Bài soạn Ngữ văn 11 tiết 59: Thực hành về sử dụng một số kiểu câu trong văn bản

Tuaàn:15 
Tieát ppct:59 
Ngaøy soaïn:14/11/10 
Ngaøy daïy:16/11/10 
THỰC HÀNH 
VỀ SỬ DỤNG MỘT SỐ KIỂU CÂU TRONG VĂN BẢN 
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Ôn luyện và nâng cao thêm một bước kiến thức cơ bản về một số kiểu câu: (Câu bị động, câu khởi ngữ, câu có trạng ngữ chỉ tình huống) và tác dụng của các kiểu câu đó trong sự liên kết ý ở văn bản. Củng cố và nâng cao kĩ năng nhận diện và phân tích câu trong văn bản, kĩ năng đặt câu theo những kiểu câu thích hợp với ngữ cảnh để đảm bảo và tăng cường vai trò thể hiện ý, liên kết ý trong văn bản.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ
 1. Kiến thức: Củng cố và nâng cao: Kiến thức về cấu tạo của ba kiểu câu: Câu bị động, câu có khởi ngữ, câu có trạng ngữ chỉ tình huống; Sự liên kết của các câu trong văn bản. Tác dụng của mỗi kiểu câu trên trong văn bản: Tác dụng thể hiện nội dung thông tin, tác dụng liên kết trong văn bản.
 2. Kĩ năng: Nhận diện và phân tích đặc điểm cấu taọ của ba kiểu câu (Câu bị động, câu khởi ngữ, câu có trạng ngữ chỉ tình huống). Phân tích tác dụng và diễn đạt ý của ba kiểu câu đó trong văn bản. Lựa chọn cách đặt câu sao cho thích hợp với sự triển khai ý trong văn bản. 
 3. Thái độ: Lu«n cã ý thøc c©n nh¾c, lùa chän c¸ch sö dông kiÓu c©u trong v¨n b¶n
C. PHƯƠNG PHÁP: Ph­¬ng thøc thuyÕt tr×nh, nªu vÊn ®Ò, gi¶ng gi¶i, h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái gợi mở. GV tæ chøc giê d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp nªu vÊn ®Ò, trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái. TÝch hîp víi ®äc v¨n vµ lµm v¨n 
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
OÅn ñònh lôùp: Kiểm tra sĩ số. 2. Kieåm tra: Baøi cũ, bài soạn của học sinh. 
3. Bài mới: Trong quá trình giao tiếp, người nói ( viết) muốn truyền đạt nội dung tư tưởng, tình cảm của mình đến người nghe, người đọc. Cần phải có khả năng sử dụng câu một cách đúng đắn nhất, có hiệu quả nhất. Bài hôm nay sẽ cung cấp thêm một số tri thức và kĩ năng về câu trong Tiếng Việt.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 
NỘI DUNG BÀI DẠY
- Học sinh suy nghĩa câu hỏi, bổ sung, ghi chép. Học sinh thảo luận nhóm, nhận xét trình bày ý kiến cá nhân để trả lời câu hỏi theo định hướng của GV.
- Giáo viên hỏi học sinh, boå sung cho ñaày ñu ûchốt ý chính boå sung cho ñaày ñuûchốt ý chính
- GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp1
- HS trao ®æi th¶o luËn cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp
- Xaùc ñònh caâu bò ñoäng trong ñoaïn trích, phaân tích taùc duïng caûu kieåu caâu bò ñoäng veà maët lieân keát yù trong vaên baûn. GV chèt l¹i
- HS ®äc bµi tËp, tr¶ lêi c©u hái
- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi, HS chia 6 nhãm
- HS xaùc ñònh caâu bò ñoäng trong ñoaïn trích. Chuyeån caâu bò ñoäng sang kieåu caâu chuû ñoäng.
- GV cho HS chia 2 d·y:D·y1 tr¶ lêi ý a. D·y 2 tr¶ lêi ý b
- cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp. Xaùc ñònh caâu cã khëi ng÷ trong ñoaïn trích, phaân tích taùc duïng cuûa caâu cã khëi ng÷ ? - GV chuÈn kiÕn thøc. HS ®äc bµi tËp
- HS chia nhãm nhá, trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp. HS lµm viÖc c¸ nh©n
- Taùc giaû choïn caâu naøo trong nhöõng caâu döôùi ? 
- GV cho HS ®äc bµi tËp
- GV cho HS chia nhãm nhá, trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp
- HS ®äc bµi tËp. HS lµm viÖc c¸ nh©n, tr×nh bµy tr­íc líp. Xaùc ñònh TP traïng ngöõ ?
- HS chia nhãm nhá, trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp. 
I. TÌM HIỂU CHUNG:
 A. Dïng kiÓu c©u bÞ ®éng
 1. Bµi tËp 1
 a. Caâu bò ñoäng trong ñoaïn trích:H¾n ch­a ®­îc mét ng­êi ®µn bµ nµo yªu c¶ (Chó ý tõ bÞ ®éng: bÞ ®­îc, ph¶i) => Ñoaïn vaên ñaûm baûo tính lieân keát veà noäi dung vaø hình thöùc. 
 b. Chuyeån caâu bò ñoäng sang kieåu caâu chuû ñoäng.
=> Ch­a mét ng­êi ®µn bµ nµo yªu h¾n c¶
 c. C©u kh«ng sai nh­ng kh«ng nèi tiÕp ý vµ h­íng triÓn khai ý cña c©u ®i tr­íc
 2. Bµi tËp2: C©u bÞ ®éng: §êi h¾n ch­a bao giê ®­îc s¨n sãc bëi mét bµn tay “ ®µn bµ”. => C©u bÞ ®éng naøy laøm roõ nghóa cho caâu bò ñoäng ñöùng tröôùc noù: “Maø coøn ai naáu cho maø aên nöõa”.
 3. Bµi tËp 3 (SGK). C©u bÞ ®éng: bÞ, ®­îc, ph¶i
Câu 1: H y nêu cấu trúc câu bị động ? lấy 1 ví dụ minh họa?ã 
+ Đối tượng của hành động ( chủ ngữ)- động từ bị động ( bị, được, phải..)- chủ thể hành động- hành động
VD: “ Con chó đượcc lão Hạc rất yêu”
B. Dïng kiÓu c©u cã khëi ng÷
Khái niệm khởi ngữ: là thành phần câu nêu lên đề tài câu, là điểm xuất phát của điều thông báo trong câu
-Đặc điểm của khởi ngữ: luôn đứng đầu câu, tách biệt với vế còn lại ( thì, là..), hoặc là dấu phẩy
VD: Phim ấy thì tôi xem rồi.
 1. Bµi tËp1: Khôûi ngöõ laø thaønh phaàn caâu ñöùng tröôùc chuû ngöõ ñeå neâu ñeà taøi ñöôïc noùi ñeán trong caâu
 a. C©u cã khëi ng÷: * Hµnh th× nhµ thÞ may l¹i cßn
 - Khëi ng÷: Hµnh *Theá laø vöøa saùng, Thò ñaõ chaïy ñi tìm gaïo=> laøm roõ yù vaø lieân keát vôùi caâu treânCaâu khoâng coù khôûi ngöõ khoâng coù taùc duïng nhaán maïnh yù.
 b. So s¸nh víi: Nhµ thÞ may l¹i cßn hµnh
-> Hai c©u t­¬ng ®­¬ng vÒ nghÜa c¬ b¶n: biÓu hiÖn cïng mét sù viÖc. Nh­ng c©u cã khëi ng÷ liªn kÕt chÆt chÏ h¬n vÒ ý víi c©u ®i tr­íc nhê sù ®èi lËp víi c¸c tõ g¹o vµ hµnh
 2. Bµi tËp 2: CÇn chän ph­¬ng ¸n C v× viÖc dÉn nguyªn v¨n lêi c¸c anh l¸i xe t¹o nªn Ên t­îng kiªu h·nh cña c« g¸i vµ s¾c th¸i ý nhÞ cña ng­êi kÓ chuyÖn
 3. Bµi tËp 3: a. C©u thø hai cã khëi ng÷: Tù t«i VÞ trÝ: ®Çu c©u, tr­íc chñ ng÷.. DÊu phÈy=> Taùc duïng nhaán maïnh veà moät phaïm vi hoaït ñoäng thöôøng xuyeân vaø coù tính töï giaùc cuûa Baùc Hoà.
- Nªu mét ®Ò tµi cã quan hÖ liªn t­ëng víi ®iÒu ®· nãi trong c©u tr­íc
 b. C©u thø hai cã* khëi ng÷: C¶m gi¸c, t×nh tù, ®êi sèng, c¶m xóc => Ngaên caùch vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa caâu baèng daáu phaåy nhaán maïnh noäi dung chính cuûa vaên ngheä caàn phaûi ñeà caäp.
 * Khôûi ngöõ: Toân- xtoâi noùi vaén taét Ngaên caùch vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa caâu baèng daáu hai chaám (:), nhaán maïnh chuû theå lôøi noùi.
- VÞ trÝ: §Çu c©u, tr­íc chñ ng÷. DÊu phÈy. Nªu mét ®Ò tµi cã quan hÖ víi ®iÒu ®· nãi trong c©u tr­íc
=> Khëi ng÷ ®øng ®Çu c©u: thÓ hiÖn ®Ò tµi vµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña th«ng b¸o, cã thÓ cã tõ: th×, lµ, mµ
C. Dïng kiÓu c©u cã tr¹ng ng÷ chØ t×nh huèng
 1. Bµi tËp1: a.VÞ trÝ ®Çu c©u: “ Haõy döøng yeâu Thaáy Thò hoûi.”
 b. Coù caáu taïo laø Côm ®éng tõ. Chuyeån sang cuoái caâu  haõy döøng yeâu: nhaán maïnh noäi dung hoûi coâ Thò ñaõ. Chuyeån sang cuoái caâu Thaáy Thò hoûi nhaán maïnh baø giaø kia baät cöôøi
 c. Bµ giµ kia thÊy thÞ hái, bËt c­êi -> Sau khi chuyÓn c©u cã hai vÞ ng÷ cïng cã cÊu t¹o lµ mét côm ®éng tõ, cïng biÓu hiÖn ho¹t ®éng cña mét chñ thÓ nh­ng viÕt theo kiÓu c©u tr­íc th× sù nèi tiÕp vÒ ý râ rµng h¬n
 2. Bµi tËp 2: Chän ph­¬ng ¸n C võa ®óng vÒ ý võa liªn kÕt ý chÆt chÏ võa mÒm m¹i uyÓn chuyÓn. Thaønh phaàn traïng ngöõ chæ tình huoáng. Noù phuø hôïp vôùi vaên caûnh=>a. thöøa töø khi; b thì laëp töø Lieân; d thì ngöôøi nghe hieåu nhaàm An ñöùng daäy traû lôøi.
 3.Bµi tËp 3: a.Tr¹ng ng÷ chæ tình huoáng: NhËn ®­îc........bé ®­êng (C©u ®Çu).Thoâng tin quan troïng laø hoûi thô laïi khaúng ñònh noäi dung cuûa phieán traùt. Thoâng tin thöù yeáu thöôøng ñaët ôû ñaàu hoaëc cuoái caâu
 b. Ph©n biÖt tin thø yÕu (ë phÇn phô ®Çu c©u) víi tin quan träng (ë phÇn vÞ ng÷ chÝnh cña c©u: Quay l¹i ...)
 4.Tæng kÕt vÒ viÖc sö dông ba kiÓu c©u trong v¨n b¶n
 - Khôûi ngöõ vaø traïng ngöõ chæ tình huoáng ñÒu chiÕm vÞ trÝ ®Çu c©u
 - Thaønh phaàn chuû ngöõ trong kieåu caâu bò ñoäng thöôøng ñöùng ôû giöõa caâu trong caùc kieåu caâu chöùa chuùng. Noù chæ nhöõng thoâng tin ñaõ bieát.
 - Ba kiÓu c©u trªn cã t¸c dông liªn kÕt ý, t¹o m¹ch l¹c gi÷a c¸c c©u trong v¨n b¶n. Thay ®æi c¸ch diÔn ®¹t cho linh ho¹t, ph©n biÖt th«ng tin ®· biÕt víi th«ng tin míi.
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- GV chèt l¹i néi dung bµi häc kiÓu c©u bÞ ®éng, kiÓu c©u cã khëi ng÷, kiÓu c©u cã tr¹ng ng÷ chØ t×nh huèng
- HS về nhà chuẩn bị: soan bài phỏng vấn và trả lời phong vấn theo câu hỏi SGK.uag cuûa doøng soâng vaø nhöõng chieán coâng hieån haùch ôû ñaâyùcâng oanh lieät nhaát trong lòch söû d
D. Rút kinh nghiệm.