Giáo án Ngữ văn khối 11 - Kì II

TiÕt: 73
Ngµy so¹n: 
Ngµy gi¶ng:
 §äc v¨n:
 L­u biÖt khi xuÊt d­¬ng
 (XuÊt d­¬ng l­u biÖt) 
 - Phan Béi Ch©u-
 A. Môc tiªu bµi häc:
 Gióp HS:
 - C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp l·ng m¹n, hµo hïng cña nhµ chÝ sÜ c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kØ XX
 - ThÊy ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt vµ nhÊt lµ giäng th¬ t©m huyÕt s«i sôc cña Phan Béi Ch©u
 B. C¸ch thøc tiÕn hµnh:
 GV h­íng dÉn HS ®äc s¸ng t¹o, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái
 C. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn:
 - SGK, SGV v¨n 11. Gi¸o ¸n. Tranh, ¶nh vÒ PBC.
 - SGK, vë so¹n, vë ghi.
 D. TiÕn tr×nh d¹y häc :
 1. æn ®Þnh tæ chøc
 2. KiÓm tra bµi cò: 
 - KÓ tªn nh÷ng t¸c gi¶, t¸c phÈm VHVN tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn CM th¸ng T¸m n¨m 1945 (®· häc trong häc k× I)?
 §A: Yªu cÇu kÓ ®­îc nh÷ng t¸c gi¶, t¸c phÈm ®· häc theo tr×nh tù:
 + Th¹ch Lam – Hai ®øa trÎ + Nam Cao – ChÝ PhÌo
 + NguyÔn Tu©n – Ch÷ ng­êi tö tï + NguyÔn Huy T­ëng – Vò Nh­ T«
 + Vò Träng Phông – Sè ®á
 - KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS
 3. Bµi míi:
Trước khi có văn thơ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, lịch sử văn chương Việt Nam đã ghi nhận dấu ấn của thơ văn một con người. Đó là tiếng nói của một trái tim chan chứa nhiệt huyết, có sức lay động quần chúng đứng lên đấu tranh cách mạng. Người đó là Phan Bội Châu. Để thấy rõ nội dung thơ văn của tác giả, chúng ta tìm hiểu bài Lưu biệt khi xuất dương.
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS
Yªu cÇu cÇn ®¹t
 * Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn Hs t×m hiÓu chung.
(?) HS ®äc tiÓu dÉn SGK/3. Nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶?
- HS tãm t¾t tiÓu dÉn tr¶ lêi.
- GV nhËn xÐt, bæ sung nhÊn m¹nh c¸c ý chÝnh.
(GV gi¶ng thªm: PBC sinh trưởng trong một gia đình nhà nho nghÌo, cha lµ nhµ Nho, mÑ lµ con nhµ Nho. 
- Thña nhá häc giái, næi tiÕng thÇn ®ång xø NghÖ vµ miÒn Trung :
+ 4 tuæi thuéc bµi Kinh thi qua lêi ru cña mÑ.
+ 6 tuæi b¾t ®Çu häc ch÷ H¸n, 3 ngµy häc hÕt s¸ch Tam Tù kinh.
+13 tuæi ®ç ®Çu huyÖn.
+16 tuæi ®ç ®Çu xø.
+17 tuæi viÕt bµi hÞch ‘’B×nh T©y thu B¾c’’(D¸n ë gèc ®a ®Çu lµng, kªu gäi mäi ng­êi h­ëng øng phong trµo chèng Ph¸p)
 (?) Về sự nghiệp văn chương Phan Bội Châu ? ¤ng đã để lại cho nền văn học nước ta những tác phẩm tiªu biÓu nào?
- Gv: ¤ng quan niÖm : ‘’Trong buæi ®Çu ®Êt n­íc ®au th­¬ng, VC kh«ng thÓ nãi c­êi v« t­ ®­îc, mµ ph¶i lµ tiÕng lßng thèng thiÕt ®Ó liªn kÕt lùc l­îng mµ ®¸nh giÆc, röa nhôc cho n­íc’’
--> V¨n th¬ PBC ®Ò cao ND t­ t­ëng chø kh«ng nÆng vÒ h×nh thøc.
(?) §Æc ®iÓm th¬ v¨n ?
(?) Qua sù nghiÖp th¬ v¨n, em cã nhËn xÐt g× vÒ PBC ?
- GV h­íng dÉn HS ®äc v¨n b¶n vµ gi¶i nghÜa tõ khã
(?) Cho biÕt hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬?
- HS tr¶ lêi.
(?) X¸c ®Þnh thÓ lo¹i, bè côc, néi dung?
- Thơ Nôm Đường luật cũng như thơ Đường luật thường có bố cục 4 cặp câu (đề, thực, luật, kết); 4/4 vµ 2- 4- 2.
* Ho¹t ®éng 2: h­íng dÉn Hs t×m hiÓu bµi. Gv hái :
(?) Më ®Çu bµi th¬ t¸c gi¶ ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò g×? VÊn ®Ò ®ã gîi liªn hÖ ®Õn nh÷ng lêi th¬ nµo, cña ai?
- HS trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi theo nhãm, sau ®ã cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp.
- GV chèt l¹i
- Ca dao: 
“ Lµm trai cho ®¸ng nªn trai
Xuèng §«ng2 tÜnh,...... yªn”
(?) Quan niÖm vÒ chÝ lµm trai cña cô Phan cã g× míi mÎ, t¸o b¹o so víi tiÒn nh©n?(HS th¶o luËn tr¶ lêi)
- Gv thªm: Theo nguyªn t¸c, tõ “l¹” ®­îc dÞch tõ ch÷ “kú”, nh­ng nã ch­a chuyÓn t¶i hÕt ý nghÜa cña ®iÒu muèn nãi ®Õn.
--> Kú: kú l¹, kiÖt xuÊt, phi th­êng...
(?) T¹i sao PBC l¹i kh«ng ®Ó mÆc thiªn nhiªn, vò trô (cµn kh«n) tù nã chuyÓn dêi, vËn ®éng?
- HS suy luËn tr¶ lêi
- GV nªu vÊn ®Ò th¶o luËn:
+ Em hiÓu "kho¶ng tr¨m n¨m" (­ b¸ch niªn) lµ g×?
+ Hai c©u thùc xuÊt hiÖn c¸i g× míi?
+ §©y cã ph¶i lµ c¸i "t«i" hoµn toµn mang tÝnh chÊt c¸ nh©n hay kh«ng?
(HS th¶o luËn vµ lÇn l­ît tr¶ lêi)
- Gv nãi thªm: “Tí” nãi ®­îc c¸i h¨m hë, trÎ trung, l¹c quan. Nh­ng l¹i lµm mÊt c¸i trÞnh träng cña ch÷ “Ta’.
C©u th¬ dÞch thanh tho¸t, nhÑ nhµng nh­ng l¹i lµm mÊt ®i c¸i ch¾c nÞch cña nguyªn b¶n.
(?) “Ngµn n¨m sau” cã ý nghÜa g×?
(?) NhËn xÐt vÒ h×nh thøc 2 c©u 3,4 ?
(?) Sù chuyÓn ®æi giäng th¬ tõ kh¼ng ®Þnh sang nghi vÊn cã ý nghÜa g×?
(HS th¶o luËn tr¶ lêi)
- Gv thªm: VÒ b¶n chÊt ch÷ “danh” nµy kh¸c víi ch÷ “danh” th­êng g¾n víi ch÷ “lîi” tÇm th­êng trong cuéc sèng. Gi÷a cuéc sèng tèi t¨m cña ®Êt n­íc lóc ®ã, cã 1 ý thøc vÒ c¸i “t«i” nh­ thÕ qu¶ lµ cøng cái vµ ®Ñp v« cïng.
- GV tæ chøc theo nhãm th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò sau:
(?) T¸c gi¶ ®Æt ra vÊn ®Ò g× míi ë hai c©u 5, 6?
(?) ý nghÜa cña h×nh ¶nh “non s«ng ®· chÕt”?
(?) T¹i sao nãi ý t­ëng “rêi bá s¸ch Th¸nh hiÒn” cña PBC hÕt søc míi mÎ, dòng c¶m?
-Sos¸nhvíiNguyÔn KhuyÕn:
- Ông không nghi ngờ như Nguyễn Khuyến trước đây: “Sách vở ích gì cho buổi ấy/ Áo xiêm luống những thẹn th©n già”. Ông đã thấy được bản chất của việc “sôi kinh nấu sử” của các nhà nho xưa. Việc học hành thi cử của nền hoc vấn cũ không còn phù hợp với tình hình đất nước hiện tại “non sông đã chết”.
(?) Cã ph¶i t¸c gi¶ hoµn toµn phñ nhËn th¸nh hiÒn trong khi b¶n th©n lµ bËc ®¹i Nho?
(?) NhËn xÐt vÒ c¸c vÊn ®Ò t¸c gi¶ ®· ®Æt ra?
(?) So s¸nh b¶n dÞch th¬ víi b¶n phiªn ©m ë c©u 6 vµ rót ra nhËn xÐt?
(HS so s¸nh, nhËn xÐt)
- GV nªu vÊn ®Ò: Bµi th¬ kÕt l¹i trong t­ thÕ vµ kh¸t väng buæi lªn ®­êng cña nh©n vËt. H×nh ¶nh vµ t­ thÕ cña nh©n vËt tr÷ t×nh tr­íc lóc chia tay ®ång chÝ ra ®i t×m ®­êng cøu n­íc hiÖn lªn cïng víi "mu«n trïng sãng b¹c cïng bay lªn" gîi nhiÒu liªn t­ëng vµ c¶m høng.
(?) Khát vọng hành động và tư thế của nhân vật trữ tình được thể hiện như thế nào?
(HS ph¸t biÓu, tr×nh bµy c¶m xóc, liªn t­ëng)
(?) So s¸nh nhËn xÐt c©u cuèi cïng trong b¶n dÞch th¬ víi nguyªn t¸c?
(HS so s¸nh, nhËn xÐt)
* Ho¹t ®éng 3:
(?) §Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt?
(?) Theo em, nh÷ng yÕu tè nµo ®· t¹o nªn søc l«i cuèn m¹nh mÏ cña c¶ bµi th¬ nµy?
(HS kh¸i qu¸t tr¶ lêi)
- GV gäi HS ®äc Ghi nhí SGK.
I. T×m hiÓu chung:
1. T¸c gi¶:
Phan Bội Châu (29/11/1867- 29/10/1940): Thuở
nhỏ có tên là Phan Văn San, hiệu là Sào Nam.
- Ông sinh trưởng trong một gia đình nhà nho.Quê ở lµng Đan Nhiễm, nay là thị trấn Nam Đàn, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. 
- Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp CM:
+ 1900: ®ç Gi¶i nguyªn.
+ 1904: lËp ra Duy t©n héi.
+ 1905: xuÊt d­¬ng sang NhËt.
+ 1925: bÞ Ph¸p b¾t.
+ 1940: qua ®êi ë HuÕ.
=> Ông là người khởi xướng, là ngọn cờ đầu của phong trào yêu nước và cách mạng ở Việt Nam đầu thế kỉ XX. Ông là lãnh tụ ưu tú nhất, gây được lòng tin yêu của nhân dân.
(Cuéc ®êi ho¹t ®éng CM cña «ng g¾n liÒn víi lÞch sö ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc trong vßng 25 n¨m ®Çu thÕ kØ XX cña n­íc ta. Cho dï sù nghiÖp cña «ng kh«ng thµnh, nh­ng ®èi víi d©n téc VN, «ng m·i m·i lµ tÊm g­¬ng s¸ng chãi vÒ tÊm lßng nhiÖt thµnh víi lÝ t­ëng cøu n­íc, vÒ tinh thÇn ®Êu tranh bÒn bØ, kiªn c­êng, khã kh¨n kh«ng n¶n, nguy hiÓm kh«ng sên, vÒ lßng tù tin kh«ng dêi ®æi vµo sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. Ngay tõ n¨m 1925, l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc ®· suy t«n «ng lµ “vÞ anh hïng, vÞ thiªn sø, ®Êng x¶ th©n v× ®éc lËp, ®­îc 20 triÖu con ng­êi trong vßng n« lÖ t«n sïng” (Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ PBC) 
Sù nghiÖp v¨n häc phong phó, ®å sé, chñ yÕu
viÕt b»ng ch÷ H¸n, theo c¸c thÓ lo¹i truyÒn thèng cña v¨n häc Trung ®¹i.
* Các tác phẩm chính bao gồm:
+ Việt Nam vong quốc sử (1905)
+ Hải ngoại huyết thư (1906)
+ Ngục trung thư (1914)
+ Trùng Quang tâm sử (1920- 1925)
+ Văn tế Phan Châu Trinh (1926)
+ Phan Bội Châu niên biểu (1929)
+ Phan Bội Châu văn tập và Phan Sào Nam tiên sinh quốc văn thi tập (Hai tập văn, thơ này làm trong thời gian bị giam lỏng ở Huế)....
* §Æc ®iÓm :
+ Th¬ v¨n PBC lµ thµnh tùu rùc rì cña thÓ lo¹i v¨n ch­¬ng tuyªn truyÒn, cæ ®éng CM.
+ C¶m høng s¸ng t¹o lµ tinh thÇn d©n téc cao c¶ vµ t×nh c¶m yªu n­íc th­¬ng d©n tha thiÕt.
=> Víi t­ duy nh¹y bÐn, kh«ng ngõng ®æi míi, «ng ®­îc coi lµ c©y bót xuÊt s¾c nhÊt cña v¨n th¬ CM ViÖt Nam mÊy chôc n¨m ®Çu thÕ kØ XX.
 ( Sinh thêi PBC kh«ng cã ý ®Þnh lµm v¨n ch­¬ng. ¤ng sinh ra ®Ó lµm mét ng­êi chiÕn sÜ ®Êu tranh cho ®éc lËp tù do cña d©n téc, nh­ng nhiÖm vô ®ã l¹i buéc «ng cÇm bót s¸ng t¸c phôc vô cho cuéc CM. 
S½n n¨ng khiÕu v¨n ch­¬ng ®­îc rÌn giòa tõ khi cßn nhá, s½n nguån c¶m xóc dåi dµo, l¹i thªm sù tõng tr¶i vµ thö th¸ch qua nh÷ng b­íc ®­êng CM gËp ghÒnh, gian lao, PBC ®· trë thµnh mét nhµ v¨n, nhµ th¬ lín ®Ó l¹i cho ®êi nhiÒu t¸c phÈm xuÊt s¾c)
2. V¨n b¶n :
a. §äc v¨n b¶n :
- §äc c¶ b¶n phiªn ©m ch÷ H¸n, b¶n dÞch nghÜa vµ b¶n dÞch th¬. Giäng th¬: t©m huyÕt, l«i cuèn, hµo hïng nh­ng vÉn gi÷ ®óng vÇn , nhÞp cña thÓ thÊt ng«n b¸t có §L.
- Tham kh¶o c¸c phÇn gi¶i nghÜa ch©n trang.
b. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c:
- Cuèi thÕ kØ XIX, phong trµo CÇn v­¬ng thÊt b¹i, thùc d©n Ph¸p ®éc chiÕm hoµn toµn §«ng D­¬ng. T×nh h×nh chÝnh trÞ ®Êt n­íc v« cïng ®en tèi. 
- N¨m 1905, sau khi thµnh lËp Héi Duy t©n, Héi ®· chñ ch­¬ng cho PBC ra n­íc ngoµi ho¹t ®éng CM. Tr­íc khi lªn ®­êng, (trong b÷a c¬m ngµy tÕt do PBC tæ chøc t¹i nhµ m×nh ®Ó chia tay c¸c ®ång chÝ) PBC ®· s¸ng t¸c bµi th¬ nµy ®Ó tõ gi· b¹n bÌ, ®ång chÝ.
PBC ®· xuÊt d­¬ng sang Trung Quèc vµ NhËt B¶n – khëi x­íng phong trµo §«ng Du, ®Ó ®Æt c¬ së ®µo t¹o cèt c¸n cho CM ViÖt nam vµ phèi hîp víi c¸c n­íc ®Ó t×m ra ph­¬ng h­íng ®i míi cho sù nghiÖp kh«i phôc giang s¬n, ®¸nh ®uæi qu©n x©m l­îc Ph¸p 
c. ThÓ lo¹i, bè côc, néi dung:
- Nguyªn t¸c bµi th¬ b»ng ch÷ H¸n, lµm theo thÓ 7 ng«n 8 có §L, luËt b»ng vÇn b»ng.
- Bè côc: 4 phÇn (§Ò, Thùc, LuËn, KÕt)
- Bµi th¬ thÓ hiÖn mét t­ thÕ hµo hïng, mét quyÕt t©m h¨m hë vµ nh÷ng ý nghÜ lín lao cña nhµ CM trong buổi đầu xuất dương cứu nước.
II. §äc – hiÓu chi tiÕt:
1. Hai c©u ®Ò:
Hai c©u ®Çu nãi tíi quan niÖm vÒ chÝ lµm trai thêi phong kiÕn. (§Ò tµi kh«ng míi, kh«ng hiÕm trong v¨n th¬ Trung ®¹i). Liªn hÖ ®Õn th¬: 
+ NguyÔn C«ng Trø:
 Vßng trêi ®Êt däc ngang ngang däc
 Nî tang bång vay tr¶ tr¶ vay
 ChÝ lµm trai nam b¾c t©y ®«ng
 Cho phØ chÝ anh hïng trong bèn bÓ...
 Lµm trai ®øng ë trong trêi ®Êt
 Ph¶i cã danh g× víi nói s«ng?(ChÝ lµm trai)
+ Phạm Ngũ Lão:
 Công danh nam tử còn vương nợ
 Luống thẹn tai nghe chuyện Vò Hầu. (Tỏ lòng)...
--> Chí làm trai mà các bậc tiền nhân tôn thờ thường gắn liền với nhân nghĩa, chí khí, với công danh, sự nghiệp.
Víi PBC ë ®Çu thÕ kØ XX, khi ®· tiÕp thu ¶nh h­ëng
cña nh÷ng bøc T©n th­, luång giã m¹nh cña thêi ®¹i míi, trong quan niÖm chÝ lµm trai cã nh÷ng ®iÓm kÕ thõa truyÒn thèng «ng cha, nh­ng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng suy nghÜ míi mÎ, t¸o b¹o: Lµm trai ph¶i lµm nªn chuyÖn l¹, nghÜa lµ ph¶i lµm nh÷ng viÖc phi th­êng, hiÓn h¸ch, d¸m m­u ®å nh÷ng viÖc kinh thiªn ®éng ®Þa, xoay chuyÓn trêi ®Êt, vò trô, chø kh«ng thÓ sèng tÇm th­êng, tÎ nh¹t, bu«ng xu«i theo sè phËn, ko chÞu ®Ó mÆc con t¹o vÇn xoay.
® §ã lµ kh¸t väng sèng m·nh liÖt cña chµng trai ®Çy nhiÖt huyÕt. C¶m høng gÇn gòi víi lÝ t­ëng nh©n sinh cña c¸c nhµ Nho truyÒn thèng nh­ng t¸o b¹o vµ quyÕt liÖt h¬n.
Con ng­êi d¸m ®èi mÆt víi c¶ ®Êt trêi, vò trô ®Ó tù
kh¼ng ®Þnh m×nh, v­ît lªn trªn c¸i méng c«ng danh tÇm th­êng ®Ó v­¬n tíi nh÷ng lÝ t­ëng nh©n quÇn, x· héi réng lín cao c¶.
- X­a nay con t¹o vÇn xoay vèn lµ lÏ th­êng t×nh, nh­ng PBC l¹i «m Êp kh¸t väng cã thÓ xoay trêi ®Êt, kh«ng ®Ó cho nã tù chuyÓn vÇn; kh«ng chÞu khuÊt phôc tr­íc thùc t¹i, tr­íc sè phËn, tr­íc  ... hay, bµi dë; bµi hay Ýt, bµi dë gÊp nhiÒu lÇn. §ã lµ khã kh¨n phøc t¹p nhÊt.
- T¸c gi¶ ®Ò nghÞ ph­¬ng ph¸p cña m×nh:
+ ChØ c¨n cø vµo nh÷ng bµi th¬ hay, so s¸nh bµi hay víi bµi hay. Hoµn toµn kh«ng c¨n cø vµo c¸c bµi th¬ dë. V× c¸i dë ch¼ng tiªu biÓu cho c¸i g× hÕt.
+ Ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu lµ ph­¬ng ph¸p h÷u hiÖu. Kh«ng so s¸nh tØ mØ, vôn vÆt, c¸ thÓ, mµ so s¸nh thêi ®¹i cïng thêi ®¹i vµ so s¸nh trªn ®¹i thÓ (kh¸i qu¸t b¶n chÊt phæ biÕn næi bËt). LÝ do: c¸i cò vµ c¸i míi vÉn nèi tiÕp thay ®æi, thay thÕ nhau: H«m nay ph«i thai tõ h«m qua, vµ trong c¸i míi vÉn cßn r¬i rít Ýt nhiÒu c¸i cò.
® §ã lµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p vµ biÖn ph¸p rÊt l«gÝc, khoa häc ®Ó t×m hiÓu, kh¸m ph¸ mét vÊn ®Ò v¨n häc phøc t¹p vµ míi mÎ mµ nhµ phª b×nh nghiªn cøu ®· ®Æt ra ngay tõ ®Çu ®Ó h­íng dÉn ngßi bót cña m×nh.
- HÕt tiÕt 1-
 4. DÆn dß: Mét thêi ®¹i trong thi ca
-------------------------------------------------------
TiÕt: 110
Ngµy so¹n: 08/04/08
Ngµy gi¶ng: 
§äc v¨n:
Mét thêi ®¹i trong thi ca
(TrÝch) 
 - Hoµi Thanh-
 A. Môc tiªu bµi häc
 Gióp HS hiÓu:
 - HiÓu ®­îc quan niÖm cña Hoµi Thanh vÒ “tinh thÇn th¬ míi” trªn c¶ hai b×nh diÖn v¨n ch­¬ng vµ x· héi
 - ThÊy râ ®Æc s¾c nghÖ thuËt nghÞ luËn v¨n ch­¬ng khoa häc, chÆt chÏ, thÊu ®¸o vµ c¸ch diÔn ®¹t tµi hoa, tinh tÕ, giµu c¶m xóc cña t¸c gi¶.
 B. C¸ch thøc tiÕn hµnh
 GV h­íng dÉn HS ®äc s¸ng t¹o, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái
 C. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn
 - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11.
 - ThiÕt kÕ bµi häc,Gi¸o ¸n.
 D. TiÕn tr×nh d¹y häc
 1. æn ®Þnh tæ chøc
 2. KiÓm tra bµi cò: 
 - KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS
 3. Giíi thiÖu bµi míi:
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS
KiÕn thøc cÇn ®¹t
(TiÕp tiÕt 1)
- VËy ë ®o¹n tiÕp theo, theo t¸c gi¶, tinh thÇn cña Th¬ míi lµ g×? NhËn xÐt c¸ch diÔn ®¹t cña t¸c gi¶?
- Em hiÓu thêi ®¹i ch÷ "t«i" vµ thêi ®¹i ch÷ "ta" ntn?
(HS th¶o luËn tr¶ lêi)
- Tinh thÇn Th¬ míi lµ ë ch÷ t«i. C¸ch nªu ng¾n gän, døt kho¸t, chøng tá sù tù tin trong kh¸m ph¸ vµ kÕt luËn khoa häc. C¸ch diÔn ®¹t: so s¸nh víi th¬ cò, thêi ®¹i x­a: lµ ë ch÷ ta. Sù gièng nhau ®· râ. Chñ yÕu ®i t×m sù kh¸c nhau gi÷a hai tinh thÇn th¬ míi vµ cò, thêi ®¹i ngµy nay (®­¬ng thêi) vµ thêi ®¹i x­a.
- Ch÷ t«i g¾n víi c¸i riªng, c¸ nh©n, c¸ thÓ; ch÷ ta g¾n víi c¸i chung, tËp thÓ céng ®ång, x· héi.
- Qu¸ tr×nh xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña c¸i "t«i" c¸ thÓ, c¸ nh©n trong lÞch sö v¨n häc ntn?
(HS lÝ gi¶i)
- VÒ thêi ®iÓm xuÊt hiÖn ®Çu tiªn cña c¸i t«i trong th¬ v¨n: kh«ng biÕt râ, chÝnh x¸c. XuÊt hiÖn bì ngì, l¹c loµi (lÝ do v× qu¸ míi mÎ, thÓ hiÖn quan niÖm ch­a tõng thÊy ë xø nµy: quan niÖm c¸ nh©n).
 C¸i t«i ch×m ®¾m trong c¸i chung (gia ®×nh, dßng téc, quèc gia – nh­ giät n­íc trong biÓn c¶) – c¸i ta; c¸i t«i lÉn trong c¸i ta, n¸u m×nh trong c¸i ta – nghÜa lµ c¸i t«i mê nh¹t t­¬ng ®èi. §ã lµ c¸i t«i trong v¨n häc d©n gian vµ trung ®¹i.
 C¸i t«i c¸ nh©n víi nghÜa tuyÖt ®èi xuÊt hiÖn gi÷a thi ®µn VN vµo nh÷ng n¨m 20 thÕ kØ XX (T¶n §µ) thËt bÐ nhá, b¬ v¬, téi nghiÖp, mÊt hÕt cèt c¸ch hiªn ngang, tù träng ngµy tr­íc (th¬ LÝ B¹ch, NguyÔn C«ng Trø) mµ rªn rØ, khæ së, th¶m h¹i, phiªu l­u trong tr­êng t×nh
- GV yªu cÇu HS ®äc diÔn c¶m ®o¹n v¨n: §êi chóng ta n»m trong vßng ch÷ t«i...cïng Huy CËn vµ tr¶ lêi c©u hái:
+ §o¹n v¨n kh¸i qu¸t vÊn ®Ò g× vµ kh¸i qu¸t ntn? 
+ Ên t­îng, c¶m xóc cña em khi ®äc ®o¹n v¨n ®ã? V× sao l¹i nh­ vËy?
(HS tr¶ lêi)
- §o¹n v¨n kh¸i qu¸t chÝnh x¸c vµ s©u s¾c nh÷ng biÓu hiÖn chung, riªng, gÇn nhau vµ kh¸c nhau cña tinh thÇn Th¬ míi víi phong c¸ch – t­ t­ëng cña c¸c nhµ th¬ tiªu biÓu.
- §Æc s¾c cña ®o¹n v¨n lµ ng¾n gän, c« ®óc mµ chÝnh x¸c l¹i cô thÓ, kh«ng chØ chØ ra nguyªn nh©n mµ cßn thÊy c¶ tiÕn tr×nh vµ b¸o tr­íc kÕt qu¶ cña tinh thÇn th¬ míi, nÐt riªng ®Æc s¾c, ®éc ®¸o vµ tÝnh bi kÞch bÕ t¾c cña nã. Lêi v¨n võa s«i næi víi c¸c tõ ta (chóng ta – ng­êi ®äc – nhµ nghiªn cøu phª b×nh) võa ®ång hµnh, ®ång s¸ng t¹o cïng tõng nhµ th¬ míi tµi hoa nhÊt.
C¸i chung: ch÷ t«i
- Nguyªn nh©n thùc tr¹ng: mÊt bÒ réng
- Con ®­êng v­ît tho¸t: t×m bÒ s©u
- KÕt qu¶: bÕ t¾c, cµng ®i s©u cµng l¹nh
C¸i riªng: mçi nhµ th¬ mét kh¸c trong con ®­êng v­ît tho¸t, kÕt qu¶ còng mang mµu s¾c kh¸c nhau:
- ThÕ L÷: lªn tiªn - ®éng tiªn ®· khÐp
- L­u Träng L­: phiªu l­u trong tr­êng t×nh – t×nh yªu kh«ng bÒn
- Hµn MÆc Tö, ChÕ Lan Viªn: ®ien cuång - ®iªn råi tØnh.
- Xu©n DiÖu: ®¾m say – vÉn b¬ v¬
- Huy CËn: ngÈn ng¬ buån – sÇu
NhËn xÐt: §©y lµ mét trong nh÷ng ®o¹n v¨n hay nhÊt cña bµi tiÓu luËn. Nã ®­îc nhiÒu thÕ hÖ ng­êi ®äc hÕt søc kh©m phôc vµ ®ång c¶m v× s©u s¾c, kh¸m ph¸ cña t­ t­ëng vµ nghÖ thuËt diÔn ®¹t tinh tÕ, tµi hoa, tÊm lßng cña ng­êi viÕt.
- C¸i "t«i" c¸ nh©n tuyÖt ®èi t¸ch khái c¸i "ta" trong Th¬ míi lµ mét bi kÞch buån, bÕ t¾c. C¸c nhµ th¬ míi ®· t×m con ®­êng gi¶i tho¸t bi kÞch Êy ntn?
(HS th¶o luËn tr¶ lêi)
- Con ®­êng gi¶i tho¸t bi kÞch, t×m l¹i lßng tin ®· mÊt: Göi vµo t×nh yªu tiÕng ViÖt; dån t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc tha thiÕt vµ ngÊm ngÇm trong t×nh yªu tiÕng mÑ ®Î th©n th­¬ng vµ thiªng liªng.
V×: TiÕng ViÖt lµ tÊm lôa høng vong hån bao thÕ hÖ ng­êi ViÖt trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i (thÓ hiÖn t©m hån vµ lÞch sö v¨n ho¸ d©n téc, ®Êt n­íc). Thanh niªn thi sÜ th¬ míi dïng t©m hån d©n téc Êy ®Ó bµy tá t×nh yªu nh©n d©n vµ ®Êt n­íc cña m×nh. T×m hi väng trong thÊt väng. TiÕng ViÖt cã søc sèng m·nh liÖt, kh«ng thÓ tiªu diÖt còng nh­ t©m hån d©n téc ViÖt ®Êt n­íc ViÖt m·i m·i tr­êng tån.
2. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch
- §o¹n v¨n nghÞ luËn v¨n häc hÕt søc ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt. §o¸ lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh nghÖ thuËt. H·y chøng minh?
(HS t×m c¸c khÝa c¹nh, dÉn chøng ®Ó c/m)
- TÝnh khoa häc:
+ HÖ thèng luËn ®iÓm, chuÈn x¸c, míi mÎ, s©u s¾c, ®­îc s¾p xÕp m¹ch l¹c.
+ DÉn chøng chän läc, lËp luËn chÆt chÏ mµ uyÓn chuyÓn, ®Çy søc thuyÕt phôc.
+ Sö dông biÖn ph¸p ®èi chiÕu, so s¸nh c¸c cÊp ®é phï hîp, hiÖu qu¶.
+ Nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò ë tÇm s©u réng, tinh tÕ, nhiÒu mÆt c¸ nh©n vµ x· héi, thêi ®¹i, v¨n häc vµ hiÖn thùc, chñ quan vµ kh¸ch quan, mét c¸i nh×n vËn ®éng l« gÝc vµ biÖn chøng, kh¸ch quan.
- TÝnh nghÖ thuËt:
+ Lêi v¨n thÊm ®Ém c¶m xóc, giäng ®iÖu thay ®æi linh ho¹t, giäng cña ng­êi trong cuéc, gi·i bµy, chia sÎ, ®ång c¶m (ta, chóng ta).
+ NhiÒu h×nh ¶nh cô thÓ, gîi h×nh, gîi c¶m, gîi liªn t­ëng: göi c¶, yªu v« cïng, chia sÎ buån vui, dån t×nh yªu quª h­¬ng, ch­a bao giê nh­ b©y giê, nao nao trong hån...
+ T×nh c¶m, c¶m xóc thµnh thùc, nång nhiÖt g©y truyÒn c¶m, ®ång c¶m cao.
+ V¨n nghÞ luËn phª b×nh nh­ng kh«ng hÒ kh« khan, cøng nh¾c mµ ªm ¶, ngät ngµo, dÞu dµng, hÊp dÉn nh­ mét bµi th¬ b»ng v¨n xu«i vÒ th¬ míi.
+ §éc ®¸o vµ thµnh c«ng nhÊt lµ trong tõng ®o¹n, tõng c©u, tõ ®Çu ®Õn cuèi t¸c gi¶ ®Òu gi÷ ®­îc sù kÕt hîp c©n ®èi, hµi hoµ hai tÝnh chÊt trªn, t¹o nªn chiÒu s©u t­ t­ëng vµ vÎ ®Ñp say ng­êi vµ søc cuèn hót l©u bÒn cña Mét thêi ®¹i trong thi ca nãi chung vµ ®o¹n ®i t×m tinh thÇn cña Th¬ míi nãi riªng.
III. Cñng cè – LuyÖn tËp
- Gäi HS ®äc Ghi nhí SGK
- Tham kh¶o Ghi nhí SGK
Bµi tËp 1
- CH: SGK
Ch÷
Trong th¬ cò
Trong th¬ míi
T«i
Èn m×nh sau ch÷ ta. 
Theo ý nghÜa tuyÖt ®èi cña nã. Tù m×nh kh¼ng ®Þnh t¸ch khái c¸i ta chung (§¸ng th­¬ng, téi nghiÖp - rªn rØ, khæ së, th¶m h¹i, phiªu l­u trong tr­êng t×nh, tho¸t lªn tiªn)
Ta
Bµi tËp 2
- CH: SGK
Qua t×nh yªu tiÕng ViÖt; lÝ gi¶i nguyªn nh©n
Bµi tËp 3
- CH: SGK
- T©m hån bi kÞch yªu n­íc, yªu nßi gièng m¬ méng vµ yÕu ®uèi, buån, c« ®¬n, t×m lèi tho¸t trong nhiÒu con ®­êng l·ng m¹n, trong t×nh yªu tiÕng ViÖt ®Ó thÇm kÝn biÓu lé t×nh yªu n­íc.
 4. DÆn dß: ChuÈn bÞ bµi Phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn
---------------------------------------------------
TiÕt: 111
Ngµy so¹n: 10/04/08
Ngµy gi¶ng: 
TiÕng ViÖt:
Phong C¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn
 A. Môc tiªu bµi häc
 Gióp HS:
 - HiÓu ®­îc kh¸i niÖm ng«n ng÷ chÝnh luËn, c¸c lo¹i v¨n b¶n chÝnh luËn vµ ®Æc ®iÓm cña phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn.
 - BiÕt ph©n tÝch vµ viÕt bµi v¨n nghÞ luËn chÝnh trÞ
 B. C¸ch thøc tiÕn hµnh
 GV h­íng dÉn HS trao ®æi, th¶o luËn vµ luyÖn tËp
 C. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn
 - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11.
 - ThiÕt kÕ bµi häc,Gi¸o ¸n.
 D. TiÕn tr×nh d¹y häc
 1. æn ®Þnh tæ chøc
 2. KiÓm tra bµi cò: 
 - KiÓm tra trong giê
 3. Giíi thiÖu bµi míi:
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS
KiÕn thøc cÇn ®¹t
II. C¸c ph­¬ng tiÖn diÔn ®¹t vµ ®Æc tr­ng cña phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn
1. C¸c ph­¬ng tiÖn diÔn ®¹t
- GV yªu cÇu HS t×m hiÓu môc II. 1 trong SGK vµ tr¶ lêi c©u hái:
+ Cho biÕt c¸c ph­¬ng tiÖn diÔn ®¹t cña phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn
 (HS trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi)
a. Tõ ng÷
- Sö dông vèn tõ ng÷ chung toµn d©n, th«ng dông, cã tÝnh phæ cËp cao
- Sö dông mét hÖ thèng tõ ng÷ chuyªn dïng (c¸c thuËt ng÷ th­êng ®­îc sö dông trong c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, khoa häc)
b. Ng÷ ph¸p
- C©u v¨n cã cÊu tróc chÆt chÏ, thÓ hiÖn mét tr×nh ®é t­ duy lÝ luËn nhÊt ®Þnh.
- C©u cã thÓ dµi, ng¾n nh­ng th­êng trong s¸ng, râ nghÜa, ®èi ph­¬ng th­êng kh«ng thÓ sö dông ®Ó xuyªn t¹c, bãp mÐo ®­îc.
c. C¸c biÖn ph¸p tu tõ
 - §­îc dïng cã møc ®é, cã t¸c dông gióp cho lÝ lÏ vµ c¸c lËp luËn thªm hÊp dÉn, truyÒn c¶m nh»m t¨ng søc thuyÕt phôc.
2. §Æc tr­ng cña phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn
- PCNNCL cã mÊy ®Æc tr­ng c¬ b¶n? Lµ nh÷ng ®Æc tr­ng nµo?
(HS trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi)
a. TÝnh c«ng khai vÒ quan ®iÓm chÝnh trÞ
- Ng­êi nãi, ng­êi viÕt ph¶i c«ng khai thÓ hiÖn quan ®iÓm chÝnh trÞ cña m×nh nh­: ph¸t ng«n hoÆc tranh luËn v× quyÒn lîi cña ai hoÆc cña gia c©ps nµo?
- VÝ dô: V¨n b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp, Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn cña Chñ tÞch HCM ®· thÓ hiÖn râ rµng vµ ®anh thÐp quan ®iÓm chÝnh trÞ cña m×nh.
b. TÝnh chÆt chÏ trong diÔn ®¹t vµ suy luËn
- LËp luËn cã tÝnh hÖ thèng, tÝnh lËp thuyÕt
c. TÝnh truyÒn c¶m , thuyÕt phôc
LuyÖn tËp
Bµi tËp 1
CH: SGK
- LÆp tõ vùng: Ai cã, dïng
- LÆp m« h×nh c©u: A cã B, 
- LiÖt kª: sóng, g­¬m, cuèc, thuæng, gËy géc
Bµi tËp 2
CH: SGK
Më bµi: dÉn l¹i c©u nãi
Th©n bµi:
- LuËn cø:
a. HS nãi riªng, tuæi trÎ nãi chung bao giê còng lµ chñ nh©n cña t­¬ng lai ®Êt n­íc
b. Muèn lµm chñ ®Êt n­íc trong t­¬ng lai th× ph¶i cã tri thøc, muèn cã tri thøc th× ph¶i häc tËp tèt.
- LuËn chøng:
a. DÉn chøng trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn
b. DÉn chøng trong c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®êi sèng.
c. DÉn chøng trong c¸c cuéc thi quèc tÕ.
KÕt bµi: Sø mÖnh vinh quang vµ nÆng nÒ cña thÕ hÖ trÎ ®èi víi ®Êt n­íc.
Bµi tËp 3
CH: SGK
 §Êt n­íc vèn lµ mét kh¸i niÖm trõu t­îng, mµ tho¹t ®Çu con ng­êi khã cã thÓ c¾t nghÜa cho thËt g·y gän, râ rµng. Nh­ng nh÷ng ng­êi th©n nh­ «ng bµ, cha mÑ, anh emth× l¹i v« cïng cô thÓ. §ã lµ mèi quan hÖ g¾n bã m¸u thÞt h×nh thµnh ngay tõ khi ta cÊt tiÕng khãc chµo ®êi vµ sÏ theo ta ®i suèt cuéc ®êi víi biÕt bao biÕn cè, th¨ng trÇm, buån vui, hi vängTõ c¸i n«i gia ®×nh, mçi ng­êi ®Òu cã mét tuæi th¬ g¾n liÒn víi nh÷ng kØ niÖm vÒ c©y ®a, bÕn n­íc, s©n ®×nh, luü tre, m¸i tr­êng, thÇy c«, b¹n bÌTheo thêi gian, nh÷ng kØ niÖm Êy dÇn trë thµnh sîi d©y t×nh c¶m, neo gi÷ t×nh yªu cña mçi con ng­êi ®èi víi gia ®×nh, quª h­¬ng Vµ chÝnh t×nh yªu ®èi víi gia ®×nh, quª h­¬ng sÏ kh¬i nguån cho t×nh yªu ®Êt n­íc.