Giáo án môn Ngữ văn lớp 11 - Hạnh phúc của một tang gia

 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -1 
HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA 
(Trích Tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng) 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả 
Vũ Trọng Phụng (1912-1939) quê nội ở Hƣng Yên. Ông sống và viết văn tại Hà Nội. Sở trƣờng về phóng sự, 
đƣợc các báo chí thời bấy giờ gọi là “Ông vua phóng sự đất Bắc”. 
 Tác phẩm: 
 - Phóng sự: Cạm bẫy ngƣời (1933), Cơm thầy cơm cô (1936), Lục xì (1937), v.v 
 - Tiểu thuyết: Giông tố (1936), Số đỏ (1936), Vỡ đê (1936), Trúng số độc đắc (1938), v.v 
 - Kịch: Không một tiếng vang (1931). 
 Vũ Trọng Phụng có tài châm biếm đả kích cái xã hội thực dân phong kiến tƣ sản hết sức bất công, tàn bạo, 
thối nát Ông đã sáng tạo ra những nhân vật điển hình bất hủ nhƣ Xuân Tóc Đỏ để chế giễu cái xã hội mà 
ông gọi là “khốn nạn”, “chó đẻ”. 
2. Đoạn trích 
 - Xuất xứ: “Hạnh phúc của một tang gia”, trích toàn bộ chương 15 tiểu thuyết “Số đỏ”, một kiệt tác của Vũ 
Trọng Phụng, xuất bản năm 1936. 
 - Tóm tắt “Hạnh phúc của một tang gia” 
 Sau 3 ngày ngắc ngoải, cụ cố Tổ hơn 80 tuổi chết thật. Cụ cố Hồng, vợ chồng Văn Minh, ông phán-mọc-sừng, 
cậu tú Tân, cô Tuyết cả bọn con cháu vô cùng sung sướng. Người chết được quan trên khám qua loa đã được 
khâm liệm, gần một ngày rồi mà chưa phát phục. Sau khi cụ bà đi thu xếp việc cưới chạy tang cho Tuyết không 
đi đến đâu, Văn Minh hứa là sẽ tìm cách cho Tuyết lấy chồng một cách danh giá thì cụ cố Hồng mới cho phát 
phục. Bầy con cháu tưng bừng vui vẻ đi đưa giấy cáo phó, gọi phường kèn, thuê xe đám ma. Bảy giờ sáng hôm 
sau thì cất đám. Có 2 tên cảnh sát Min Đơ, Min Toa được thuê giữ trật tự. Tuyết mặc bộ đồ NGÂY THƠ đi mời 
trầu. Đám ma theo cả lối Ta, Tàu, Tây. Có kiệu bát cống, có lợn quay đi lọng, có đến ba trăm câu đối, vài ba 
trăm người đi đưa. Có lốc bốc xoảng, bu dích và vòng hoa. Khi đám ma đi được 4 phố khi vợ chồng Typn, bà 
Phó Đoan và mấy người nữa đang lào xào phê bình thái độ của Xuân thì bỗng có 6 chiếc xe, trên có sư chùa Bà 
Banh, xe nào cũng che 2 lọng xuất hiện. Hai vòng hoa đồ sộ, một của báo Gõ Mõ, một của Xuân len vào hàng 
đầu. Cậu tú Tân vội bấm máy. Cụ bà chạy lên, sung sướng vì ông Đốc Xuân đã không giận mà lại giúp đáp 
phúng viếng đến thế, và đám ma như kể đã là danh giá nhất tất cả. Bọn quan khách thì cười tình với nhau, 
bình phẩm nhau, chê bai nhau, Lúc hạ huyệt, cậu tú Tân bắt bẻ từng người một để chụp ảnh. Ông pháp mọc 
sừng, khóc to “Hứt! Hứt! Hứt!” bí mật dúi vào tay Xuân cái giấy bạc năm đồng gấp tư Nó nắm tay cho khỏi có 
người nom thấy 
II. Đọc hiểu văn bản 
1. Giá trị châm biếm và đả kích cái xã hội thực dân phong kiến tư sản xấu xa, đồi bại và thối nát. 
 - Trong gia đình, ông chết, cha chết - một cái chết làm cho nhiều ngƣời sung sƣớng lắm. Cụ cố Hồng “nhắm 
nghiền mắt lại mơ màng” vì cụ chắc thiên hạ “ai cũng phải khen một cái đám ma nhƣ thế, một cái gậy nhƣ 
thế!”. Ông phán mọc sừng sung sƣớng vì ông ta không ngờ rằng “đôi sừng hƣơu vô hình trên đầu ông ta mà 
lại to đến thế” nên đã đƣợc cụ cố Hồng - bố vợ - hứa sẽ chia thêm cho con gái và con rể thêm vài nghìn 
đồng Văn Minh chồng rất hạnh phúc vì từ nay cái chúc thƣ chia gia tài “sẽ đi vào thời kỳ thực hành”. Cậu tú 
Tân đƣợc dịp dùng đến mấy cái máy ảnh. Bà Văn Minh sung sƣớng vì cái mốt về những bộ đồ xô gai tân thời, 
cái mũ mấn trắng viền đen sẽ đem đến cho những ai có tang “đƣợc hƣởng chút hạnh phúc ở đời”. 
 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -2 
 Ông Typn chờ mong các báo chí phê bình “những chế tạo của mình” trong cuộc cải cách y phục của Âu 
hóa Tuyết thì diện bộ đồ NGÂY THƠ để cho thiên hạ biết rằng “mình chƣa đánh mất cả chữ trinh”, v.v 
 - Ở ngoài xã hội, hai viên cảnh sát MIN ĐƠ, MIN TOA., giữa lúc không có ai đáng phạt mà phạt, đƣơng buồn 
nhƣ nhà buôn vỡ nợ thì đƣợc có đám thuê nên “sung sƣớng cực điểm”. Các quan khách đến đƣa mà, bạn của 
Tuyết, Văn Minh, cô Hoàng Hôn, bà Phó Đoan, những giai thanh gái lịch đƣợc dịp “chim nhau, cƣời tình với 
nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau”. Banh thân của cụ cố Hồng đến đƣa 
đám ma với cái ngực “đầy những huy chƣơng”, với bộ râu “hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen, hoặc hung hung, 
hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn quăn” đến để khoe tài, khoe đức, khoe của Sƣ cụ Tăng Phú thì sung 
sƣớng vênh váo, ngồi trên một chiếc xe vì đã “đánh đổ đƣợng Hội Phật giáo, và nhƣ thế là cuộc đắc thắng 
đầu tiên của báo Gõ Mõ vậy”. Còn Xuân tóc Đỏ đến đƣa đám với sự cố ý đến chậm, bằng 2 vòng hoa đồ sộ, 6 
chiếc xe có cắm lọng, hắn đã làm cho Tuyết “liếc mắt đƣa tình cho nó để tỏ ý cám ơn”, làm cho cụ bà sung 
sƣớng thốt lên: “Ông Đốc Xuân đã không giận mà lại giúp đáp phúng viếng đến thế, và đám ma nhƣ kể đã là 
danh giá nhất tất cả”. Và Xuân sao không sung sƣớng, chỉ một câu nói: “Thƣa ngài, ngài là một ngƣời chồng 
mọc sừng!” mà đƣợc ông phán-mọc-sừng trả công đến một tờ giấy bạc 5 đồng gấp tƣ “dúi vào tay” 
 Đúng là “hạnh phúc của một tang gia”, mặc dù lúc hạ huyệt có cụ cố Hồng mếu, ông phán-mọc-sừng khóc 
to “Hứt! Hứt! Hứt!”. 
2. Nghệ thuật trào phúng bậc thầy: 
- Một đám ma đƣợc kể và tả nhƣ một đám rƣớc xách với nhiều vai hề già có, trả có, đàn ông, đàn bà của 
tầng lớp tƣ sản “Âu hóa” rởm. Tác giả biểu lộ sự khinh bỉ, châm biếm sâu cay. 
- Các thủ pháp nghệ thuật trào phúng vận dụng sắc sảo tài tình: 
 + Phóng đại: cụ cố Hồng sung sƣớng quá vì chuyện bố chết mà hút liền một chặp 60 điếu thuốc phiện, gắt 
1872 lần câu: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!”. 
 + Đặc tả những bộ râu của các ông bạn của cụ cố Hồng rất hài hƣớc! 
 + Phục bút: Xuân đến đƣa đám muộn, lúc đầu làm cho Tuyết đau khổ “có thể muốn tự tử đƣợc”, lúc hắn đến, 
Tuyết liếc mắt đƣa tình cho hắn để tỏ ý cảm ơn. Và cụ bà thì thốt lên sung sƣớng “đám ma kể đã là danh giá 
nhất tất cả!”. 
 + Những vai hề: cậu tú Tân luộm thuộm trong chiếc áo thụng trắng bắt bẻ từng ngƣời “hoặc chống gậy, 
hoặc gục đầu, hoặc cong lƣng” để chụp ảnh. Ông phán-mọc-sừng khóc to “Hứt! Hứt! Hứt!” nhƣng lại bí mật 
giúi vào tay Xuân tờ giấy bạc 5 đồng gấp tƣ - Rất sòng phẳng trong việc mua bán “danh lợi”! 
 + Sử dụng tƣơng phản làm nổi bật cái hài, cái rởm, cái đồi bại, thối nát vô luân hãnh diện. Ví dụ, sƣ cụ Tăng 
Phú, v.v 
3. Nhân vật Xuân tóc đỏ 
 Mỗi dòng văn đều có cảm hứng riêng cho nó. Đối với văn học hiện thực, nhìn chung cảm hứng của nó là sự 
phủ nhận và phê phán thực tại xã hội thông qua những nhân vật điển hình và đặc sắc. Số đỏ của Vũ Trọng 
Phụng là tác phẩm tố cáo hiện thực xã hội độc đáo bằng tiếng cƣời ào ạt, bằng một hình tƣợng “kì dị” mà nổi 
bật và đại diện trong tác phẩm là nhân vật Xuân Tóc Đỏ. 
 Thông qua Xuân Tóc Đỏ, Vũ Trọng Phụng cho thấy cái xã hội lúc bấy giờ là “tấn kịch thực sự của con gnƣời 
giữa những sự giả dối buồn cƣời”. Đó là một tên cơ hội, tiến đƣợc trong xã hội nhờ trò “gian trá bịp bợm”. 
Xuân Tóc Đỏ thực chất chỉ là một đứa lƣu manh, vô học với lí lịch tối đen nhƣ mực: “Thằng Xuân lấy đầu hè, 
xó cửa làm nhà; lấy sấu các phố, cá hồ Hoàn Kiếm làm vui. Nó đã bán phá xa, bán nhật trình, bán cao đơn 
hoàn tán trên xe lửa, chạy rạp hát, và với ba nghề tiểu xảo khác nữa. Ánh nắng mặt trời làm cho tóc nó đỏ 
nhƣ tóc Tây. Cảnh ngộ đó tạo nên nó một đứa hoàn toàn vô giáo dục, nhƣng tinh nó quái lắm, thạo đời 
lắm”... 
 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -3 
Cuộc sống đầu đƣờng xó chợ, những bài học ở vỉa hè, tạo ra một thằng Xuân bụi đời, lƣu manh, tinh quái. 
Xuân lang thang tự kiếm sống với nhiều nghề nghiệp “rẻ tiền” nên về lâu càng trở nên ranh mãnh hơn. 
Nhƣng cũng nhờ vào những hoàn cảnh đặc biệt đó, Xuân đã nhập vào thế giới thƣơng lƣu, những kẻ giàu có, 
từ ông bà Văn Minh, bà phó Đoan, cô Tuyết... nói chung cái xã hội thƣơng lƣu đó là môi trƣờng rất tốt để 
nuôi dƣỡng những loại ngƣời nhƣ Xuân Tóc Đỏ. Con đƣờng tiến lên của Xuân hoàn toàn là do những cơ may. 
Có những điều mà đến chính Xuân cũng không ngờ đƣợc. Do bản tính nhanh nhẹn, láu cá, hắn tạo đƣợc chỗ 
đứng trong gia đình ông bà Văn Minh. Để từ một anh nhặt banh ở sân quần, một gã thổi loa kèn quảng cáo 
thuốc lậu trở thành sinh viên trƣờng thuốc, một quan đốc- tờ Xuân, một cây hi vọng của giới quân vợt Bắc kì, 
một vĩ nhan cứu quốc, một bậc thƣợng lƣu của xã hội... Tất cả tuy có đƣợc nhà văn phóng đại, nhƣng cái điều 
cốt yếu vẫn là sự tố cáo chân thực hiện thực xã hội. Thực vậy, Xuân chỉ là một tên vô lại bằng những ngôn từ 
thấp hèn cửa miệng: “Mẹ kiếp”, “Nƣớc mẹ gì”... Do biết một tí về nghề thuốc, trong thời gian quảng cáo 
thuốc lậu, hắn đƣợc Văn Minh giới thiệu là “sinh viên trƣờng thuốc” và hắn chữa khỏi bệnh cho cụ cố Tổ: 
Bƣớc đầu hắn đã gặp đƣợc vận đỏ: chẳng những đƣợc tiếng mà còn đƣợc tình. Ngƣời đầu tiên mê cụ Xuân là 
cô Tuyết (tình nguyện trực đêm với “quan đốc-tờ”) và một loạt ngƣời khác dần dần chú ý và cũng thấy mê nó. 
Sự tình cờ màu nhiệm càng làm thanh thế của Xuân to lên trong gia đình của Văn Minh, từ đó “sự ngu độn 
của nó đƣợc ngƣời ta cho là nhũn nhặn, là sự khiêm tốn, nên nó càng đƣợc yêu mến hơn”. Bà phó Đoan cũng 
đã có tình với nó và cho nó là ngƣời có học thức, ông phán mọc sừng cũng xem nó là ngƣơi đứng đắn... 
 Cuộc đời Xuân Tóc Đỏ hết gặp vận may này đến vận may khác. Sự “huyên thuyên” của hắn khi chữa bệnh 
cho cụ cố làm mọi ngƣời kinh ngạc, nhƣng hắn đã chinh phục đƣợc họ. Ở nhân vật này xuất hiện nhiều điều 
bất ngờ nhƣng lại phù hợp với lô-gíc nội tại. Tính cách luôn có những mặt trƣớc sau không hể thay đổi. Bản 
chất của một tên lƣu manh, mở miệng ra là cứ “mẹ kiếp”, “nƣớc mẹ gì”. Sự khôn ranh không phải do học 
hành mà do sự bắt chƣớc, che đậy, đối phó với mọi tình huống. Nào hắn có biết làm thơ đâu mà cũng đƣợc 
tôn là “Xuân Tóc Đỏ thi sĩ”, thực chất hắn chỉ thuộc bài thơ “thuốc cảm, nhức đầu” của những tiệm thuốc giao 
cho hắn đi bán dạo! Trên sân khấu cuộc đời xô bồ hỗn độn hắn sắm rất nhiều vai hài kịch. “Nhƣng đôi khi, 
giữa lúc đang múa may khóc cƣời trên sân khấu, hắn bỗng nhớ đến thân phận hèn mọn của mình và gần nhƣ 
sững đi trong chốc lát, trong cái giây phút quan trọng đó, hắn hiện nguyên hình là một thàng Xuân hạ lƣu, vô 
học” (Phan Cự Đệ). Chẳng hạn lúc Xuân Tóc Đỏ “ƣỡn ngực” nói to trƣớc vợ chồng ông Phán và trƣớc mặt cả 
nhà Văn Minh: “Thƣa ngài, ngài là ngƣời chồng mọc sừng!”. Tình cảnh bi đát xảy ra: Ông Phán dây thép ôm 
lấy ngực ngã quỵ xuống đất, cụ Tổ cũng nấc một cái to, ngã xuống giƣờng”... Trong lúc bối rối nguy ngập 
này, Xuân Tóc Đỏ thú tội và chỉ biết chạy thẳng một mạch nhƣ kẻ cắp: “Thƣa cụ, quả con vô học, xƣa nay nhặt 
banh quần hạ lƣu, không biết thuốc ạ!”. Nhƣng rõ là số hắn quá đỏ: hắn không bị xem thƣờng mà còn đƣợc 
trọng vọng! Cái chết của cụ Tổ càng làm ngƣời ta nể phục hắn. Đám tang cụ cố trƣớc đó không hề có mặt 
hắn, nhƣng trên đƣờng mai táng rộn rịp bỗng có sự xuất hiện lạ lùng của chiếc xe tang mà trên đó có Xuân 
và mấy vị sƣ chùa bà Đanh ngồi chễm chệ. Chính sự xuất hiện này đã làm cho đám tang ngày càng sang 
trọng, thƣợng lƣu. Thân chủ của cụ Tổ càng thấy khâm phục Xuân bởi Xuân đã góp phần làm lừng danh 
“đám tang lớn nhất từ trƣớc đến nay”. Nhƣng đó l ... a Thƣợng thẩm. 
Đây là bản tin của Ngọ báo: 
“Tiếng chuông tại tòa Thƣợng thẩm 
Sáng hôm nay tòa Thƣợng thẩm họp do quan Morché làm Chánh án, các ông Verron, Rozé làm Tham thẩm, 
ông Joyeux ngồi ghế biện lý, ngoài những vụ trộm cƣớp, tòa đã đem phúc thẩm lại vụ án “Tiếng chuông” mà 
tòa Trừng trị đã kết án Nguyễn Văn Thìn 6 ngày tù, 50f phạt; M. Vũ Trọng Phụng 50f . 
Sau khi hỏi xong các bị cáo nhân, tòa tuyên án cho M. Phụng đƣợc hƣởng án treo, còn y án Nguyễn Văn Thìn. 
Thế là vụ án “Tiếng chuông” kết liễu ở trong 6 ngày tù, 50f phạt tại tòa Thƣợng thẩm sáng hôm nay”.(2) 
Ở Sài Gòn, nhật báo Trung lập đƣa tin này muộn hơn một tuần: 
“Một cái gƣơng sáng cho những ông văn sĩ hay viết càn 
Vì tập văn Tiếng chuông, Nguyễn Văn Thìn phải bị án tù và tiền phạt 
HANOI.-Tòa Thƣợng thẩm nhóm sáng hôm 22 Mars, do quan Chánh án Morché chủ tọa. 
 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -9 
Ngoài những việc trộm cƣớp ra, Tòa có phiên lại một cái án “văn chƣơng”. 
Nguyễn Văn Thìn, là ngƣời đứng xuất bản tập “Tiếng chuông”, bị truy tố là vì đã cho đăng trong tập ấy một 
bài của Võ Trọng Phụng, làm thơ ký cho một nhà buôn, công kích một ông Nghị mà xét ra bài ấy có tính 
cách làm bại hoại phong hóa, và vì đã xuất bản tập “Tiếng chuông” nhƣ thể tạp chí mà không xin phép trƣớc. 
Võ Trọng Phụng là tác giả bài ấy, cũng bị truy tố. 
Trƣớc đây Tòa án Trừng trị đã kết án: Nguyễn Văn Thìn sáu ngày tù và năm mƣơi quan tiền phạt; Võ Trọng 
Phụng năm mƣơi quan tiền phạt. 
Nay Tòa Thƣợng thẩm y án Nguyễn Văn Thìn; còn cho Võ Trọng Phụng đƣợc hƣởng án treo. 
Thế là kết liễu một cái án “văn chƣơng”. (3) 
Hai bản “tin tòa án” đƣơng thời nhƣ trên cho thấy việc Vũ Trọng Phụng bị gọi ra tòa là việc hoàn toàn có thật. 
Điều luật mà nhà văn trẻ này vi phạm là “tội tổn thƣơng phong hóa” (outrage aux bonnes moeurs)... 
Việc xác định sự kiện Vũ Trọng Phụng bị gọi ra tòa năm 1932, thiết nghĩ là cần thiết để thấy rằng từ rất sớm, 
chủ trƣơng văn chƣơng tả chân của nhà văn trẻ đã khiến ông gặp phản ứng mạnh từ xã hội đƣơng thời; ông 
sớm phải mang tiếng là viết văn khiêu dâm có lẽ từ vụ án này, và với nhà phê bình Thái Phỉ, ông sẽ có va 
chạm về quan niệm rõ rệt và mạnh mẽ hơn trong những năm về sau. 
3/ Tuy vậy, ta vẫn chƣa thật rõ tác phẩm nào của Vũ Trọng Phụng đã khiến ông bị can án. 
Theo lời kể của Thiều Quang (1957) thì có vẻ nhƣ đó là truyện ngắn T hủ đoạn đăng 3 kỳ Ngọ báo 
(25/1/1931; 26&27/1/1931; 28/1/1931). 
Đọc trực tiếp vào văn bản truyện ngắn mà trong diễn biến có mô tả một cảnh tình dục đồng giới 
(homosexualle) này, ta sẽ thấy rằng dù Thiều Quang có nhớ lầm một vài tình tiết, nhƣng ông không mấy lầm 
lẫn mà cũng không quá phóng đại khi nhớ lại dƣ luận bên ngoài (“dƣ luận bên ngoài sôi nổi; có ngƣời tìm 
đọc Vũ Trọng Phụng, có ngƣời sợ không dám đọc Vũ Trọng Phụng”) và thái độ của những ngƣời cùng sở 
(“ngƣời ta làm ra thản nhiên bình thƣờng nhƣ không biết đến, nhƣng vẫn có những con mắt đƣa ngang nhìn 
Vũ Trọng Phụng, nhìn để cảnh giác cũng có, nhìn để lấy làm quái cũng có”) sau khi truyện ngắn này xuất hiện 
trên báo. 
Đặt trong tình thế đƣơng thời, dù xét dƣới quan niệm về tục và dâm của công luận ngƣời Việt hay xét theo 
quy phạm luật pháp của chính quốc có giá trị áp dụng cho các thuộc địa về “tội tổn thƣơng phong hóa” nhƣ 
đã nêu trên, thì truyện ngắn Thủ đoạn nếu bị đem truy tố cũng không có gì là khó hiểu. 
Nhƣng xem kỹ hai bản tin tòa án dẫn trên, quan tòa cho rằng bài văn của họ Vũ “công kích một ông Nghị”, 
thì đó có vẻ không phải là truyện ngắn Thủ đoạn ; ông sếp nghiện cả tình dục khác giới lẫn tình dục đồng 
giới ở truyện này chỉ là ông chủ hãng buôn, chƣa bén mảng đến nghị trƣờng; quan tòa thực dân hẳn không 
suy luận quá xa ra ngoài văn cảnh câu chuyện. 
Vả chăng, nếu tác giả truyện ngắn đó là Vũ Trọng Phụng bị truy tố thì tại sao ngƣời chịu trách nhiệm trƣớc 
pháp luật về việc đăng tải lần đầu truyện ngắn đó là chủ nhiệm Ngọ báo Bùi Xuân Học lại không thấy bị hề 
hấn gì? Đành rằng tin tòa án cho biết ấn phẩm đăng bài văn của họ Vũ là tờ Tiếng chuông, nhƣng nếu Tiếng 
chuông bị truy tố vì đăng Thủ đoạn thì vì sao Ngọ báo từng đăng Thủ đoạn lại vô can? 
Có phải vì tập Tiếng chuông in không giấy phép nên nhân thể bị quan tòa soi mói thêm và thấy trong đó có 
một truyện phạm tội “tổn thƣơng phong hóa”? Hoặc nữa, thay vì Thủ đoạn , phải chăng tờ Tiếng chuông đã 
đăng một bài khác của Vũ Trọng Phụng? 
Ngƣời viết bài này đã lƣu ý tìm văn bản và dƣ luận đƣơng thời về ấn phẩm có tên Tiếng chuông. Hiện tôi đã 
tìm đƣợc 2 số của ấn phẩm này, lại cũng tìm đƣợc một số tin tức và phản ứng của báo chí về nó... 
 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -10 
Trong bài mục hai số Tiếng chuông trên không thấy tên tác giả Vũ Trọng Phụng. Vậy mà phán xét của quan 
tòa trong vụ án lại dứt khoát khẳng định họ Vũ có bài phạm tội “tổn thƣơng phong hóa” in trong ấn phẩm 
Tiếng chuông của Nguyễn Văn Thìn. 
Đến đây có hai khả năng: 
1/ Số Tiếng chuông có in bài của Vũ đã bị tòa tịch thu và tiêu hủy; điều này không thấy nói đến trong bản tin 
tòa án mà ta đã biết, nhƣng đây là quy định của luật pháp đƣơng thời, tuy vậy chừng nào chƣa đọc đƣợc hồ 
sơ vụ này (mà chuyện “đọc đƣợc” này chỉ còn rất ít khả năng cho nhà nghiên cứu hiện nay) thì đây vẫn chỉ là 
điều phỏng đoán; và trong phỏng đoán theo hƣớng này thì có thể số Tiếng chuông đó đã đăng truyện Thủ 
đoạn của họ Vũ chẳng hạn. 
2/ Bài văn gây án của Vũ nằm trong 2 số Tiếng chuông hiện còn; trong khả năng này bài đó đƣợc ký một bút 
danh khác mà khi bị thẩm vấn thì Nguyễn Văn Thìn đã khai cho Vũ Trọng Phụng và tác giả này không chối cãi 
sự can dự đó của mình. Giả định nhƣ vậy rồi, lại phải xem bài nào có thể là bài đã bị tòa cáo giác là “công kích 
một ông Nghị” và “có tính cách làm bại hoại phong hóa”? 
Căn cứ vào bài vở trong hai số Tiếng chuông kể trên, có lẽ bài Con hay bố?? ở số 1, ngƣời viết ký tên Ống 
Ảnh, là trƣờng hợp duy nhất có cả hai dấu hiệu nêu trong bản án. 
Đây là một truyện ngắn, kể về gia đình “cụ” Toàn, biệt danh “Đèn Giời”, thủ chỉ làng Tri Xá, có ba con trai là 
ông Phán, ông Nghị, ông Hàn. 
“Cụ” hồi hƣu, vợ đã chết, không có ngƣời đấm bóp nên ba ông con bàn nhau cƣới nàng hầu cho bố, nhƣng 
toan tính sao đó nên cuối cùng theo kế ông Nghị, bề ngoài là thuê ngƣời ở mà bề trong bố vẫn có ngƣời 
đấm bóp. Thế là trong nhà có một cô ngƣời ở xinh xắn. 
“Cụ” bắt cô này làm nàng hầu thật sự, nhƣng rồi có khi nửa đêm chợt thức giấc, “cụ” lại thấy cô này đang ngủ 
với ai đó ở giƣờng bên, nhìn kỹ thì ra ông Nghị. “Cụ” bỗng hiểu tại sao thằng con không cƣới nàng hầu cho 
bố: nó thuê cô này làm con ở “để nó giở thủ đoạn công ty với bố”! 
Ba tháng sau cô này có chửa; bố con cật vấn “mày chửa với ai?” nhƣng cả “cụ”, cả ông Nghị, cả cô ta không ai 
có thể trả lời rõ ra đƣợc; mấy bà con dâu can hai bố con: “dù nó chửa với thầy hay với con thầy thì cũng là 
máu mủ họ Lê nhà ta” và đƣa ra giải pháp: bảo cô ta nếu bị giới chức làng xã cật vấn thì cứ khai trót ngủ với 
một ngƣời trên tỉnh, rồi vì chuyện đó mà cô làm xấu mặt nhà này nên bị đuổi đi, nhƣng nhà này sẽ ngầm giúp 
cho mẹ con cô một cái vốn để đƣợc mẹ tròn con vuông 
Về nội dung, câu chuyện vô luân trong nhà “cụ” Toàn mà kẻ chủ trò là ông Nghị con trai “cụ”, nếu quan tòa 
soi đến, chắc hẳn nó sẽ bị coi là can tội “tổn thƣơng phong hóa”, nhất là xét theo quan niệm của ngƣời Việt, 
thời đó và cả thời nay. Dụng ý châm biếm cái thƣơng luân bại lý của giới nhà giàu thôn quê trong truyện sẽ bị 
các quan tòa bỏ xuống hàng sau; họ sẽ trƣớc hết chú ý đến tình tiết vô luân trong câu chuyện. 
Về dấu ấn ngƣời viết, nếu đọc kỹ truyện này ta sẽ phân vân: nó có thể là thuộc ngòi bút Vũ Trọng Phụng, 
nhƣng cũng có thể không phải của ông. Nhất là ở trƣờng hợp này, tác giả truyện ký một cái tên rành rành là 
Ống Ảnh. Trừ chủ ấn phẩm Tiếng chuông Nguyễn Văn Thìn, khó có ai biết Ống Ảnh là ai. 
Luôn thể xin nêu nhận xét: loại ấn phẩm nhƣ tờ này có một đặc điểm là hầu hết nội dung bên trong đều 
thuộc cùng một ngƣời viết, mà ngƣời viết thƣờng đồng thời cũng là ngƣời đứng tên xin giấy phép và xin mua 
giấy in. Đó là kiểu “tự xuất bản” đã cắm rễ khá sâu trên đất Hà Nội. 
Chẳng hạn, Đại đồng thƣ xã của Trƣơng Tửu cuối những năm 1930 hay Tập san phê bình của Thiều Quang 
năm 1957 cũng vẫn thuộc cái kiểu “làm một mình từ A đến Z” nhƣ thế. Theo lề lối ấy thì hầu hết những bài có 
trong 2 số Tiếng chuông nói trên đều là của Kim Long Nguyễn Văn Thìn. 
Sự thực có lẽ là nhƣ vậy. Nhƣng văn viết truyện trong Con hay bố?? hình nhƣ chất lƣợng văn miêu tả kể 
chuyện khá hơn so với các bài khác. Song, khó có ngƣời giám định nào dám cả quyết truyện này chắc chắn là 
sáng tác của Vũ Trọng Phụng. 
 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -11 
Kết quả tìm tòi nhƣ trên hẳn chƣa thể thỏa mãn những ai quan tâm tới nhà văn Vũ Trọng Phụng. Đối với 
ngƣời viết bài này cũng vậy. 
Hà Nội, 15/8/2005 
Lại Nguyên Ân 
(1) Thiều Quang, Chút ít tài liệu về Vũ Trọng Phụng /Tập san phê bình. Số đặc biệt về Vũ Trọng Phụng, đời 
sống và con ngƣời, Hà Nội, tháng 10/1957, tr.3-4. 
(2) Ngọ báo, 23 Mars 1932. 
(3) Trung lập, 29 Mars 1932. 
================================== 
Bình Minh vào vai nhà văn Vũ Trọng Phụng 
 Đẹp, chững chạc, pha nét trong sáng lẫn chân thành, sự góp mặt của siêu mẫu Bình Minh trong vai nhà văn 
Vũ Trọng Phụng, vở"Kỹ nghệ lấy Tây", khiến khán giả sân khấu kịch Phú Nhuận vừa bất ngờ vừa thích thú. 
 Khoảng đầu tháng 9, tin siêu mẫu Bình Minh lần đầu tham gia sân khấu kịch đã râm ran trong giới nghệ sĩ. 
Với lợi thế ngoại hình và thâm niên trong nghề ngƣời mẫu, Bình Minh từng thử sức ở lĩnh vực ca hát và đóng 
phim. Thế nhƣng, với kịch nghệ, anh là cái tên hoàn toàn mới mẻ, vì thế tin này gây nhiều tò mò. 
Bình Minh trong vai nhà văn Vũ Trọng Phụng. Phong cách lịch lãm, nai nịt gọn ghẽ, nhà văn - nhà báo dấn 
thân vào đất Thị Cầu để tìm hiểu về cuộc đời của những ngƣời phụ nữ Việt lấy chồng Tây. 
 Trong hai đêm 27-28/12, sân khấu kịch Phú Nhuận công diễn vở Kỹ nghệ lấy Tây (tác giả Lê Chí Trung dựa 
theo tác phẩm cùng tên của nhà văn Vũ Trọng Phụng, đạo diễn Hồng Vân - Minh Hoàng). Bình Minh xuất 
hiện đĩnh đạc trong vai nhà văn - nhà báo Vũ Trọng Phụng, ngƣời vì muốn có những tƣ liệu thực tế cho thiên 
phóng sự của mình đã dấn thân vào đất Thị Cầu, một nơi tập trung đông phụ nữ Việt lấy chồng Tây (còn gọi 
là me Tây). Vở diễn quy tụ một"dàn sao"nhƣ: NSƢT Hồng Vân, diễn viên Lan Phƣơng , nghệ sĩ Minh Nhí, Thúy 
Nga, nghệ sĩ Xuân Hƣơng, Trịnh Kim Chi , Mai Phƣơng... 
 Vai Vũ Trọng Phụng xuyên suốt của vở diễn, là sợi dây kết nối các tuyến nhân vật lại với nhau. Lần xuất hiện 
đầu tiên, có thể nói đây là vai diễn"nặng ký"với Bình Minh. Dù còn đôi chỗ hơi khớp, diễn xuất của siêu mẫu 
đƣợc khán giả cổ vũ rất nhiệt tình. Đặc biệt, với ngoại hình đẹp, giọng nói tốt, Bình Minh hứa hẹn trở thành 
một gƣơng mặt làm sáng sân khấu TP HCM. 
Vở kịch"Kỹ nghệ lấy Tây"có khá nhiều cảnh nóng. 
 Hạnh Phúc Của Một Tang Gia -12 
Bình Minh trong lần đầu thử sức trên sân khấu kịch