Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 2: Đọc văn Vào phủ chúa trịnh (Trích “Thượng kinh kí sự”)

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11A
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11B
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11C
Tiết 2: Đọc văn
VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích “Thượng kinh kí sự”)
	 Lê Hữu Trác 
1. Mục tiêu
 Giúp học sinh: 
 a. Về kiến thức
Thấy thái độ trước hiện thực và ngòi bút kí sự chân thực ,sắc sảo của Lê Hữu Trác qua đoạn trích miêu tả cuộc sống và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa Trịnh.
Tích hợp với giáo dục bảo vệ môi trường: 
Những chi tiết miêu tả không gian phủ Chúa Trịnh có liên quan đến việc chữa bệnh của Lê Hữu Trác
 b. Về kĩ năng
Rèn luyện HS kĩ năng khái quát , tổng hợp, phân tích 
 c. Về thái độ
GDHS có lối sống đạo đức tốt trong mối quan hệ giữa con người với con người trong cuộc sống.
2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
a. Chuẩn bị của giáo viên
 SGK, SGV, GA, TLTK.
b. Chuẩn bị của học sinh
 SGK, bài soạn, tài liệu liên quan
3. Tiến trình bài dạy
a. Kiểm tra bài cũ (5’): 
CH: Nhận xét về quang cảnh và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa.
Trả lời:
Là chốn thâm nghiêm, kín cổng cao tường, vô cùng xa hoa, tráng lệ nhưng ngột ngạt, tù đọng, thiếu sự thanh thoát của khí trời.
Phủ chúa có rất nhiều lễ nghi, khuôn phép, kẻ hầu người hạ,...Đó là chốn cao sang, quyền uy tột đỉnh cùng với cuộc sống hưởng thụ xa hoa đến cực điểm.
Phủ chúa là nơi có quyền uy tối thượng và có nếp sống hưởng thụ cực kì xa hoa.
* Đặt vấn đề vào bài mới (1’):
Để giúp các em thấy được Thái độ trước hiện thực và ngòi bút kí sự chân thực, sắc sảo của Lê Hữu Trác qua đoạn trích miêu tả cuộc sống và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa Trịnh chúng ta cùng học bài hôm nay.
b. Dạy nội dung bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
TG
Yêu cầu cần đạt
 Tác giả có những nhận xét gì về phủ chúa. (Tác giả có suy nghĩ gì về quang cảnh, đồ đạc, nơi ở của thế tử, bệnh trạng của thế tử)?
16
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc - hiểu.
1. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa Trịnh.
2. Thái độ, tâm trạng và những suy nghĩ của tác giả.
Tích hợp với giáo dục bảo vệ môi trường: 
Theo Lê Hữu Trác, nguyên nhân bệnh của thế tử do đâu? Em có suy nghĩ gì về không gian sống đối với sức khỏe của con người?
HS: Môi trường sống không thoáng đãng, sạch sẽ, ngột ngạt sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
- Quang cảnh: “Bước chân tới đây mới hay sự giàu sang của vua chúa thực hẳn khác người thường!”, “Cả trời Nam sang nhất là đây!”
- Khi ăn sáng “Mâm vàng, chén bạc, đồ ăn toàn là của ngon vật lạ, tôi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia”.
- Cảm nhận về nội cung của thế tử: “ở trong tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả”.
- Bệnh của thế tử: 
+ Môi trường trong phủ Chú thiếu ánh sáng: “ở trong tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả”.
 + Do thế tử ăn quá no, mặc quá ấm.
=> Môi trường đó đã ảnh hưởng đến căn bệnh của thế tử. 
Qua những lời nhận xét đó cho thấy tác giả có thái độ, suy nghĩ gì về phủ chúa?
=> Tác giả khen phủ chúa đẹp, sang nhưng tỏ ra dửng dưng trước những quyến rũ về vật chất và không đồng tình với cuộc sống quá no đủ, tiện nghi nhưng thiếu khí trời và không khí tự do.
Không chỉ có những nhận xét về phủ chúa mà LHT còn có cách chữa bệnh riêng cho thế tử. Qua cách chẩn đoán và chữa trị đó, em thấy ông là thầy thuốc ntn?
- Ông hiểu rõ căn bệnh của thế tử và đưa ra cách chữa trị của riêng mình.
- Ông gạt bỏ những sở thích cá nhân để làm tròn trách nhiệm của người thầy thuốc.
=> Là một thầy thuốc giỏi, có kiến thức sâu rộng và già dặn kinh nghiệm.
Là thầy thuốc có lương tâm và đức độ.
Có các phẩm chất cao quý: coi thường danh lợi, quyền quý, yêu thích tự do, ý muốn về núi của ông đối lập gay gắt với bọn thống trị ở đó.
12
3. Giá trị nghệ thuật
? Tìm những chi tiết đặc sắc, em thấy tâm đắc nhất trong đoạn trích.
Nhận xét về cách quan sát của tác giả?
Ý nghĩa?
- Nhiều Chi tiết đặc sắc:
+ Thế tử – một đứa bé – ngồi chễm chệ trên sập vàng để cho thầy thuốc - một cụ già quỳ lạy dưới đất 4 lạy và được ban một lời khen: “Ông này lạy khéo” -> sự vô lí, oái oăm, cả phủ chúa, cả các quan kính cẩn ,... dường như đều thành trò hề cả.
- Quan sát tỉ mỉ, tinh tế, ghi chép trung thực: Nội cung thế tử: được miêu tả tỉ mỉ “Đột nhiên, thấy ông ta mở một chỗ trong màn gấm rồi bước vào. ở trong tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả. Đi qua độ năm, sáu lần trướng gấm như vậy...”
“Nơi thánh thượng đang ngự “có mấy người cung nhân đang đứng xúm xít. Đèn sáp chiếu sáng, làm nổi màu mặt phấn và màu áo đỏ. Xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt.”
-> Ghi chép tỉ mỉ, trung thực phơi bày việc ăn chơi hưởng lạc của nhà chúa, cho người đọc cảm giác ngột ngạt, khó chịu
- Làm nổi bật thần thái, chân dung nhân vật, đặc biệt là Trịnh Cán – thế tử.
- Cách kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn, khéo léo.
Qua đoạn trích em có suy nghĩ gì về bức tranh hiện thực của xã hội phong kiến đương thời ? Từ đó hãy nhận xét về thái độ của tác giả trước hiện thực đó ?
HS suy nghĩ ,phát biểu cảm xúc của cá nhân.
10
III. Tổng kết.
- Phản ánh cuộc sống xa hoa, hưởng lạc , sự lấn lướt cung vua của phủ chúa –mầm mống dẫn đến căn bệnh thối nát trầm kha của XH phong kiến Việt Nam cuối thế kỉ XVIII
- Bộc lộ cái tôi cá nhân của Lê Hữu Trác : một nhà nho,một nhà thơ, một danh y có bản lĩnh khí phách, coi thường danh lợi.
c. Củng cố, luyện tập (3')
Củng cố 
Gọi HS đọc và khắc sâu kiến thức qua phần Ghi nhớ SGK.
Luyện tập
So sánh đoạn trích với một tác phẩm (hoặc đoạn trích) kí khác của VHTĐVN mà anh chị đã học và nêu nhận xét về nét đặc sắc của truyện kí này.
- HS tự so sánh
- Đặc sắc:
+ Quan sát tinh tế
+ Ghi chép chi tiết, chân thực, sắc sảo.
+ Vẽ lại bức tranh chân thực, sinh động về phủ chúa. 
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1')
 Bài cũ:
 - Học và nắm chắc nội dung bài học.
Tìm đọc tác phẩm của Lê Hữu Trác.
Phân tích thái độ cảu tác giả qua đoạn trích đã học.
 Bài mới: chuẩn bị bài Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân: Đọc văn bản và trả lời theo hướng dẫn.