Giáo án môn Ngữ văn 11 - Tóm tắt văn bản tự sự

Tiết 39. Tiếng việt
Tóm tắt văn bản tự sự
Ngày soạn: 15
Ngày giảng:
Lớp giảng: 10B1, B5
Sĩ số:
A. Mục tiêu bài học
Qua giờ giảng, giúp HS:
Nắm được mục đích, yêu cầu và cách thức tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính.
Tóm tắt được những văn bản tự sự đơn giản, có độ dài vừa phảI (truyện ngắn) dựa theo nhân vật chính.
B. Phương tiện thực hiện
- SGK, SGV
- Thiết kế giáo án 10
C. Cách thức tiến hành
GV tổ choc giờ giảng: đọc hiểu, thảo luận, trả lời câu hỏi.
D. Tiến trình dạy học
1. ổn định
2. KTBC
3. Giới thiệu bài mới
4. Hoạt động dạy – học
Hoạt động của Thầy và Trò
Yêu cầu cần đạt
GV: yêu cầu HS kể những nhân vật trong truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ?
HS: - An Dương Vương, Mị Châu, Trọng Thuỷ, Rùa vàng.
Yêu cầu HS đọc đoạn 1 trong I SGK, cho biết nhân vật văn học là gì?
HS trả lời GV ghi bảng
GV: nhân vật văn học thường có đặc điểm gì?
HS dựa vào SGK trả lời GV ghi bảng.
GV: trong truyện An Dương Vương.. đâu là nhân vật chính? Vì sao?
HS: An Dương Vương. Vì có liên quan đến các sự kiện lịch sử của câu truyện.
GV: nhân vật chính là gì?
HS trả lời GV ghi bảng
GV: tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính nhằm mục đích gì?
HS: dễ hiểu cốt truyện
GV: Khi tóm tắt cần đáp ứng yêu cầu gì?
HS: đảm bảo cốt truyện
GV: yêu cầu HS đọc lại văn bản An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ.
Xác định nhân vật chính của truyện?
HS xác định trên cơ sở đã có và An Dương Vương là nhân vật trung tâm
GV: tóm tắt truyện theo nhân vật An Dương Vương
HS tóm tắt (khoảng 5 phút) GV chốt lại
GV: sau khi tóm tắt em hãy rút ra cách thức tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính?
GV: yêu cầu HS làm GV lấy kết quả.
GV yêu cầu HS viết và thu về
I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính
1. Nhân vật văn học
- Khái niệm: nhân vật văn học là hình tượng con người, loài vật, cây cỏ... được miêu tả trong văn bản văn học.
- Đặc điểm: 
+ Có tên tuổi, lai lịch, ngoại hình, hành động, lời nói, suy nghĩ, tình càm....
+ Có mối quan hệ với những nhân vật khác và thường được bộc lộ qua diễn biến của cốt truyện.
+ Có nhiều loại nhân vật tuỳ theo vai trò, vị trí, tầm quan trọng của nhân vật: nhân vật chính, nhân vật phụ
- Nhân vật chính: là người đóng vai trò chủ chốt, xuất hiện nhiều, giữ vị trí then chốt của cốt truyện hoặc tuyến cốt truyện.
Liên can đến các sự kiện chủ yếu của tác phẩm, là cơ sở để tác giả triển khai đề tài.
2. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự.
a. Mục đích
- Hiểu ý nghĩa và đánh giá văn bản
- Để ghi chép tài liệu nhằm kể lại hoặc minh hoạ ý kiến nào đó.
b. Yêu cầu
- Tóm tắt được nội dung cơ bản của văn bản hoặc nhân vật chính.
- Đáp ứng được yêu cầu cơ bản của văn bản tự sự (trung thành với văn bản gốc)
II. Cách tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính.
1. Bài tập 
- Lai lịch: vua nước Âu Lạc, họ Thục tên Phán
- Các hành động: 
+ Xây thành chế nỏ, đánh bại quân Đà xâm lược
+ Gả con gái cho Trọng Thuỷ
+ Chủ quan mất cảnh giác, ỷ lại vào sức mạnh của vũ khí thần-> mất nước
+ Giết Mị Châu, theo Rìa vàng xuống biển.
- Mối quan hệ:
+ Với Mị Châu: cha con
+ Trọng Thuỷ: cha vợ – con rể, ta - địch
+ Triệu Đà: thông gia, kẻ thù
+ Rùa vàng: người giúp đỡ – người được giúp đỡ.
2. Cách thức tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính
- Đọc kĩ văn bản, xác định được nhân vật chính
- Chọn sự việc cơ bản xảy ra với nhân vật chính và diễn biến của các sự việc đó.
- Tóm tắt các hành động, lời nói, tâm trạng của nhân vật theo diễn biến các sự việc
-> Viết văn bản bằng lời văn của mình (có thể trích dẫn nguyên văn 1 số từ ngữ, câu văn trong tác phẩm)
III. Luyện tập
1. Bài tập 1
a. Tóm tắt phần 1 của cốt truyện từ lúc chàng Trương đi đánh giặc trở về
- Mục đích: 
+ Tóm tắt toàn bộ để người đọc hiểu và nhớ văn bản
+ Tóm tắt dùng để làm dẫn chứng, sáng tỏ vấn đề.
b. 
- Đầy đủ câu truyện
- Chỉ lựa chọn 1 số sự việc, chi tiết tiêu biểu.
2. Bài tập 2
5. Củng cố và dặn dò
Nhàn (nguyễn Bỉnh Khiêm)