Giáo án Ngữ văn khối 11 - Tuyên ngôn độc lập

giáo án tuần 2 Ngày soạn: 22/08/2009
Tiết 4 Bài 3
tuyên ngôn độc lập
Phần 1
tác giả hồ chí minh
a.mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh:
- Hiểu được những nét khái quát về sự nghiệp văn học, quan điểm sáng tác và những đặc điểm cơ bản trong phong cách nghệ thuật HCM.
- Có thái độ trân trọng đối với cuộc đời và những cống hiến văn chương của Người.
b. phương tiện thực hiện
- sgk+ sgv Ngữ văn 12, tập 1.
- Thiết kế bài giảng.
c. cách thức thực hiện:
 - Sd 2 PP chính: phát vấn, thảo luận nhóm
d. tiến trình thực hiện
1. ổn định lớp, kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra vở soạn
3. Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Yêu cầu cần đạt
HĐ1: Tìm hiểu những nét chính trong tiểu sử HCM.
- GV tổ chức HĐ theo hình thức trò chơi đối mặt: gọi 2 HS lên bảng thực hiện yêu cầu:
?Hãy luân phiên kể tên những mốc lịch sử và những sự kiện chính trong tiểu sử nhà yêu nước và CM HCM?
I. Vài nét về tiểu sử
- HS trình bày, giám khảo nhận xét.
- GV nhấn mạnh: Bên cạnh sự nghiệp CM, HCM còn là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc VN với một di sản văn học quý giá.
HĐ2: Tìm hiểu sự nghiệp văn học của HCM.
? Nêu những nội dung chính trong QĐST vh của HCM? Nêu dẫn chứng từ lời căn dặn và văn chương của Người để chứng minh?
?HCM sáng tác chủ yếu trên các thể loại nào?
?Văn chính luận của HCM được viết với mục đích gì?Nội dung chính của những sáng tác đó?Hãy giới thiệu một số tác phẩm tiêu biểu thuộc thể loại này?
?Nội dung và đặc điểm sáng tác của truyện và kí của Người?Những tác phẩm tiêu biểu?
?Kể tên những sáng tác thơ ca của HCM?
?Tại sao nói "NKTT"là tập nhật kí đặc biệt?
?Hãy giới thiệu về giá trị nội dung và nghệ thuật của tập thơ "NKTT"? Hãy vận dụng những kiến thức đã học để chứng minh cho luận điểm của mình?
? Nêu và chứng minh những đặc điểm trong PCNT HCM?
HĐ3: Tổng kết, đánh giá.
? Cảm nhận của anh (chị) về cuộc đời và văn thơ HCM?
HĐ4: Luyện tập.
Các bước:
- Nhớ lại và đọc bài thơ Chiều tối (HCM).
- Thảo luận và trình bày theo yêu cầu bài tập.
II. sự nghiệp văn học
 1. Quan điểm sáng tác
- HCM coi vh là 1 vũ khí chiến đấu lợi hại phụng sự cho sự nghiệp CM.
- HCM luôn coi trọng tính chân thật và tính dân tộc của vh. Tính chân thật được coi là thước đo giá trị của văn chương nghệ thuật. Người nhắc nhở giới nghệ sĩ "nên chú ý phát huy cốt cách dân tộc" và đề cao sự sáng tạo, "chớ gò bó họ vào khuôn, làm mất vẻ sáng tạo".
- Khi cầm bút, HCM luôn xuất phát từ mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức tác phẩm... 
2. Di sản văn học
 a.Văn chính luận:
- Mục đích st: đấu tranh chính trị, tiến công trực diện kẻ thù, thức tỉnh và giác ngộ quần chúng hoặc thể hiện những nhiệm vụ CM của dân tộc qua những chặng đường lịch sử.
- Nội dung st: lên án tội ác của TDP và chính sách tàn bạo của CP Pháp đối với các nước thuộc địa, kêu gọi những người nô lệ, bị áp bức liên hiệp lại, đoàn kết đấu tranh.
- TP tiêu biểu: BACĐTDP (1925); TNĐL( 1945); Lời kêu gọi TQKC(1946); Không có gì quý hơn độc lập, tự do (1966)...Đó là những áng văn không chỉ viết bằng lí trí sáng suốt, trí tuệ sắc sảo mà còn bằng cả tấm lòng yêu, ghét sâu sắc, mãnh liệt, nồng nàn.
 b. Truyện và kí:
- TP tiêu biểu: là những truyện ngắn viết bằng tiếng Pháp, đăng báo ở Pa-ri như: Pa-ri (1922), Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), Con người biết mùi hun khói (1922), Đồng tâm nhất trí (1922), Vi hành (1923), Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925)...được tập hợp trong tập Truyện và kí.
- Nd st: vạch trần bộ mặt tàn ác, xảo trá, bịp bợm của chính quyền thực dân, châm biếm một cách thâm thuý, sâu cay bọn vua quan phong kiến ôm chân thực dân xâm lược; đồng thời bộc lộ lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần tự hào về tinh thần, truyền thống bất khuất của cả dân tộc VN.
- Đặc điểm sáng tác: Các tp trong Truyện và kí đều ngắn gọn, súc tích vừa thấm nhuần tư tưởng, tình cảm của thời đại, vừa thể hiện một bút pháp mới, mang màu sắc hiện đại trong lối viết nhẹ nhàng mà đầy tính trào lộng.
(HMĐ: Chất trí tuệ và tính hiện đại là những nét đặc sắc của truyện ngắn Nguyễn ái Quốc.
NĐM: ngòi bút châm biếm của NAQ vừa sâu sắc, đầy tính chiến đấu, vừa tươi tắn, hóm hỉnh).
Ngoài ra, Người còn viết một số tp khác như Khật kí chìm tàu (1931), Vừa đi đường vừa kể chuyện (1963),...
 c.Thơ ca:
Gồm 3 tập: Nhật kí trong tù (1942-1943, xuất bản 1960), Thơ HCM (1967), Thơ chữ Hán HCM (1990). 
 * Nhật kí trong tù:
- Hoàn cảnh st: tử mùa thu 1942- mùa thu 1943, khi HCM bị giam cầm trong nhà tù của chính quyền TGT.
- Nội dung: Chú ý 2 nội dung sau:
+ Tái hiện chân thật, chi tiết bộ mặt tàn bạo của chế độ nhà tù QDĐ và một phần hình ảnh xh Trung Hoa những năm 1942-1943 với ý nghĩa phê phán sâu sắc.
(CM qua các bài Lai Tân, Đánh bạc, Cháu bé trong nhà lao Tân Dương...).
+ Phản ánh tâm hồn và nhân cách cao đẹp, bức chân dung tự hoạ, cuả người CSCS HCM trong những nặng nề thử thách chốn lao tù.
(CM qua các bài: Ngắm trăng, Đi đường, Chiều tối, Giải đi sớm...).
- Nghệ thuật: bút pháp nghệ thuật độc đáo, kết hợp hài hoà giữa bút phháp cổ điển và tinh thần hiện đại...
* Ngoài NKTTcòn phải kể đến những bài thơ Người viết ở chiến khu VB và thơ viết trong thời kì KCCP...(theo SGK).
3. Phong cách nghệ thuật
Độc đáo và đa dạng, hấp dẫn:
- Văn chính luận: ngắn gọn, súc tích, lập luận sắc sảo, chặt chẽ, bằng chứng giàu sức thuyết phục và đa dạng về bút pháp.
- Truyện kí: hiện đại, có tính chiến đấu mạnh mẽ và nghệ thuật trào phúng sắc bén.
- Thơ nghệ thuật: hài hoà giũa cổ điển và hiện đại; trữ tình và chất thép; trong sáng, giản dị và sự hàm súc, sâu sắc.
III. Kết luận
- HS trình bày theo quan điểm cá nhân (có thể dựa vào SGK).
- Trên cơ sở đó, GV tống kết, yêu cầu HS đọc Ghi nhớ.
IV. luyện tập
Bài tập 1(29)
Những nội dung chính cần đề cập:
- Bút pháp cổ điển thể hiện qua: Thi đề, thi liệu, nghệ thuật miêu tả, nhân vật trữ tình...
- Tinh thần hiện đại thể hiện qua: sự vận dộng khoẻ khoắn của thiên nhiên, cảm xúc, phong thái của nhân vật trữ tình...
4. Hướng dẫn học bài:
- Nắm vững mục II, III và trả lời câu hỏi trong SGK.
- Làm BT2 (29).
5. Hướng dẫn chuẩn bị bài:
Soạn bài: Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.Yêu cầu nắm ý chính trước giờ học, chuẩn bị ý tưởng viết và trình diễn tiểu phẩm liên quan đến nội dung bài học.