Giáo án Vật lý lớp 11 - Trường THPT Tăng Bạt Hổ - Tiết 54: Từ trường của trái đất

Ngày soạn:	
Tiết 54: TỪ TRƯỜNG CỦA TRÁI ĐẤT
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
 HS hiểu được: 
 + Độ từ thiên là gì? Đồ từ khuynh là gì? 
 + Các từ cực của Trái Đất có những vị trí cố định như các địa cực không? 
 + Bão từ là gì? 
2. Kĩ năng: Phân tích, tổng hợp.
3.Thái độ: Chú ý lắng nghe.
II. Chuẩn bị:
1. Chuẩn bị của thầy: Giáo án, tài liệu liên quan đến từ trường trái đất và bảo từ.
2. Chuẩn bị của trò: Ôn lại các kiến thức về từ trường
III. Tổ chức hoạt động dạy học: 
A. Hoạt động ban đầu
1. Ổn định tổ chức: (1phút): 
2. Kiểm tra bài cũ: (4phút) Hãy trình bày ứng dụng của hiện tượng từ hóa vào việc ghi âm.
B. Hoạt động dạy-học:
TL (ph)
Hoạt động của học sinh
Trợ giúp của giáo viên
Nội dung kiến thức
 12
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm độ từ thiên, độ từ khuynh
HS:Phương chiều của nam châm thử không thay đổi khi đưa ra nam châm thẳng ra xa. Bởi vì nam châm thử bị ảnh hường từ trường Trái Đất. 
HS : Nhắc lại lại về kinh tuyến và vĩ tuyến địa lí. 
HS : Quan sát góc lệch của la bàn so với mặt phẳng nằm ngang. 
HS: Nắm định nghĩa độ từ nhiên,độ từ khuynh.
GV yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm đưa thanh nam châm thẳng đến gần nam châm thử rồi đưa xa nhiều lần . 
GV : Các em nhận xét phương chiều của nam châm thử như thế nào khi đưa ra nam châm thẳng ra xa ? Tại sao như vậy ? 
GV : Trong vũ trụ có từ trường không ? à Không chỉ Mặt Trời mà tất cả các sao trong vũ trụ đều có từ trường, chính điều này mà vũ trụ tồn tại. Thái Dương Hệ, ngòai Trái Đất có Kim Tinh, Mộc tinh có từ trường. 
GV : Các em nhắc lại lại về kinh tuyến và vĩ tuyến địa lí. 
GV : Định nghĩa độ từ thiên
GV : Định nghĩa độ từ khuynh
1. ĐỘ TỪ THIÊN – ĐỘ TỪ KHUYNH 
a) Độ từ thiên 
 Các đường sức từ của từ trường Trái Đất nằm trên mặt đất gọi là các kinh tuyến từ. 
 Góc lệch giữa kinh tuyến từ và kinh tuyến địa lí gọi là độ từ thiên ( hay góc từ thiên, kí hiệu D). 
b) Độ từ khuynh 
 Góc hợp bởi kim nam châm của la bàn vừa nói và mặt phẳng nằm ngang gọi là độ từ khuynh (hay góc từ khuynh, kí hiệu là I ) 
13
Hoạt động 2: Tìm hiểu các cực từ của trái đất
HS : Dù đứng ở vị trí nào thì kim nam châm của la bàn vẫn không thay đổi. 
à Trái Đất cũng có hai cực từ. 
HS : Vị trí địa cực trái đất không thay đổi
a) Tên các cực từ của Trái Đất
GV diễn giảng : Trái Đất được coi như là một nam châm khổng lồ, nam châm trái đất có dạng quả cầu. 
GV : Đã là một nam châm thì phải có cực. Các em có thể di cuyển la bàn từ vị trí này sang vị trí khác và cho biết nhận xét. 
GV : Theo em vị trí địa cực trái đất có thay đổi không ? 
b) Vị trí các từ cực của Trái Đất. 
GV : Nhưng vị trí cực từ thì lại thay đổi à Đảo cực từ 
2. CÁC TỪ CỰC CỦA TRÁI ĐẤT
a) Tên các cực từ của Trái Đất
 Trái Đất có hai địa cực được gọi là Bắc cực và Nam cực. Ngoài ra nó còn có hai cực từ. 
 Từ cực ở bắc bán cầu là từ cực Bắc, từ cực ở nam bán cầu là từ cực Nam. 
 Các từ cực của Trái Đất không nằm yên một chỗ mà di chuyển, mặc dù sự di chuyển đó diễn ra rất chậm. 
 Trong quá khứ đã từng xảy ra hiện tượng đảo cực từ, thậm chí không phải chỉ đảo một lần mà đảo nhiều lần. 
Hoạt động 3:Tìm hiểu về bảo từ
13
HS : Bão từ có liên quan đến họat động Mặt Trời không ? 
GV : Các yếu tố của từ trường Trái Đất (chẳng hạn cảm ứng từ, độ từ thiên, độ từ khuynh,  ) có những biến đổi theo thời gian. Những biến đổi này xảy ra hầu như cùng một lúc trên quy mô hành tinh gọi là bão từ, ta chia bão từ thành hai lọai là lọai yếu và lọai mạnh.
GV : Không phải chỉ trong thời gian có bão từ, từ trường trái đất mới biến đổi. Thực ra yếu tố của từ trường trái đất tại bất kì điểm nào trên Trái Đất luôn luôn biến đổi theo thời gian. 
GV trả lời câu hỏi HS : Bão từ yếu thường không liên quan đến họat động Mặt Trời vì các cơn bão này xảy ra thường xuyên, hầu như mỗi tháng. Bão từ mạnh thường chỉ xảy ra khi có họat động mạnh của Mặt Trời. 
3. BÃO TỪ 
 Các yếu tố của từ trường Trái Đất (chẳng hạn cảm ứng từ, độ từ thiên, độ từ khuynh,  ) có những biến đổi theo thời gian. Những biến đổi này xảy ra hầu như cùng một lúc trên quy mô hành tinh gọi là bão từ 
 Người ta chia bão từ thành hai lọai là lọai yếu và lọai mạnh. 
C. Hoạt động kết thúc tiết học:
1. Củng cố kiến thức: ( 5phút) : Nhắc lại các kiến thức trọng tâm của bài học 
2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu: Về nhà học bài và trả lời các bài tập sau bài học.
IV. Rút kinh nghiệm: