Giáo án Ngữ văn 11 - Tiểu sử tóm tắt luyện tập viết tiểu sử tóm tắt

Ngày soạn :
Ngày dạy :
Tiết số : 90
TIỂU SỬ TÓM TẮT
LUYỆN TẬP VIẾT TIỂU SỬ TÓM TẮT
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Về kiến thức 
- Nắm được mục đích, yêu cầu của việc viết tiểu sử tóm tắt. 
- Cách viết tiểu sử tóm tắt.
-Viết được một văn bản tiểu sử tóm tắt
2. Kĩ năng 
- Phát hiện,tổng hợp ,tra cứu và chọn lọc tư liệu học tập 
- Có kĩ năng viết tiểu sử tóm tắt.
3. Thái độ 
Có ý thức sưu tầm tài liệu, tra cứu tư liệu và chọn lọc cho phù hợp khi viết văn bản tiểu sử tóm tắt. 
4. Các năng lực cần hình thành cho học sinh
- Năng lực tự học. 
- Năng lực thẩm mĩ. 
- Năng lực giải quyết vấn đề. 
- Năng lực hợp tác, giao tiếp.
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ. 
- Năng lực tổng hợp, so sánh.
II. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 
1. Giáo viên: SGK, SGV, thiết kế dạy học, tài liệu tham khảo
2. Học sinh: Sách giáo khoa; Vở soạn; Vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ: 
- Đọc thuộc lòng “Tương tư” (Nguyễn Bính). Phân tích một đoạn thơ mà anh/chị yêu thích.
3. Bài mới
 Hoạt động 1 : Khởi động
GV dẫn dắt vào nội dung bài học
Bài học hôm nay giúp chúng ta tìm hiểu về văn bản tiểu sử tóm tắt và cách viết một văn bản tiểu sử tóm tắt để phục vụ cho học tập và nhu cầu đời sống.
Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức 
*Mục tiêu : - Nắm được mục đích, yêu cầu của việc viết tiểu sử tóm tắt. 
- Cách viết tiểu sử tóm tắt.
* Hình thức tổ chức : GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp nêu vấn đề, gợi mở, đàm thoại, kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi, thực hành. GV phối hợp các phương pháp dạy học tích cực trong giờ dạy. H/s hoạt động cá nhân kết hợp thảo luận nhóm tại lớp.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung,yêu cầu cần đạt
HĐ 2.1 Gv hướng dẫn Hs tìm hiểu Mục đích,yêu cầu của tiểu sử tóm tắt
GV đưa ra ngữ liệu :
Tiểu sử tóm tắt Nguyễn Trãi
Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu là Ức Trai, con của Nguyễn Phi Khanh, quê gốc ở xã Chi Ngại, huyện Chí Linh, Hải Dương, sau dời đến làng Nhị Khê, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây cũ. Năm 1407, giặc Minh xâm lược nước ta, cha con Hồ Quý Li bị bắt, Nguyễn Phi Khanh cũng bị bắt. Nguyễn Trãi định đi theo cha để tỏ lòng trung nước, hiếu phụ nhưng Nguyễn Phi Khanh khuyên con trở về tìm cách rửa nhục cho nước, trả thù cho cha. Sau đó, Nguyễn Trãi tìm đường giúp Lê Lợi khởi nghĩa. Trong quá trình kháng chiến chống quân Minh, Nguyễn Trãi trở thành người quân mưu cho Lê Lợi, thay mặt Lê Lợi giao dịch, trở thành vị quân sư xuất sắc. Năm 1427, cuộc chiến đấu chống quân Minh thắng lợi, Nguyễn Trãi thay mặt Lê Lợi viết “Bình ngô đại cáo”. Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, Nguyễn Trãi giữ trọng trách quan trọng của đất nước. Những năm sau đó, ông giúp Lê Lợi trị vì đất nước. Nhưng dần dần, triều đình bắt đầu phân chia bè phái, dèm pha, nghi kị lẫn nhau, đặc biệt là một số công thần đã bị hãm hại. Năm 1442. Nguyễn Trãi mắc phải án oan Lệ Chi viên bị khép vào tội mưu sát vua. Cuộc đời Nguyễn Trãi gắn liền với những biến động của lịch sử dân tộc. Ông là bậc đại anh hùng dân tộc, là nhân vật toàn tài số một của lịch sử Việt Nam trong thời đại phong kiến. Nguyễn Trãi vừa là nhà chính trị, quân sự, vừa là nhà ngoại giao, vừa là một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hóa kiệt xuất của dân tộc. Năm 1962, nước ta đã tổ chức 520 năm ngày mất của Nguyễn Trãi. Năm 1980, Việt Nam cùng hiệp hội UNESCO kỉ niệm 600 năm ngày sinh của ông. Nguyễn Trãi là người Việt Nam đầu tiên được ghi vào danh sách những danh nhân thế giới.
- Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ
+ Văn bản trên đã cung cấp cho em những thông tin nào về Nguyễn Trãi? Theo em những thông tin đó có đáng tin cậy không ?
+ Em có nhận xét như thế nào về ngôn ngữ,kết cấu của văn bản trên ?
+Vậy tiểu sử tóm tắt là gì?Mục đích,yêu cầu của tiểu sử tóm tắt?Vai trò của tiểu sử tóm tắt trong cuộc sống và trong học văn?
- Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
H/s có 2 phút để h/s tìm hiểu,giải quyết các nhiệm vụ học tập được giao.
-Bước 3 : Báo cáo thảo luận 
GV gọi từng h/s trình bày theo từng vấn đề cần giải quyết
H/S trong lớp quan sát lắng nghe,phản biện bổ sung khi cần thiết
-Bước 4 : Hình thành kiến thức
 HĐ 2.2 Gv hướng dẫn hs tìm hiểu Cách viết tiểu sử tóm tắt
- Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ
Xét ngữ liệu SGK/tr.54 và thực hiện các yêu cầu sgk đã nêu
- Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
H/s có 2 phút để h/s tìm hiểu,giải quyết các nhiệm vụ học tập được giao.
-Bước 3 : Báo cáo thảo luận 
GV gọi từng h/s trình bày theo từng vấn đề cần giải quyết
H/S trong lớp quan sát lắng nghe,phản biện bổ sung khi cần thiết
-Bước 4 : Hình thành kiến thức
GV rút ra nội dung tổng kết bài học
Hoạt động 3 : Luyện tập
*Mục tiêu : củng cố kiến thức,rèn luyện kĩ năng thực hành các bài tập về tiểu sử tóm tắt.
*Hình thức tổ chức : gv chuyển giao nhiệm vụ học tập ,dành thời gian cho h/s thực hành và báo cáo kết quả học tập tại lớp.H/S làm việc cá nhân kết hợp thảo luận,bàn bạc nhiệm vụ học tập với các h/s cùng bàn.
-B1 : Chuyển giao nhiệm vụ 
+ Bài tập 1 sgk trang 55
+ Bài tập 2 sgk trang 55
+ Bài tập 3 sgk trang 55
- Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
H/s có 2 phút để h/s tìm hiểu,giải quyết các nhiệm vụ học tập được giao.Riêng bài tập số 3 h/s dành thời gian hoàn thành tại nhà.
-Bước 3 : Báo cáo thảo luận 
GV gọi từng h/s trình bày theo từng vấn đề cần giải quyết
H/S trong lớp quan sát lắng nghe,phản biện bổ sung khi cần thiết
-Bước 4 : Hình thành kiến thức
Bài số 3 h/s nên lựa chọn những tác giả có đầy đủ thông tin ,đã được xác thực là chính xác hoàn toàn.H/s nên khai thác tiểu sử của các tác giả thuộc văn học hiện đại.
I.Mục đích,yêu cầu của tiểu sử tóm tắt
Xét ngữ liệu :
- Văn bản trên cung cấp cho người đọc những thông tin cơ bản về Nguyễn Trãi : năm sinh,năm mất, tên chữ,tên hiệu;quê hương,gia đình ; những cột mốc trong cuộc đời và sự nghiệp ; vị trí và đóng góp của Nguyễn Trãi với lịch sử dân tộc.
- Những thông tin được đưa ra có độ tin cậy cao,trung thực khách quan có tính hàm súc cao.
- Kết cấu mạch lạc,logic,ngôn ngữ cô đọng,ngắn gọn và tường minh về nghĩa. 
 1/Khái niệm tiểu sử tóm tắt 
 Đó là một văn bản thông tin một cách khách quan trung thực những nét cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp của một cá nhân.
2/Mục đích: 
- Nhằm giới thiệu cho người đọc,người nghe về cuộc đời,sự nghiệp,cống hiến của người được nói tới.
- Những hiểu biết đó giúp cho người quản lí tìm hiểu,theo dõi và sắp xếp,phân công công việc hợp lí,hiệu quả.
- Ngoài ra nắm được tóm tắt tiểu sử của nhà văn,nhà thơ chúng ta có cơ sở hiểu đúng ,hiểu sâu về tác phẩm của họ. 
3/Yêu cầu
-Thông tin : khách quan,chính xác về người được nói tới.Do đó phải ghi cụ thể,chính xác về số liệu,mốc thời gian,thành tích, đóng góp nổi bậc của người được nói đến
-Nội dung và độ dài : Cần phù hợp với mục đích viết tóm tắt
-Văn phong : Cần cô đọng,trong sáng,không sử dụng biện pháp tu từ
II.Cách viết tiểu sử tóm tắt
Xét ngữ liệu :
a, Bản tóm tắt đã kể lại những nội dung chính của tiểu sử Lương Thế Vinh về: nhân thân, các hoạt động chính và đóng góp của ông cho đất nước.
b, Tính cụ thể, chính xác, chân thực và tiêu biểu của các tài liệu được lựa chọn:
   - Những thông tin đưa ra đảm bảo tính khách quan, chính xác: năm sinh, các mốc thời gian trong cuộc đời, lời trích dẫn ý kiến rất rõ ràng của nhà bác học Lê Quý Đôn.
   - Bài viết không rờm rà, những cứ liệu đưa ra rất rõ ràng và có kết cấu nội dung hợp lí đảm bảo cung cấp thông tin một cách ngắn gọn và căn bản nhất về Lương Thế Vinh.
c, Để chuẩn bị cho bài viết tiểu sử tóm tắt, người viết cần sưu tập những tài liệu có liên quan. Các tài liệu này cần chân thực, chính xác, đầy đủ và tiêu biểu.
 1/Chọn tài liệu
-Yêu cầu của nội dung và các tài liệu sưu tầm:Chính xác,chân thực, đầy đủ,tiêu biểu.
-Đọc và tìm ý: Đọc và nắm được nội dung chính của tài liệu và sưu tập để tìm các ý chính của bản tiểu sử cần tóm tắt.
 2/Viết tiểu sử tóm tắt
-Giới thiệu về nhân thân của người được giới thiệu:họ tên,năm sinh,quê quán,gia đình,học vấn.
-Hoạt động xã hội của người được giới thiệu làm gì, ở đâu,mối quan hệ với mọi người.
-Những đóng góp,những thành tích tiêu biểu của người được giới thiệu
-Đánh giá chung về người được giới thiệu.
III. Luyện tập
 Câu 1 (trang 55 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Các trường hợp cần viết tiểu sử tóm tắt: c, d.
Câu 2 (trang 55 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
   - Giống nhau: đều có thể viết về một nhân vật nào đó.
   - Khác nhau:
       + Tiểu sử tóm tắt gồm bốn phần: nhân thân, hoạt động xã hội, đóng góp, đánh giá. Văn phong cô đọng, rõ ràng.
       + Điếu văn: Ngoài tiểu sử tóm tắt của người đã khuất, còn có thêm phần tiếc thương người đã khuất và chia buồn cùng gia quyến. Phần đánh giá thường dài hơn và kĩ hơn.
       + Sơ yếu lí lịch: có nhiều phần phải kê khai kĩ hơn so với tiểu sử tóm tắt như gia đình, thành phần giai cấp, quan hệ xã hội. Phần đánh giá ở đây là tự đánh giá về ưu điểm và khuyết điểm của người viết lí lịch thường đòi hỏi xác nhận của cơ quan có thẩm quyền.
       + Thuyết minh: Sử dụng tiểu sử tóm tắt như một bộ phận, một tài liệu của bản thân thuyết minh, cách diễn đạt mang sắc thái biểu cảm.
Câu 3 (trang 55 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Nam Cao (1915 - 1951)
Nam Cao tên khai sinh là Trần Hữu Tri. Ông sinh năm 1915 trong một gia đình nông dân làng Đại Hoàng, thuộc tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lí Nhân, tỉnh Hà Nam (nay thuộc xã Hòa Hậu, huyện Lí Nhân, tỉnh Hà Nam).
Nam Cao là người con duy nhất trong một gia đình đông con được học hành tử tế. Học xong bậc thành chung, Nam Cao vào Sài Gòn giúp việc cho một hiệu may và bắt đầu sáng tác văn chương. Sau đó ông bị bệnh, trở về quê. Có một thời gian Nam Cao dạy học ở một trường tư ở Hà Nội. Quân Nhật vào Đông Dương, trường ông phải đóng cửa. Nam Cao thất nghiệp, chuyển sang viết văn. Năm 1943 ông tham gia Hội văn hóa cứu quốc do Đảng Cộng sản tổ chức và lãnh đạo. Kháng chiến bùng nổ (12 - 1946) Nam Cao về làm công tác tuyên truyền ở tỉnh Hà Nam. Từ năm 1947 lên Việt Bắc tiếp tục viết báo, sáng tác tuyên truyền cho kháng chiến. Năm 1950 tham gia chiến dịch Biên giới. Tháng 11 - 1951 Nam Cao hi sinh khi đi công tác vào vùng địch hậu.
Trước Cách mạng Tháng Tám, sáng tác của Nam Cao xoay quanh đề tài về cuộc sống người trí thức tiểu tư sản nghèo và cuộc sống người nông dân nghèo. Dù viết về đề tài nào, tác phẩm của ông cũng thể hiện nỗi đau đớn day dứt trước tình trạng con người bị xói mòn về nhân phẩm, bị hủy diệt nhân tính. Qua tác phẩm của mình, Nam Cao phê phán xã hội phi nhân đạo đương thời. Sau CMT8 sáng tác một số tác phẩm: Đôi mắt, Ở rừng, Chuyện biên giới đó là những sáng tác có giá trị của nền văn xuôi cách mạng lúc bấy giờ.
Trong nền văn xuôi hiện đại của nước ta, Nam Cao là nhà văn có tài năng xuất sắc và một phong cách độc đáo. Ông đã góp phần quan trọng vào việc cách tân nền văn xuôi Việt Nam theo hướng hiện đại hóa.
Hoạt động 4 , 5 : Vận dụng, mở rộng
*Mục tiêu : giúp h/s viết được một bài tiểu sử tóm tắt hoàn chỉnh
*Hình thức tổ chức : Gv chuyển giao nhiệm vụ,định hướng phương pháp để h/s tìm hiểu nhiệm vụ học tập,xây dựng được hệ thống luận điểm cho bài viết tại lớp;tiến hành viết một bài văn hoàn chỉnh tại nhà
GV cho HS thảo luận nhóm : 4 nhóm
-B1 : Chuyển giao nhiệm vụ 
Chi đoàn em sẽ giới thiệu một đoàn viên ưu tú tham gia ứng cử vào ban chấp hành Hội liên hiệp thanh niên của tỉnh ( thành phố). Em hãy viết tiểu sử tóm tắt của đoàn viên đó.
- Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
H/s có 5 phút để h/s tìm hiểu,giải quyết các nhiệm vụ học tập được giao.
 -Bước 3 : Báo cáo thảo luận 
GV gọi từng h/s trình bày theo từng vấn đề cần giải quyết
H/S trong lớp quan sát lắng nghe,phản biện bổ sung khi cần thiết
-Bước 4 : Hình thành kiến thức
1. Tình huống có những đặc điểm cần lưu ý :
- Giới thiệu một đoàn viên ưu tú
+ Người trẻ tuổi(Học sinh, sinh viên)
+ Có năng lực tổ chức các hoạt động tập thể
- Tham gia ứng cử vào ban chấp hành HLH thanh niên của tỉnh hoặc thành phố(một tổ chức đoàn thể mang tính xã hội hoá cao) 
2. Qui trình gồm các bước:
- Xác định mục đích và yêu cầu viết tiểu sử tóm tắt
- Xác định nội dung trình bày trong bản tóm tắt
- Tìm hiểu người giới thiệu để có những thông tin cần thiết
- Viết bản tiểu sử tóm tắt.
3. Trình bày bản tiểu sử tóm tắt trước lớp.
Thưa các bạn !
Trong đại hội Liên hiệp thanh niên của thành phố sắp tới, tôi xin giới thiệu bạnvào danh sách đề cử của ban chấp hành nhiệm kì mới.
 Bạn sinh ngàythángnăm, tạihiện đang là học sinh
 Suốt ba năm học bạn đều là.. bạn không chỉ học giỏi mà còn là người có năng lực tổ chức và điều hành các hoạt động tập thể một cách có hiệu quả
 Với uy tín và kinh nghiệm công tác của bạn tôi tin làsẽ có những đóng góp tích cực cho phong trào thanh niên của thành phố. Vì vậy tôi xin trân trọng giới thiệu bạn vào danh sách đề cử.
 Rất mong các bạn đồng tình, ủng hộ ý kiến của tôi và tập trung phiếu bầu cho bạn Xin chân thành cảm ơn
1. Củng cố: 
- Mục đích, yêu cầu của tiểu sử tóm tắt.
- Cách viết tiểu sử tóm tắt.
2. Dặn dò: 
- Hoàn thành bài tập trong sách giáo khoa. Làm thêm bài tập trong sách bài tập.
- Soạn bài : Chiều tối
Rút kinh nghiệm bài học.