Giáo án Sinh học 11 - Tiết 32: Tập tính của động vật (Tiếp) - Diệp Thị Lan

GIÁO ÁN
 	Tiết 32: Tập tính của động vật (tiếp)
Giáo sinh: Diệp Thị Lan
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Thúy
Ngày soạn 19 tháng 2 năm 2009
Ngày dạy 25 tháng 2 năm 2009
Lớp 11A1
I- Mục tiêu
1) Kiến thức
 - Trình bày được một số hình thức học tập chính ở động vật (quen nhờn,in vết)
 - Nêu được một số tập tính phổ biến
 + Tập tính kiếm ăn – săn mồi
 + Tập tính sinh sản 
 + Tập tính di cư
 + Tập tính xã hội
2) Kĩ năng
 - Rèn kĩ năng quan sát,khái quát hóa kiến thức
 - Vận dụng lí thuyết vào thực tiễn
3) Thái độ
 - Hình thành thế giới quan khoa học
II- Phương tiện,phương pháp
Phương tiện
Máy chiếu,ảnh về các loại tập tính
SGK sinh học 11 năng cao
Phương pháp
Trực quan
Vấn đáp
III- Tiến trình
Ổn định tổ chức
Kiểm tra bài cũ
Tập tính là gì? Phân loại tập tính?
Trọng tâm
Một số tập tính phổ biến,kiếm ăn,săn mồi,sinh sản.
Bài mới
 Chúng ta đã được tìm hiểu tập tính là gì – trong bài này chúng ta tiếp tục tìm hiểu một số hình thức học tập và một số tập tính phổ biến ở động vật.
TG
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
GV: do đâu mà tập tính của động vật rất đa dạng và phong phú?
GV: giới thiệu các hình thức học tập ở động vật.Sau đó chiếu hình 1 con chó nằm cạnh 1 con mèo,người du lịch vuốt ve con rùa.Và yêu cầu HS phân tích hình người du lịch vuốt ve con rùa.
+ Tác nhân kích thích là gì?
+ Phản ứng của động vật?
+ Bình thường nếu có người chạm vào rùa có phản ứng gì?
GV khẳng định: đây là hiện tượng quen nhờn.Vậy quen nhờn là gì?
GV: chiếu hình và yêu cầu HS nhận xét hiện tượng xảy ra trong các hình sau
GV: đây là hiện tượng in vết.Vậy in vết là gì?ý nghĩa
GV: Tại sao in vết lại được coi là tập tính học được?
-Tác nhân kích thích: người + thức ăn
-Phản ứng: đi theoàđược ăn
GV: cho chiếu thí nghiệm của Paplop và yêu cầu HS phân tích thí nghiệm
Tác nhân kích thích
Phản ứng
GV: đây là điều kiện hóa đáp ứng.Vậy điều kiện hóa đáp ứng là gì?
GV: chiếu hình thí nghiệm của Skinno và phân tích tình cờ chuột chạm và đèn xanhàthức ăn ra
-chạm vào đèn đỏ bị điện giậtàcứ như vậy 2-3 lần.Lần sau chuột đói chủ động chạm vào đèn xanh.
àĐây là hình thức điều kiện hóa hành động
Vậy điều kiện hóa hành động là gì?
GV: chiếu hình con chuột nhớ đường tìm thức ăn và phân tích:khi chưa đặt thức ăn chuột đã biết đường (tình cờ trong lúc đi kiếm ăn).Khi đặt thức ăn ở vị trí như hình A,B,C chuột nhớ đường không phải chạy quanh tìm lối đi như lối đi theo mũi tên,tức là chuột đã rất quen đường nên đã chạy theo con đường nhanh nhất.
àĐây là hình thức học tập học ngầm.Vậy học ngầm là gì?
-Giải quyết những tình huống tương tự
GV: chiếu hình và yêu cầu HS phân tích hình con khỉ xếp hộp lấy thức ăn trên cao.1 hộp chưa đủ caoàxếp nhiều hộp lên cao lấy được thức ăn.
àHọc khôn là gì?
GV:Học khôn chỉ có ở động vật có hệ thần kinh trung ương rất phát triển như người và các động vật thuộc bộ linh trưởng.
GV:Ý nghĩa của các hình thức học tập?
GV yêu cầu HS kể 1 số tập tính phổ biến ở động vật?
GV: chiếu hình và yêu cầu HS phân tích hình gấu bắt cá
Tác nhân kích thích
Phản ứng
GV: phản ứng của động vật bị săn:trốn,bỏ chạy,tự vệ
HS: do học tập và rút kinh nghiệm
HS:
Tác nhân con người
Rùa không rụt cổ
Rùa rụt cổ
HS phân tích và trả lời
HS phân tích và trả lời
HS: vì theo mẹ kiếm được ăn
+ theo ông chủ,ông chủ cho ăn 1-2 lầnàđi theo.Nếu không cho ănàkhông đi theo.
HS:
Chuông + thức ăn
Tiết nước bọt
HS phân tích trả lời
HS phân tích trả lời
HS phân tich trả lời
HS phân tích hình và lĩnh hội kiến thức
HS phân tích và trả lời
HS: giúp động vật tồn tại và phát triển
HS kể tên
HS:
-Hình ảnh,mùi,âm thanh
-Rìnhàrượtàvồàtấn công
IV- Một số hình thức học tập ở động vật
Quen nhờn
-Động vật phớt lờ,không trả lời những kích thích nếu những kích thích lặp lại đo không đi kèm theo nguy hiểm nào.
2) In vết
-In vết là hình thức học tập theo chuyển động hay hình ảnh đầu tiên mà chúng gặp.
-Ý nghĩa: tìm thức ăn và sự bảo vệ.
3) Điều kiện hóa (hình thành phản xạ có điều kiện)
-Điều kiện hóa đáp ứng là hình thành mối liên kết mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của các kích thích kết hợp đồng thời.
-Điều kiện hóa hành động (là hình thức thử - sai)
-Điều kiện hóa hành động là kiểu liên kết 1 hành vi của động vật với 1 phần thưởng (hoặc phạt).Sau đó động vật chủ động lặp lại hành vi đó.
4)Học ngầm
-Là kiểu học không có ý thức,không biết rõ là mình đã học được,khi có nhu cầu thì kiến thức đó tái hiện lại giúp động vật giải quyết được những tình huống tương tự.
5)Học thêm
-Là kiểu học phối hợp các kinh nghiệm cũ để tìm cách giải quyết các tình huống mới.
V-Một số tập tính phổ biến ở động vật
1)Tập tính kiếm ăn – săn mồi
VD
-Tác nhân kích thích: hình ảnh,mùi,âm thanh
-Phản ứng của động vật: rìnhàrượt đuổiàvồà tấn công con mồi
GV yêu cầu HS chia làm 4 nhóm: hoàn thiện nốt theo bảng 1
HS: đọc SGK làm bài trong 2'
GV: yêu cầu HS lên bảng chữa.Từng nhóm 1 làmàyêu cầu HS nhận xét
Tập tính sinh sản
Tập tính bảo vệ lãnh thổ
Tập tính di cư
Tập tính xã hội
VD
Tác nhân kích thích
Phản ứng của động vật
Ý nghĩa
Phiếu đáp án
Tập tính sinh sản
Tập tính bảo vệ lãnh thổ
Tập tính di cư
Tập tính xã hội
VD
Tò vò
Rắn
Báo,chó sói
-Chim,sếu,vịt trời
Kiến,ong
Tác nhân kích thích
Từ môi trường ngoài (thời tiết, nhiệt độ) hoặc môi trường trong như các tác động của các hoocmon sinh dục
-Thức ăn,nơi ở,con đực,con cái
-Động vật cùng loài
Môi trường bất lợi
-Nơi hoạt động sống của cả đàn
-Thức ăn,nơi ở
Phản ứng của động vật
Chất sinh dụcà ve vãn,khoe mẽ,tỏ tìnhà chuẩn bị cho sinh sản và chăm sóc con non
Dùng chất tiết hoặc phân,nước tiểu đánh dấu lãnh thổàchiến đấu quyết liệt khi có đối tượng xâm nhập
Di cư theo mùa,định cư hang năm về nơi có điều kiện môi trường thuận lợi
-Duy trì: trật tự theo đàn,phát triển những tính trạng tốt của con đầu đàn
-Vị tha: hi sinh quyền lợi của bản thân,bảo vệ sự tồn tại của cả đàn
Ý nghĩa
Duy trì nòi giống
Bảo vệ nơi ăn,ở,sinh sản
Tránh điều kiện môi trường bất lợi,duy trì nòi giống
Duy trì trật tự và sự tồn tại của loài
IV- Củng cố
Thầy dạy toán yêu cầu 1 HS giải bài mới.Dựa vào kiến thức đã học bạn đã giải được bài tập đó.Đây là hình thức học tập gì?
A: Học khôn B: Điều kiện hóa hành động
C: Học ngầm D: In vết
Nghe tiếng bát đĩa kêu mèo chạy đến ăn.Hình thức học tập gì?
A: Học khôn B:Học ngầm
C: Điều kiện hóa đáp ứng D:Điều kiện hóa hành động
 V- Dặn dò
Đọc bài 32
Trả lời câu hỏi cuối bài