Giáo án môn Ngữ văn 11 - Tiết 79: Làm văn: Tóm tắt văn bản thuyết minh

Ngày soạn: 6/3/2011	Ngày giảng: 8/3/2011
Tiết 79: Làm văn
TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH
I/ Mức độ cần đạt 
1. Kiến thức
 Mục đích, yêu cầu và cách thức tóm tắt văn bản thuyết minh. 
2. Kĩ năng
- Tóm tắt một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản.
- Trình bày văn bản tóm tắt trước tập thể.
II/ Phương pháp, phương tiện 
Phương pháp : Phát huy tính sáng tạo chủ động của hs, nêu câu hỏi, thảo luận nhóm làm bài tập.
Phương tiện: Sgk, sgv, tài liệu chuẩn kiến thức, kỹ năng, bảng phụ.
III/ Tiến trình dạy học
 1/ Ổ n định lớp:
 2/ Kiểm tra bài cũ: 
 ? Có bao nhiêu phương pháp thuyết minh 
Hoạt động của GV và HS 
 Yêu cầu cần đạt 
? nhắc lại mục đích, yêu cầu của tóm tắt vb tự sự. 
 ? Những yếu tố nào là quan trọng trong vb tự sự.
 ? Khi tóm tắt 1 vb tự sự ta dựa vào đâu
 ? Vậy tt 1 văn bản tự sự nhằm mục đích gì.
 ? Khi tt 1 văn bản tự sự ta cần tuân thủ những yêu cầu nào.
 ? Từ đó em hãy nêu Mục đích, yêu cầu của tt văn bản thuyết minh .Cho biết điểm giống và khác nhau về mục đích, yêu cầu của tóm tắt văn bản thuyết minh và tóm tắt văn bản tự sự.
HD hs làm bt 1 và 2, phần Luyện tập, sgk tr.71- 73. 
Hs trao đổi suy nghĩ, trong 4’:
 ? văn bản thuyết minh về vấn đề gì. Có gì khác so với các văn bản vừa phân tích ở trên về: đối tượng và nội dung thuyết minh.
 Văn bản Nhà sàn, sgk, trang 69,70
Gv cho hs đọc và thảo luận nhóm câu hỏi sgk, Chia lớp 4 nhóm: Phát bảng phụ cho học sinh.
+Nhóm 1: câu a/ 
+Nhóm 2: câu b/
+Nhóm 3: câu c/
+Nhóm 4: nêu cách ttvbtm (qua mấy bước, nội dung từng bước).
 ? Đối tượng thuyết minh của văn bản là gì. Đại ý của vb.
 ? Có thể chia vb trên ra thành mấy đoạn, ý chính của mỗi đoạn.
 ? Viết tóm tắt văn bản thuyết minh “Nhà sàn” với dung lượng từ 6 đến 8 câu.
 (1)Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sd vào một số mục đích khác. (2)Toàn bộ nhà sàn đc cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ; (3)gồm nhiều cột chống, mặt sàn, gầm sàn, các khoang nhà để ở hoặc rửa ráy. (4)Hai đầu nhà có hai cầu thang. (5)Nhà sàn xuất hiện từ thời Đá mới, tồn tại phổ biến ở miền núi VN và Đông Nam Á. (6)Nhà sàn có nhiều tiện ích: vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ đc vệ sinh và đảm bảo an toàn cho người ở. (7)Nhà sàn ở một số vùng miền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch.
 ? Từ tóm tắt vb trên, hãy nêu cách tóm tắt văn bản thuyết minh.
Hs trao đổi suy nghĩ, trong 4’: 
? Văn bản trên thuyêt minh vê vấn đề gì ? Có gì khác so với văn bản trước
 ? Có thể nêu đại ý, bố cục được ko
 Đến thăm đền Ngọc Sơn, hình tượng kiến trúc đều tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp là ba chữ “tả thanh thiên” (viết lên trời xanh) đầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp Bút là cổng Đài Nghiên. Gọi là Đài Nghiên bởi cổng này là hình tượng cái đài đỡ “nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch với thâm thúy sâu xa “ao
 nghiên, ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc- nơi tọa lạc ngồi trên thiêng giữa rì rào sóng nước.
Mục đích, yêu cầu của tóm tắt văn bản thuyết minh.
Ôn tập tóm tắt vb tự sự:
 1/ Mục đích: nhằm hiểu và nắm nội dung chính.
 2/ Yêu cầu: Rõ ràng, chính xác, ngắn gọn. 
II. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh.
 1/ Tóm tắt văn bản mẫu, sgk, tr. 69, 70:
 a/ Đối tượng: “ Nhà sàn”
 b/ Đại ý : TM về kiến trúc, nguồn gốc và những tiện ích.
 c/ Bố cục : 3 phần:
 + Mở bài: từ đầu đến văn hóa cộng đồng: định nghĩa và nêu mục đích .
 + Thân bài: từ Toàn bộ đến là nhà sàn: tm cấu tạo, nguồn gốc và công dụng.
 + Kết bài: đoạn còn lại: đánh gía, ngợi ca vẻ đẹp của nhà sàn VN xưa và nay.
cách tóm tắt. Sau đây là một cách: (đoạn văn tóm tắt dưới đây có 7 câu):
 2/ Cách tóm tắt văn bản thuyết minh : 4 bước
 + Xđ mục đích, yêu cầu. 
 + Đọc kĩ văn bản gốc cần tóm tắt : xđ đối tượng, đại ý.
 + Diễn đạt các nội dung tóm tắt thành câu, đoạn và bài.
 + Kiểm tra lại.
 Tham khảo Ghi nhớ, sgk tr. 70
 III. Luyện tập SGK tr. 70
 1/ Bài tập 1: 
 a/ Đối tượng thuyết minh của văn bản là phần tiểu dẫn, là tiểu sử ,(sự nghiệp ) của nhà thơ và những đặc điểm thơ hai-cư.
 b/ Bố cục: 
 + Đoạn 1: từ đầu đến M. Si-ki (1867- 1902 ): tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm thơ.
 + Đoạn 2: còn lại: thuyết minh về đặc điểm nội dung và nghệ thuật. 
 c/ Viết tóm tắt : hs tự làm.
 2/ Bài tập 2: SGK tr. 71 :
 a/ Đối tượng thuyết minh là về một thắng cảnh. Khác các vb trước là ở đối tượng ( thắng cảnh / kiến trúc - nhà sàn/ một tg thơ Ba-sô, ) và ở nd (đặc điểm kiến trúc, vừa ca ngợi vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn, đồng thời bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đv 1 di sản vhóa đặc sắc của dân tộc).
 b/ Tóm tắt văn bản: 
Củng cố, dặn dò: Học bài, nắm kiến thức trọng tâm
Soạn bài mới: Truyện Kiều – Phần tác giả.