Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 13: Đọc văn Bài ca ngất ngưởng - Nguyễn Công Trứ

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11A
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11B
Ngày dạy:
Dạy lớp: 11C
Tiết 13: Đọc Văn
Bài ca ngất ngưởng
- Nguyễn Công Trứ -
1. Mục tiờu
 Giỳp học sinh: 
 a. Về kiến thức
- Giúp học sinh hiểu được thực chất và ý nghĩa của phong cách sống có bản lĩnh cá nhân trong khuôn khổ của xã hội phong kiến chuyên chế.
- Hiểu đúng nghĩa của khái niệm sống “ ngất ngưởng” để không nhầm lẫn với lối sống lập dị của một số người hiện đại 
 b. Về kĩ năng
 - Nắm bắt được đặc điểm của thể hát nói. 
- Rèn luyện kĩ năng phân tích hát nói.
 c. Về thỏi độ
Trân trọng cách sống có ý nghĩa với cuộc đời.
2. Chuẩn bị của giỏo viờn và học sinh
a. Chuẩn bị của giỏo viờn
 SGK, SGV, GA, TLTK.
b. Chuẩn bị của học sinh
 SGK, bài soạn, tài liệu liờn quan
3. Tiến trỡnh bài dạy
a. Kiểm tra bài cũ (5’)
 ? Đọc và phân tích hình ảnh bà Tú trong Thương vợ của Tú Xương
HS đọc
Đảm đang, vất vả, tần tảo, giàu đức hi sinh.
* Đặt vấn đề vào bài mới (1’):
Để giúp các em hiểu được thực chất và ý nghĩa của phong cách sống có bản lĩnh cá nhân trong khuôn khổ của xã hội phong kiến chuyên chế. Hiểu đúng nghĩa của khái niệm sống “ ngất ngưởng” để không nhầm lẫn với lối sống lập dị của một số người hiện đại, chúng ta cùng học bài hôm nay
b. Dạy nội dung bài mới:
Hoạt động của giỏo viờn
TG
Hoạt động của học sinh
 (?) Em hãy trình bày những nét chính về tác giả Nguyễn Công Trứ? 
11
 I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Nguyễn Công Trứ 
- Nguyễn Công Trứ (1778-1858)
- Tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hi Văn 
- Gia đình nho học, làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh 
- Nhà nghèo song ham học, thi cử lận đận mãi năm 42 tuổi mới đỗ giải nguyên
- Cuộc đời làm quan thăng trầm, luôn chứng tỏ mình là con người tài năng 
- Con người giàu lòng yêu nước thương dân có công lớn trong việc khai hóa yên dân. Là kẻ sĩ ngang tàng phóng túng
- Sự nghiệp : sáng tác nhiều ( Trên 50 bài thơ, 60 bài ca trù , 1 bài phú nho). Sáng tác chủ yếu bằng chữ Nôm, có nhiều đóng góp cho sự phát triển của thể loại cả trù . Được đánh giá là một trong 2 thi sĩ nổi tiếng đầu thế kỉ XIX
2. Văn bản: (HS đọc SGk)
-(HS đọc SGK)
 Tìm bố cục và ý của mỗi đoạn.
Bài thơ chia làm 3 đoạn
+ Đoạn một 6 câu đầu: Giới thiệu tài năng danh vị xã hội của Nguyễn Công Trứ 
+ Đoạn hai 12 câu tiếp theo. Phong cách sống khác đời, ngao du giải trí khác người, phẩm chất và bản lĩnh trước những thăng trầm và thế thái nhân tình.
+ Đoạn ba 1 câu cuối: Khẳng định phong cách sống của mình.
? Em hiểu ngất ngưởng diễn tả tư thế nào của người và sự vật.
? Nếu hiểu ngất ngưởng là một thái độ sống thì em hiểu đó là thái độ sống ntn?
5
II. Đọc - hiểu 
* Ngất ngưởng
Diễn tả một con người, một sự vật có chiều cao hơn so với người và sự vật khác nhưng ngả nghiêng, chực đổ nhưng không đổ. Gây cảm giác rất khó chịu cho người xung quanh, như trêu chọc, trêu ngươi người khác.
Là khác người, là xem mình cao hơn người khác
Là thoải mái, tự do, phóng túng, không theo một khuôn khổ nào hết
Trêu ngươi, chọc tức người khác
? Khi làm quan, NCT cho rằng mình là người như thế nào?
? Ông nói mình đã từng làm chức vụ gì? Ông nói chúng với thái độ ntn?
? Nhận xét về cách sử dụng từ ngữ, ý nghĩa.
19
1. Sáu câu đầu : ngất ngưởng chốn quan trường
- Tự đề cao vai trò của mình trong trời đất: không có việc gì là không phải phận sự của ta
- Khoe tài năng hơn người:
+ Giỏi văn chương
+ Giỏi dùng binh
- Khoe danh vị xã hội hơn người: khi tham tán, tổng đốc,..
- Thay đổi chức vụ liên tục.
-> Sd nhiều từ H – V
-> Điệp từ kết hợp liệt kê: khoe tài, nhấn mạnh các chức danh đã trải qua
=> Thể hiện sự ý thức về tài năng và địa vị của bản thân.
? Giọng điệu của đoạn
- Giọng điệu: tự cao tự đại, khinh đời, phong mình là Ông Hi Văn
c. Củng cố, luyện tập (3')
? Có ý kiến cho rằng NCT tuy khoe khoang tài năng, danh vị của bản thân nhưng không thể coi đó là khoác lác, không khiến ta khó chịu, vì sao vậy?
NCT muốn chơi ngông với thiên hạ dựa trên tài năng của mình.
Khoe khoang chỉ là cái vỏ để giấu đi cái tôi ý thức về tài năng và danh vị của bản thân
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1')
 + Bài cũ: 
 - Học và nắm chắc nội dung bài học
- Hoàn thành các bài trong sách giáo khoa.
 - Muốn thể hiện một phong cách sống và bản lĩnh độc đáo cần có những phẩm chất và năng lực gì ? Có phải “ ngất ngưởng” là sống lập dị, khác thường?
 + Bài mới: Chuẩn bị Bài ca ngất ngưởng phần còn lại