đầy sức sống, hương sắc.
2. Khổ 2: Những nhận thức mới về lẽ sống.
 + Động từ buộc " Ý thức tự nguyện sâu sắc và quyết tâm cao độ muốn vượt qua giới hạn của cái tôi cá nhân để sống chan hòa với mọi người.
 + Hoán dụ:trăm nơi "mọi người sống ở khắp nơi .
 + Ẩn dụ: khối đời "cộng đồng lao khổ phấn đấu vì mục tiêu chung.
 +Từ ngữ giàu sắc thái liên tưởng: trang trải "tâm hồn của nhà thơ trải rộng với cuộc đời khả năng đồng cảm sâu sắc với hoàn cảnh của từng con người cụ thể.
- Tình yêu thương của Tố Hữu không phải là tình thương chung chung mà là tình cảm hữu ái giai cấp.
 +Nhà thơ đặc biệt quan tâm đến quần chúng lao khổ đặt mình giữa dòng đời và trong môi trường rộng lớn 
 +Nhà thơ đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới không chỉ bằng nhận thức mà cả tình cảm và trái tim của mình "Đó cũng chính là mối liên hệ sâu sắc giữa văn học và cuộc sống mà chủ yếu là cuộc sống của quần chúng nhân dân.
3. Khổ ba: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của tác giả.
- Tố Hữu đã vượt qua tình cảm ích kỉ, hẹp hòi của giai cấp tiểu tư sản để vươn tới tình hữu ái giai cấp với quần chúng lao khổ. Đó còn là tình yêu thương ruột thịt.
 + Điệp từ :là kết hợp với các từ:con, anh, em cùng với số từ ước lệ vạn"khẳng định một tình cảm gia đình thật thân mật, đầm ấm.nhà thơ cảm nhận mình là thành viên của gia đình quần chúng lao khổ.
 + Từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm:kiếp phôi pha, cù bất cù bơ:sự đồng cảm xót thương đồng thời là lòng căm giận của nhà thơ trước bao bất công, ngang trái của cuộc đời cũ. Điều đó càng thôi thúc nhà thơ hăng say hoạt động cách mạng.
- Đoạn thơ thể hiện rõ quan điểm của giai cấp vô sản nhận thức sâu sắc về mối quan hệ giữa cá nhân với nhân loại cần lao.
III. Tổng kết:
 Bài thơ là lời tuyên ngôn cho tập Từ ấy nói riêng và cho toàn bộ tác phẩm của Tố Hữu nói chung.
3.Cuûng coá: 
 *Nắm được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
4.Daën doø 
 - Baøi taäp veà nhaø: Đọc thuộc lòng bài thơ.
 -Lam các bài tập trong phần Luyện tập.