Giáo án Ngữ văn 10: Chí khí anh hùng (trích Truyện Kiều) Nguyễn Du

CHÍ KHÍ ANH HÙNG
(TRÍCH TRUYỆN KIỀU)
NGUYỄN DU
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC : GIÚP HS:
 - Hiểu được lý tưởng anh hùng của nhân vật Từ Hải.
 - Thấy được nghệ thuật tả người anh hùng theo khuynh hướng lý tưởng hóa của tác giả.
 (Một bút pháp miêu tả NVAH khá quen thuộc của VHTĐ)
B. PHƯƠNG PHÁP:
Kết hợp phát vấn, diễn giảng, thảo luận nhóm.
C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp: 
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn 3HS.
 Đọc đoạn trích “Nỗi thương mình”. Giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích?
 Suy nghĩ của em về nỗi niềm, tự thương tự đau của Kiều qua đoạn trích? 
3. Bài mới: 
Hoạt động của Thầy và trò:
Yêu cầu cần đạt:
 Hoạt động 1: Tìm hiểu chung
HS đọc đoạn trích - xác định vị trí đoạn trích trong TP.
Chia bố cục – tìm ý chính từng phần.
Khái quát nội dung đoạn trích?
Hoạt động 2: Tìm hiểu đoạn trích
* Tìm hiểu h/a của Từ Hải trong 4 câu đầu: HS thảo luận nhóm (5’)
- Trong bốn câu đầu h/a Từ Hải được miêu tả qua những từ ngữ, chi tiết nào? Phân tích hàm nghĩa của các từ ngữ chi tiết đó? Qua tìm hiểu em thấy Từ Hải hiện lên là người ntn?
- Đại diện nhóm trình bày ý kiến, bổ sung GV gợi ý, uốn nắn, chốt ý chung
- GV diễn giảng thêm về NT tả người anh hùng của ND và thái độ của ông đối với nv qua cách dùng từ ngữ.
* Tìm hiểu h/a Từ Hải trong cuộc chia tay với Thúy Kiều : phát vấn
- Trong cảnh chia tay giữa Kiều và Từ Hải , Kiều có thái độ ntn? Từ Hải có thái độ ra sao?
- Qua lời nói với Kiều, Từ Hải đã bộc lộ rõ những nét tính cách nào? 
- Suy nghĩ của em về nét tính cách đó?
- Liên hệ với các cuộc chia tay giữa Kiều và Thúc Sinh / Kim Trọng, em rút ra nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả nv Từ Hải của Nguyễn Du? ( hiện thực / lý tưởng)
HS trình bày ý kiến, bổ sung  
GV gợi mở, uốn nắn hướng HS đến vấn đề cần đạt.
Hoạt động 3: Củng cố bài học
 Tóm lại em có nhận xét gì về thành công nghệ thuật và giá trị nội dung của đoạn trích giảng?
I. ĐỌC ĐOẠN TRÍCH:
 1/ Đọc đoạn trích: 
 Tìm hiểu 1 số chú giải/113
 2/ Vị trí đoạn trích: 
 SGK/ 112
Trích từ câu 2213 -> 2230 trong tác phẩm Truyện Kiều.
II. TÌM HIỂU ĐOẠN TRÍCH:
1. Hình ảnh Từ Hải trong bốn câu đầu:
“ Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương”
- Trượng phu : người đàn ông có chí khí lớn.
- Thoắt: ý chỉ quyết định mau lẹ, dứt phoát.
- Động lòng bốn phương: lòng náo nức cái chí khí tung hoành khắp đất trời, thiên hạ.
“Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng dong”
Cho thấy Từ Hải đã sẵn sàng tư thế lên đường.
 (một mình – một ngựa – một gươm)
=> Với những từ ngữ, hình ảnh ước lệ gợi không gian vũ trụ kì vĩ, hoành tráng tác giả đã khắc họa rõ nét hình ảnh Từ Hải, một trang anh hùng mang chí khí, lý tưởng phi thường. 
2. Hình ảnh Từ Hải trong cuộc chia tay với Thúy Kiều :
 Từ rằng  Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình
 Bao giờ : mười vạn tinh binh
 tiếng chiêng dậy đất -> làm rõ mặt phi thường
 bóng tinh rợp đường
 Bấy giờ: ta sẽ rước nàng nghi gia.
-> Từ Hải khuyên Kiều phải vượt lên tình cảm thường tình để làm vợ một anh hùng.
Chầy chăng là một năm sau vội gì
-> Lời ước hẹn chắc gọn, dứt khoát.
=>Với những hình ảnh thuộc phạm trù KG, ngôn từ khẩu khí:gợi khát vọng sự nghiệp phi thường, lớn lao - khẳng định quyết tâm, sự tự tin tất yếu sẽ thành công của người anh hùng đầy bản lĩnh.
Quyết lời dứt áo ra đi
-> Hành động dứt khoát không bịn rịn, lưu luyến.
=> Từ Hải vượt lên những tình cảm, đam mê thông thường , quyết tâm thực hiện lý tưởng cao đẹp
 (Vì đó là lẽ sống và là điều kiện để chàng thực hiện những ao ước mà kiều gởi gắm, trông cậy ở chàng)
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi
 (cánh chim bằng - Từ Hải)
-> Ý nói đã đến lúc tung hoành cùng đất trời, mây gió, thực hiện lý tưởng của người anh hùng khát khao làm nên sự nghiệp lớn.
 Khẳng định cốt cách phi thường của Từ Hải – nhân vật được lý tưởng hóa.
III. TỔNG KẾT: GHI NHỚ/ 108
- Người anh hùng Từ Hải là một sáng tạo tạo đặc sắc của ND về phương diện cảm hứng sáng tạo và nghệ thuật miêu tả.
- Nguyễn Du miêu tả Từ Hải – một trang anh hùng có chí khí phi thường, lý tưởng anh hùng với những tình cảm mến phục không che giấu.
4. Dặn dò: 
 - Học thuộc đoạn trích và nắm chắc giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích.
 - Đọc VB “ Thề nguyền” và tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của VB theo gợi ý trong SGK.