Giáo án Ngữ văn 11 tiết 8: Phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận

Tiết: 08	Ngày soạn:..
PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
Mục tiêu bài học.
 Giúp Hs:
Nắm vững cách phân tích và xác định yêu cầu của đề bài, cách lập dàn ý cho bài viết.
Có ý thức và thói quen phân tích đề và lập dàn ý trước khi làm bài.
Chuẩn bị. 
Gv: Đọc sách tham khảo, sách giáo viên, soạn giảng
Hs: nghiên cứu bài trước ở nhà.
Tiến trình bài dạy.
Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ ( không )
Bài mới.
Hoạt động của Gv - Hs
Nội dung cần đạt
- Gv yêu cầu hs chia thành 3 nhóm, mỗi nhóm chịu trách nhiệm phân tích đề của 3 để trong sgk , cử người lên trình bày, Gv nhận xét, chỉnh sửa.
- Gv chốt lại vấn đề.
- Gv yêu cầu 3 nhóm dựa vào kết quả phân tích đề ở trên, hãy lập dàn ý cho mỗi đề văn.
- Gv hướng dẫn hs thực hiện.
- Hs đọc phần ghi nhớ ở sgk.
- Yêu cầu hs làm tại lớp.
- Gv hướng dẫn, gợi ý để hs làm.
- Gv nhận xét, bổ sung.
I. Phân tích đề
Đề 1.
Phân tích đề: Đây là dạng đề định hướng rõ các nội dung nghị luận.
Vấn đề cần nghị luận: Việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới.
Yêu cầu về nội dung: Từ ý kiến của Vũ Khoan có thể suy ra:
+ Người Việt Nam có nhiều điểm mạnh: thông minh nhạy bén với cái mới
+ Người Việt Nam cũng không ít điểm yếu: thiếu hụt về kiến thức cơ bản, khả năng thực hành và sáng tạo hạn chế.
+ Phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu là thiết thực chuẩn bị hành trang vào thế kỉ XXI.
Yêu cầu về phương pháp: sử dụng thao tác lập luận bình luận, giải thích, chứng minh.
Yêu cầu về tư liệu: dùng dẫn chứng trong thực tế xã hội là chủ yếu.
Đề 2:
Phân tích đề.
Vấn đề cần nghị luận: Tâm sự của HXH trong bài Tự tình II
Yêu cầu về nội dung: Nêu cảm nghĩ của mình về tâm sự và diễn biến tâm trạng của HXH: nỗi cô đơn, chán chường, khát vọng được sống hạnh phúc
Yêu cầu về phương pháp: sử dụng thao tác lập luận phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.
Yêu cầu về tư liệu: Dẫn chứng thơ HXH là chủ yếu.
→ Phân tích đề là công việc trước tiên trong quá trình làm một bài văn nghị luận. Khi phân tích đề, cần đọc kĩ đề bài, chú ý những từ ngữ then chốt để xác định yêu cầu về nội dung, hình thức và phạm vi tư liệu.
II. Lập dàn bài.
Là sắp xếp các ý theo trật tự lô gích.
Xác lập luận điểm.
Xác lập luận cứ
Tìm những luận cứ làm sáng tỏ cho từng luận điểm
Sắp xếp luận điểm, luận cứ.
Mở bài: Giới thiệu và định hướng triển khai vấn đề.
Thân bài: Sắp xếp các luận điểm, luận cứ trong luận điểm theo một trật tự lô gíc.
Kết bài: Tóm lược nội dung đã trình bày hoặc nêu những nhận định, bình luận, nhằm khơi gợi suy nghĩ cho người đọc.
III. Ghi nhớ.
 ( Sgk )
IV. Luyện tập.
Đề 1. 
Phân tích đề: Đây là dạng đề định hướng rõ nội dung nghị luận.
Vấn đề cần nghị luận: Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích “ Vào phủ chúa Trịnh”.
Yêu cầu về nội dung: 
+ Bức tranh cụ thể, sinh động về cuộc sống xa hoa nhưng thiếu sinh khí của những người trong phủ chúa Trịnh, tiêu biểu là thế tử Trịnh Cán.
+ Thái độ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía cũng như dự cảm về sự suy tàn đang tới gần của triều Lê - Trịnh thế kỉ XVIII.
Yêu cầu về phương pháp: Sử dụng thao tác phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.
Yêu cầu về tư liệu: dùng dẫn chứng trong đoạn trích.
Lập dàn ý.
Dựa vào kết quả phân tích đề để lập dàn ý.
Củng cố.
Làm bài tập để củng cố.
Gv chốt lại những ý chính của tiết học.
Dặn dò
Học bài cũ
Làm bài tập còn lại ở phần luyện tập.
Rút kinh nghiệm: