Giáo án Tin học 11 - Khái niệm về lập trình và ngôn ngữ lập trình

Tuần 1.
Tiết: 1. Thời gian: 45 phút.
Ngày soạn: 14/08/2010
Ngày dạy: 17, 18, 19/08/2010
Lớp: 11A1 → 11A7
Chương I: MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ 
NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
§1: KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
@ & ?
MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Kiến thức:
Hiểu khả năng của ngôn ngữ lập trình bậc cao, phân biệt ngôn ngữ máy và hợp ngữ.
Hiểu ý nghĩa và nhiệm vụ của của chương trình dịch. Phân biệt được biên dịch và thông dịch.
Thái độ:
 Nghiêm túc, cẩn thận, đoàn kết, có tinh thần giúp đỡ nhau trong học tập.
CHUẨN BỊ:
Tài liệu:
Giáo viên: Sách giáo viên Tin học lớp 11, SGK Tin Học lớp 11, Sách bồi dưỡng giáo viên.
Học sinh: SGK Tin Học lớp 11.
Dụng cụ:
Giáo viên: Máy vi tính, máy chiếu, giáo án giảng dạy.
Học sinh: Vở ghi,
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
Phương pháp vấn đáp, gợi mở.
Phương pháp giảng giải.
HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC:
Ổn định lớp (5p):
Ổn định lớp và kiểm tra sĩ số.
Giảng bài mới (30p):
Hoạt động của Thầy và Trò
Nội dung
Hoạt động 1: Dẫn dắt, gợi vấn đề: Liên hệ với kiến thức đã học ở lớp 10:
? Thế nào là ngôn ngữ lập trình? Có những loại ngôn ngữ lập trình nào?
? Phân biệt sự khác nhau giữa ngôn ngữ bậc cao khác với các ngôn ngữ lập trình khác?
Các lệnh được viết gần với ngôn ngữ tự nhiên, có tính độc lập cao, ít phụ thuộc vào các loại máy tính.
Chương trình viết ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nâng cấp.
Các lệnh phải được dịch ra ngôn ngữ máy bằng chương trình hợp dịch để có thể thực hiện được.
? Kể tên một số ngôn ngữ mà em biết?
? Tại sao phải xây dựng ngôn ngữ lập trình bậc cao?
Các lệnh được viết gần với ngôn ngữ tự nhiên, có tính độc lập cao, ít phụ thuộc vào các loại máy tính.
Chương trình viết ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nâng cấp.
Hoạt động 2: Nêu một số câu hỏi xung quanh khái niệm lập trình. Sau đó diễn giải cho HS các khái niệm mới: Cấu trúc dữ liệu, câu lệnh...
? Thế nào là lập trình?
® Tạo ra các chương trình giải được các bài toán trên máy tính. Trong lập trình, tố chức dữ liệu là rất quan trọng.
VD: Khi cần Quản lý học sinh, người quản lý thường chú ý đến các thông tin của học sinh như: Họ và tên; Ngày, tháng, năm sinh; Lớp... Khi đó: Người quản lý đã tổ chức các dữ liệu có liên quan đến học sinh để dễ quản lý và truy cập. 
Câu lệnh trong ngôn ngữ lập trình là:
Câu lệnh diễn tả các thao tác trong các bước của thuật toán.
Câu lệnh đơn thực hiện bước có một thao tác. 
Câu lệnh cấu trúc thực hiện bước gồm dãy các thao tác.
Hoạt động 3: 
Đặt vấn đề: Có một đoàn khách từ nước Mỹ (chỉ biết tiếng Anh) sang thăm trường chúng ta. Chúng ta muốn giới thiệu về trường thì phải làm thế nào? 
® Nhờ người phiên dịch (thông dịch viên).
® Chương trình dịch chính là thông dịch viên.
Nêu rõ vai trò của chương trình dịch:
Chương trình đích
Chương trình dịch
Chương trình nguồn
Chương trình nguồn (chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao): là dữ liệu vào (Input).
Chương trình đích (chương trình trên ngôn ngữ máy): là kết quả ra (Output).
Quay lại tình huống trên: Chúng ta sẽ có hai cách để thực hiện điều đó:
Cách 1: Chúng ta nói tiếng Việt, thông dịch viên dịch sang tiếng Anh, cứ như vậy cho đến khi kết thúc.
? Giả sử lần sau chúng ta cần toàn bộ nội dung của buổi nói chuyện này để làm về một Chủ đề nào đó thì sao?
Cách 2: Chúng ta viết nội dung buổi nói chuyện lên giấy, thông dịch viên soạn lại bằng tiếng Anh, sau đó đọc cho khách du lịch. 
? Cách 1 và Cách 2 có gì khác nhau?
® Cách 1 không có văn bản lưu trữ: Trong lập trình gọi là thông dịch. Cách 2 có hai bản (tiếng Việt và tiếng Anh) của buổi nói chuyện có thể lưu trữ để dùng lại về sau. Trong lập trình gọi là biên dịch.
? Phân biệt sự giống và khác nhau giữa thông dịch và biên dịch?
® Cho học sinh thảo luận, sau đó tổng hợp các ý kiến và giảng giải cho học sinh.
Khái niệm về ngôn ngữ lập trình: 
Là một hệ thống được ký hiệu hóa để miêu tả những tính toán (qua máy tính) trong một dạng mà cả con người và máy đều có thể đọc và hiểu được.
Có nhiều loại ngôn ngữ lập trình: ngôn ngữ máy, hợp ngữ, ngôn ngữ bậc cao,
Khái niệm về lập trình: 
Lập trình là sử dụng cấu trúc dữ liệu và các câu lệnh của ngôn ngữ lập trình để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán.
Thế nào là chương trình dịch?
Là chương trình đặc biệt có chức năng chuyển đổi chương trình được viết bằng ngôn ngữ lập trình bậc cao thành chương trình thực hiện được trên máy tính.
Phân loại chương trình dịch: 2 loại
Thông dịch (interpreter): được thực hiện bằng cách lặp lại dãy các bước sau:
Kiểm tra tính đúng đắn của câu lệnh tiếp theo trong chương trình nguồn.
Chuyển đổi câu lệnh đó thành một hay nhiều câu lệnh tương ứng trong ngôn ngữ máy.
Thực hiện các câu lệnh vừa được chuyển đổi.
VD: Ngôn ngữ lập trình php. 
Biên dịch (compiler): được thực hiện qua hai bước:
Duyệt, phát hiện lỗi, kiểm tra tính đúng đắn của các câu lệnh trong chương trình nguồn.
Dịch toàn bộ chương trình ngồn thành một chương trình đích có thể thực hiện trên máy và có thể lưu trữ để sử dụng lại khi cần thiết.
VD: Ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal 7.0, Ngôn ngữ lập trình C++... 
V. CỦNG CỐ - DẶN DÒ – RÚT KINH NGHIỆM (10p):
Củng cố: Gọi 2-3 học sinh đứng lên trả lời: 
Tại sao người ta phải xây dựng các ngôn ngữ lập trình bậc cao?
Chương trình dịch là gì? Tại sao cần phải có chương trình dịch?
Biên dịch và thông dịch khác nhau như thế nào?
Dặn dò: Yêu cầu học sinh về nhà học bài và chuẩn bị bài: “Các thành phần của ngôn ngữ lập trình”.
Rút kinh nghiệm:
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
----------------	
Ngày Tháng Năm 2010
 Ký duyệt của Tổ trưởng:
 Nguyễn Viết Sự