Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 7: Làm văn Phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11A
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11B
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11C
Tiết 7: Làm văn
Phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận
1. Mục tiờu
 Giỳp học sinh: 
 a. Về kiến thức
Giúp học sinh hiểu được cách phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận từ đó áp dụng vào bài tự luận của mình.
 b. Về kĩ năng
Rèn luyện kĩ năng thuần thục phân tích đề, lập dàn ý
 c. Về thỏi độ
Có ý thức giữ gìn sự trong sáng của ngôn ngữ tiếng Việt.
2. Chuẩn bị của giỏo viờn và học sinh
a. Chuẩn bị của giỏo viờn
 SGK, SGV, GA, TLTK.
b. Chuẩn bị của học sinh
 SGK, bài soạn, tài liệu liờn quan
3. Tiến trỡnh bài dạy
a. Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong giờ học
* Đặt vấn đề vào bài mới (1’):
Trong bài văn tự luận việc phân tích đề và lập dàn ý vô cùng quan trọng. Để hoàn thành tốt bài tự luận, tiết học này sẽ giúp chúng ta tìm hiểu và biết cách phân tích đề hợp lí.
b. Dạy nội dung bài mới:
Hoạt động của giỏo viờn 
TG
Hoạt động của học sinh
- Gv yêu cầu hs đọc 3 đề bài trong sgk/ tr23
- Gv tổ chức lớp thành 3 nhóm . Mỗi nhóm chịu trách nhiệm phân tích đề và lập dàn ý cho một đề bài cụ thể 
- Hs trao đổi thảo luận, cử đại diện trình bày 
- Gv gợi ý dẫn dắt bằng những câu hỏi gợi ý 
Thông qua việc trả lời các câu hỏi ở phần I/sgk, anh chị hiểu thế nào là phân tích đề ? Tại sao phải phân tích đề?
10
I) Phân tích đề 
- Phân tích đề (Tìm hiểu đề) là suy nghĩ kĩ để nhận thức đúng và đủ các ý nghĩa và yêu cầu của đề
- Mục đích của phân tích đề là tìm hiểu chính xác các yêu cầu cơ bản của đề bài (Kết thúc quá trình phân tích đề người viết phải xác định được các yêu cầu như bài viết về cái gì, nhằm mục đích gì, sử dụng thao tác lập luận chủ yếu nào?)
- Khi phân tích đề chúng ta phải xác định được: 
+ Vấn đề cần nghị luận là gì? (Phạm vi nghị luận)
+ Yêu cầu về nội dung (Triển khai vấn đề nghị luận như thế nào?)
+ Yêu cầu về phương pháp (Phải sử dụng thao tác lập luận nào: giải thích chứng minh hay bình luận...) phạm vi dẫn chứng sẽ sử dụng?
Đề số 1
+ Vấn đề nghị luận : “ việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ”
+ Yêu cầu về nội dung : Từ ý kiến của Vũ Khoan có những suy nghĩ:
1- Người VN có nhiều điểm mạnh 
2- Người VN cũng không ít điểm yếu 
3- Phát huy điểm mạnh , khắc phục điểm yếu là hành động thiết thực chuẩn bị hành trang vào thế kỉ XXI
+ Yêu cầu phương pháp : Sử dụng các thao tác bình luận, giải thích, chứng minh. Dùng các dẫn chứng thực tế xã hội là chủ yếu.
Đề số 2
+ Vấn đề cần nghị luận : Tâm sự của HXH trong bài thơ Tự tình số 2
+ Yêu cầu về nội dung : Nêu được cảm nghĩ của mình về tâm sự và diễn biến tân trạng của HXH
+ Yêu cầu về phương pháp : Sử dụng thao tác phân tích kết hợp với thao tác nêu cảm nghĩ . Dẫn chứng thơ HXH là chủ yếu 
Việc lập dàn ý thường gồm những bước nào?
- Hs: 3 bước chính 
- Gv: Việc lập dàn ý có thể gồm 2 bước lớn : tìm ý và “dàn” các ý đã tìm được thành một hệ thống khoa học, hợp lí và chặt chẽ 
Các luận điểm, luận cứ phải như thế nào?
Theo anh chị việc sắp xếp các ý (luận điểm, luận cứ) phải tuân theo những nguyên tắc nào ?
16
II) Lập dàn ý
- Lập dàn ý là sắp xếp các ý theo trình tự lôgic khoa học hợp lí ( Giúp người viết không bỏ qua các ý chính, loại bỏ những ý không cần thiết, giúp việc hành văn thuận tiện hơn )
- Luận điểm, luận cứ phải đạt các yêu cầu:
+ Chính xác
+ Phù hợp.
+ Đầy đủ.
+ Tiêu biểu.
- Việc sắp xếp các ý trong bài văn nghị luận phải tuân thủ các nguyên tắc :
+ Hợp lô gic
+ Hợp tâm lí người tiếp nhận 
- Hs suy nghĩ trao đổi luận làm bài tập 1&2 phần luyện tập 
- Hs cử đại diện trình bày 
- Giáo viên tổng hợp
12
III) Luyện tập 
* Đề số 1
- Vấn đề cần nghị luận : giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích “ vào phủ chúa Trịnh” 
- Yêu cầu nội dung :
+ Bức tranh cụ thể hiện thực về cuộc sống xa hoa nhưng thiếu sinh khí của phủ chúa Trịnh
+ Thái độ phê phán nhẹ nhàng nhưng thấm thía cũng như những dự cảm về sự suy vong của triều đại Lê- Trịnh 
- Yêu cầu phương pháp ; Sử dụng thao tác phân tích, kết hợp với nêu cảm nghĩ . Dùng dẫn chứng trong văn bản “ Vào phủ chúa Trinh là chủ yếu”
* Đề số 2
- Vấn đề cần nghị luận : Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của Hồ Xuân Hương 
- Yêu cầu về nội dung 
+ dùng văn tự Nôm 
+ Sử dụng các từ thuần việt đắc dụng 
+ Sử dụng các biện pháp tu từ (đảo ngữ ...) 
- Yêu cầu về phương pháp : sử dụng thao tác phân tích kết hợp với bình luận. Dẫn chứng thơ Hồ Xuân Hương là chủ yếu
c. Củng cố, luyện tập (5')
Củng cố 
HS đọc Ghi nhớ SGK.
Luyện tập
 Lập dàn ý phân tích bài thơ Tự tình II của Hồ Xuân Hương.
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1')
 + Bài cũ: 
 - Học và nắm chắc nội dung bài học.
- Hoàn thành các bài tập trong SGK.
 + Bài mới: chuẩn bị bài Thao tác lập luận phân tích theo hướng dẫn SGK