Bài soạn Ngữ văn 11 tiết 43: Thao tác lập luận so sánh

Tuaàn:11 
Tieỏt ppct:43 
Ngaứy soaùn:15/10/10 
Ngaứy daùy:18/10/10 
thao tác lập luận so sánh
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- HS hiểu được vai trũ của thao tỏc lập luận so sỏnh. Vận dung được thao tỏc này khi viết một đoạn văn nghị luận. 
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ
 1. Kiến thức: Mục đớch, yờu cầu, tỏc dụng của thao tỏc lập luận so sỏnh.
 2. Kĩ năng: Nhận diện và chỉ ra sự hợp lớ, nột đặc sắc của cỏch so sỏnh trong một số văn bản. Viết đoạn văn so sỏnh phỏt triển một ý cho trước. Viết bài văn cú bàn về vấn đề xó hội hay văn học cú sử dụng thao tỏc chớnh là so sỏnh.
 3. Thaựi ủoọ: Cú ý thức vận dụng những điều đã nắm được để viết một bài văn nghị luận.
C. PHƯƠNG PHÁP: Phương thức thuyết trình, nêu vấn đề, giảng giải, hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi gợi mở. Đàm thoại 
D. TIẾN TRèNH DẠY HỌC
 1. OÅn ủũnh lụựp: Kiểm tra sĩ số. 
 2. Kieồm tra:Baứi cũ, bài soạn: Em hãy nêu mục đích yêu cầu của thao tác lập luận so sánh ?
 3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 
NỘI DUNG BÀI DẠY
- Học sinh suy nghĩa cõu hỏi, bổ sung, ghi chộp. Học sinh thảo luận nhúm, nhận xột trỡnh bày ý kiến cỏ nhõn để trả lời cõu hỏi theo định hướng của GV.
- Giỏo viờn hỏi học sinh, boồ sung cho ủaày ủu ỷchốt ý chớnh boồ sung cho ủaày ủuỷchốt ý chớnh
- Yờu cầu của thao tỏc lập luận so sỏnh là gỡ?
- Tỏc dụng của thao tỏc lập luận So sỏnh trong đoạn văn, bài văn ?
- Khi muốn sử dụng tốt thao tỏc lập luận so sỏnh đũi hỏi người người viết cấn phải biết được những yờu cầu gỡ?
- Hs được Gv hướng dẫn rồi nhắc lại một số kiến thức cơ bản cú liờn quan đờn thao tỏc lập luận so sỏnh.
- Khỏi niệm về thao tỏc lập luận so sỏnh?
- HS chia nhóm nhỏ theo bàn, trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi bài tập1 cử người trình bày trước lớp (HS chia 6 nhóm trao đổi thảo luận, trả lời ). 
- HS trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi bài tập 2, cử người trình bày trước lớp.
- Gv hướng dẫn HS làm bài tập 1
- Em hãy nêu mục đích yêu cầu của thao tác lập luận so sánh?
- GV chuẩn kiến thức, chốt lại những ý chính
- GV hướng dẫn HS làm bài tập về nhà 
-Cho HS nhắc lại những thao tác cơ bản của lập luận so sánh trong văn nghị luận.
- Ghi nhụự SGK: HS ủoùc ghi nhụự.
Caõu hoỷi 1: ẹoùc vớ duù trang 79, traỷ lụứi caực caõu hoỷi -Xaực ủũnh ủoỏi tửụùng ủửụùc so saựnh vaứ ủoỏi tửụùng so saựnh?
- ẹieồm gioỏng vaứ khaực nhau giửừa ủoỏi tửụùng ủửụùc so saựnh vaứ ủoỏi tửụùng so saựnh?
-Muùc ủớch so saựnh trong ủoaùn trớch?
- Muùc ủớch yeõu caàu cuỷa thao taực laọp luaọn so saựnh?
Caõu hoỷi 2: Tỡm hieồu vớ duù trang 80, tửứ ủoự ruựt ra caõu traỷ lụứi: caựch so saựnh laứ gỡ?
- Gv chộp một đoạn trong bài thơ Bỡnh Ngụ đại cỏo: Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đó lõu
Nỳi sụng bờ cừi đó chia
 Phong tục Bắc Nam cũng khỏc
cao, một sáng tạo nghệ thuật lại diễn ra trong một căn buồng tối tăm, chật hẹp... cú ý nghĩa như thế nào?
Sau khi viết xong bức, Huấn Cao đó khuyờn quản ngục điều gỡ? Tư tưởng của nhà văn ẩn trong lời khuyờn ấy ?
Nguyễn Tuõn đó sử dụng thủ phỏp nghệ thuật nào? Tỏc dụng của nú ?
* Củng cố : Biết vận dụng thao tác lập luận so sánh để viết đoạn văn có sức thuyết phục và hấp dẫn Nắm được cách vận dụng thao tác đó trong một bài văn nghị luận .
Tỏc giả đó sử dụng thao tỏc lập luận so sỏnh :
*Giống nhau: Nước Đại Việt cú đầy đủ những gỡ bờn Trung Hoa cú: Văn hiến, cương vị, phong tục khụng hề thua kộm họ.
*Khỏc nhau: Hào kiệt của Đại Việt khụng phải là hào kiệt bờn Trung Hoa thời nào cũng cú tuy mạnh yếu từng lỳc khỏc nhau. Bắc- Nam, Tống, Nguyờn của Trung Quốc- Lớ Trần của Đại Việt.
=> Khẳng định đối lập, chủ quyền của nước Đại Việt trờn cơ sở lập luận cú sức thuyết phục cao.
Hai nhân vật Huấn Cao và Quản ngục, trên bình diện xã hội hoàn toàn đối lập với nhau. Nhưng cả hai nhân vật này đều là những con người có tâm hồn nghệ sĩ, trên bình diện nghệ thuật họ là tri âm, tri kỉ với nhau.
- Tác giả đã đặt những nhân vật này trong một tình thế đối địch Dám bất chấp luật pháp, làm đảo lộn trật tự trong nhà tù, biến một kẻ tử tù thành thần tượng để tôn thờ . 
- Viên cai ngục đại diện cho cờng quyền > Đối kháng không đội trời chung.
I. GIỚI THIỆU CHUNG
 1. Khỏi niệm: So sỏnh là làm sỏng rừ đối tượng đang nghiờn cứu trong tương quan với cỏc đối tượng khỏc. 
- Khi so sỏnh, phải đặt cỏc đối tượng vào cựng một bỡnh diện, đỏnh giỏ trờn cựng một tiờu chớ mới thấy được sự giống nhau và khỏc nhau của chỳng.
- So sỏnh là một thao tỏc lập luận nhắm đối chiếu hai hay nhiều sự vật, hoặc cỏc mặt của một sự vật để chỉ ra những mặt giống nhau, khỏc nhau. Từ đú thấy đượcgiỏ trị của từng sự vật, hiện tượng.
- Hai sự vật cú nhiều điểm giống nhau gọi là sỏnh tương đồng , cú nhiều điểm khỏc nhau gọi là so sỏnh tương phản. 
 2. Tỏc dụng. So sỏnh là thao tỏc tư duy nhằm nhận thức nhanh chúng đặc điểm nỗi bật của sự vật đối tượng, và cựng lỳc sẻ hiểu được cả hai đối tượng.
 - So saựnh ủeồ tỡm ra nhửừng ủieồm gioỏng vaứ khaực nhau giửừa caực ủoỏi tửụùng ủeồ coự nhửừng nhaọn xeựt, ủaựnh giaự chớnh xaực veà chuựng
- Thao taực laọp luaọn so saựnh trong vaờn nghũ luaọn nhaốm laứm saựng toỷ, vửừng chaộc hụn laọp luaọn cuỷa mỡnh.
-Vớ duù trang 79: 
Cheỏ Lan Vieõn ủaừ ủi tửứng bửụực, ủửa daón chửựng, so saựnh ủoỏi chieỏu ủeồ cuoỏi cuứng thuyeỏt phuùc ngửụứi ủoùc veà nhaọn ủũnh cuỷa oõng laứ ủuựng
+ Chinh phuù ngaõm, Cung oaựn ngaõm khuực noựi veà moọt lụựp ngửụứi
+ Truyeọn Kieàu noựi ủeỏn moọt xaừ hoọi
+ Vaờn chieõu hoàn noựi ủeỏn caỷ loaứi ngửụứi luực soỏng vaứ luực cheỏt
Truyeọn Kieàu ủaừ naõng cao lũch sửỷ thụ ca, Chieõu hoàn mụỷ roọng ủũa dử thụ ca vaứo taọn coừi cheỏt. Qua moọt loaùt so saựnh, yự cuỷa ủoaùn vaờn trụỷ neõn cuù theồ, sinh ủoọng vaứ coự sửực thuyeỏt phuùc
=> Muùc ủớch cuỷa so saựnh laứ laứm cho ủoỏi tửụùng trong moỏi tửụng quan vụựi ủoỏi tửụùng khaực . So saựnh ủuựng laứm cho baứi vaờn nghũ luaọn saựng roừ, cuù theồ sinh ủoọng vaứ coự sửực thuyeỏt phuùc.
 3. Yờu cầu: Chọn lựa hai hay nhiều đối tượng sự vật cú ớt nhất một điểm giống nhau nào đú.
- Đưa ra tiờu chớ cụ thể để so sỏnh, cú thể so sỏnh trờn nhiều cấp độ: Nhỏ nhất là giữa cỏc chi tiết, hỡnh ảnh, từ ngữ. Lớn hơn là giữa cỏc sự vật, sự kiện, tỏc giả, tỏc phẩm, phong cỏch. Lớn hơn nữa là giữa cỏc giai đoạn văn học này với giai đoạn văn học khỏc.
 +Trỏnh tỡnh trạng khen chờ khụng cú cơ sở. So sỏnh thường đi đụi với nhận xột, đỏnh giỏ thỡ sự so sỏnh đú mới trở nờn sõu sắc.
II.Caựch so saựnh
- Vớ duù trang 80: Nguyeón Tuaõn so saựnh Ngoõ Taỏt Toỏ vụựi quan nieọm cuỷa hai loaùi ngửụứi
+ Loaùi chuỷ trửụng caỷi lửụng hửụng aồm, hoù cho raống chổ caàn caỷi caựch nhửừng huỷ tuùc thỡ ủụứi soỏng cuỷa ngửụứi noõng daõn seừ ủửụùc naõng cao
+ Loaùi ngửụứi hoaứi coồ, chổ caàn trụỷ veà vụựi cuoọc soỏng thuaàn phaực trong saùch cuỷa ngaứy xửa vụựi ngử tieàu canh muùc thỡ ủụứi soỏng cuỷa ngửụứi noõng daõn seừ ủửụùc caỷi thieọn
=> Chổ ra aỷo tửụỷng cuỷa hai loaùi ngửụứi treõn, Nguyeón Tuaõn ủaừ laứm noồi baọt caựi ủuựng cuỷa Ngoõ Taỏt Toỏ, ngửụứi noõng daõn phaỷi ủửựng leõn ủeồ choỏng laùi nhửừng keỷ boực loọt, aựp bửực mỡnh.
- Caựch so saựnh: ẹoỏi tửụùng ủửa ra so saựnh phaỷi coự moỏi lieõn quan vụựi nhau veà moọt maởt, moọt phửụng dieọn naứo ủoự. So saựnh phaỷi dửùa treõn tieõu chớ roừ raứng
+ Keỏt luaọn ruựt ra tửứ sửù so saựnh phaỷi chaõn thửùc, giuựp cho vieọc nhaọn thửực sửù vaọt, sửù vieọc, hieọn tửụùng ủửụùc chớnh xaực, saõu saộc hụn.
III. Luyện tập: Ghi nhụự trang 80
Bài 1:
1. Trong ủoaùn trớch naứy, Nguyeón Traừi ủaừ so saựnh Baộc (Trung Quoỏc) vụựi Nam ( nửụực ẹaùi Vieọt)veà nhieàu maởt: vaờn hoựa, laừnh thoồ, phong tuùc, chớnh quyeàn, haứo kieọt
- ẹoự laứ nhửừng ủieồm gioỏng nhau giửừa hai nửụực, ủoàng thụứi Nguyeón Traừi cuừng nhaỏn maùnh sửù khaực nhau giửừa ẹaùi Vieọt vaứ Trung Quoỏc
+ Vaờn hoaự( Voỏn xửng neàn vaờn hieỏn ủaừ laõu)
+ Laừnh thoồ ( Nuựi soõng bụứ coừi ủaừ chia)
+ Phong tuùc (Phong tuùc Baộc Nam cuừng khaực)
+ Chớnh quyeàn rieõng ( Tửứ Trieọu, ẹinh , Lớ, Traàn bao ủụứi gaõy neàn ủoọc laọp- Cuứng Haựn, ẹửụứng, Toỏng, Nguyeõn moói beõn xửng ủeỏ moọt phửụng )
+ Haứo kieọt ( Song haứo kieọt ủụứi naứo cuừng coự)
2.-Nhửừng ủieồm khaực nhau ủoự chửựng toỷ ẹaùi Vieọt laứ moọt nửụực ủoọc laọp, tửù chuỷ, yự ủoà muoỏn thoõn tớnh, saựp nhaọp ẹaùi Vieọt vaứo Trung Quoỏc laứ hoaứn toaứn traựi vụựi ủaùo lớ, khoõng theồ chaỏp nhaọn ủửụùc
- So saựnh ta vụựi Trung Quoỏc, ngang haứng vụựi Trung Quoỏc ủeồ khaỳng ủũnh tử caựch ủoọc laọp daõn toọc
3. ẹoaùn vaờn maóu mửùc, coự sửực thuyeỏt phuùc do nhieàu yeỏu toỏ nhửng thao taực laọp luaọn so saựnh ủaừ coự moọt yự nghúa quan troùng khaỳng ủũnh chaõn lớ veà sửù ủoọc laọp, chuỷ quyeàn cuỷa daõn toọc treõn cụ sụỷ thửùc tieón lũch sửỷ.
 2. Bài 2:Đoạn trớch:” Bài ca của Nguyễn Đỡnh Chiểu làm chỳng ta nhớ tới bài Bỡnh Ngụ đại cỏo của Nguyễn Trói, hai bài văn, hai cảnh ngộ, hai thời buổi nhưng một dõn tộc.”
BNDC- Ntrói: Khỳc ca khải hoàn, ca ngợi những chiến cụng,oanh liệt chưa từng thấy, biểu dương những chiến cụng chiến thắng làm rạng rỡ nước nhà.
VTNSCGiuộc-NDC: Khỳc ca những người anh hựng thất thế nhưng vẫn hiờn ngang: Sống đỏnh giặc , thỏc cũng đỏnh giặc..” Khẳng định lũng yờu nước tinh thần tự chủ của dõn tộc Việt Nam ở mỗi thời đại khỏc nhau nhưng khụng hề thay đổi.
 3. Bài 3: Hoàn cảnh, địa điểm cho chữ: diễn ra ở giữa nhà tự- nơi ngự trị của búng tối, cỏi ỏc Tư thế của những người cho chữ, nhận chữ: Người nắm quyền sinh sỏt: khỳm nỳm, sợ sệt Tử tự: ung dung đường bệ. Kẻ cú chức năng giỏo dục tội phạm thỡ đang bị tội phạm “giỏo dục”. 
- Sự đối lập giữa: ỏnh sỏng - búng tối: cỏi hỗn độn, xụ bồ, nhơ bẩn - cỏi thanh khiết, cao cả của nền lụa trắng, nột chữ đẹp đẽ. kẻ tử tự đang ban phỏt cỏi đẹp và cỏi thiện - viờn quan coi ngục đang khỳm nỳm, lĩnh hội, vỏi lạy. 
 4. Bài tập 4: Choùn ủeà taứi (moọt danh ngoõn, thaứnh ngửừ, tuùc ngửừ coự noọi dung so saựnh) , ủeà vieỏt doaùn vaờn so saựnh. VD: Hoõn nhaõn laứ moọt caựi hoà ủaày soựng gioự coứn hụn caỷnh ủoọc thaõn laứ caựi maựng ủaày buứn.
VD: + Moọt kho vaứng khoõng baống moọt nang chửừ. 
 + ẹi khaộp theỏ gian khoõng ai toỏt baống meù, gaựnh naởng cuoọc ủụứi khoõng ai khoồ baống cha
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Nắm được cỏch so sỏnh tương đồng và so sỏnh tương phản. Biết cỏch viết đoạn văn cú sử dụng thao tỏc lập luận so sỏnh. HS về nhà chuẩn bị: Viết vài đoạn văn tự sự cú sử dụng thao tỏc này.uag cuỷa doứng soõng vaứ nhửừng chieỏn coõng hieồn haựch ụỷ ủaõyựcõng oanh lieọt nhaỏt trong lũch sửỷ d
D. Rỳt kinh nghiệm.