Giáo án giảng dạy môn Vật lý 12 - Sóng cơ và sự truyền sóng cơ

Ngày soạn: 30-09-2008 Ngày dạy:
Bài dạy:
SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ
Tiết: 12
I. MỤC TIÊU : 
1.Kiến thức:
- Phát biểu được định nghĩa của sóng cơ.
- Phát biểu được định nghĩa các khái niệm liên quan với sóng: sóng dọc, sóng ngang, tốc độ truyền sóng, tần số, chu kì, bước sóng, pha.
- Viết được phương trình sóng.
- Nêu được các đặc trưng của sóng là biên độ, chu kì hay tần số, bước sóng và năng lượng sóng.
2.Kỹ năng:
- Giải được các bài tập đơn giản về sóng cơ.
- Tự làm được thí nghiệm về sự truyền sóng trên một sợi dây.
3.Thái độ, tình cảm:
 II. CHUẨN BỊ:
1.Giáo viên:
- Các thí nghiệm mô tả về sóng ngang, sóng dọc và sự truyền của sóng.
2.Học sinh:
- Các đồ dùng học tập cần thiết
- Ôn lại các bài về dao động điều hoà.
III: TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:
1.Ổn định tình hình lớp
2.Kiểm tra bài cũ. 
3.Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài: 
- Tiến trình bài dạy:
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG 
Hoạt động 1 ( phút): Tìm hiểu về sóng cơ
10ph
- Mô tả thí nghiệm và tiến hành thí nghiệm.
- Khi O dao động ta trông thấy gì trên mặt nước? 
® Điều đó chứng tỏ gì?
(Dao động lan truyền qua nước gọi là sóng, nước là môi trường truyền sóng).
- Khi có sóng trên mặt nước, O, M dao động như thế nào?
- Sóng truyền từ O đến M theo phương nào?
® Sóng ngang.
- Tương tự như thế nào là sóng dọc?
- HS quan sát kết quả thí nghiệm.
- Những gợn sóng tròn đồng tâm phát đi từ O.
® Sóng truyền theo các phương khác nhau với cùng một tốc độ v.
- Dao động lên xuống theo phương thẳng đứng.
- Theo phương nằm ngang.
- Tương tự, HS suy luận để trả lời.
I. Sóng cơ
1. Thí nghiệm
a. Mũi S cao hơn mặt nước, cho cần rung dao động ® M vẫn bất động.
b. S vừa chạm vào mặt nước tại O, cho cần rung dao động ® M dao động.
Vậy, dao động từ O đã truyền qua nước tới M.
2. Định nghĩa
- Sóng cơ là sự lan truyền của dao động trong một môi trường.
3. Sóng ngang
- Là sóng cơ trong đó phương dao động (của chất điểm ta đang xét) ^ với phương truyền sóng.
4. Sóng dọc
- Là sóng cơ trong đó phương dao động // (hoặc trùng) với phương truyền sóng.
Hoạt động 2 ( phút): Tìm hiểu các đặc trưng của một sóng hình sin
20ph
- Làm thí nghiệm kết hợp với hình vẽ 7.2 về sự truyền của một biến dạng.
® Có nhận xét gì thông qua thí nghiệm và hình vẽ?
® Tốc độ truyền biến dạng được xác định như thế nào?
(Biến dạng của dây, gọi là một xung sóng, truyền tương đối chậm vì dây mềm và lực căng dây nhỏ).
® Biến dạng truyền trên dây thuộc loại sóng gì đã biết?
- Y/c HS hoàn thành C2.
- Trong thí nghiệm 7.2 nếu cho đầu A dao động điều hoà ® hình dạng sợi dây ở cá thời điểm như hình vẽ 7.3 ® có nhận xét gì về sóng truyền trên dây?
- Thông báo các đặc trưng của sóng hình sin
- Biến dạng truyền nguyên vẹn theo sợi dây.
- HS suy nghĩ và vận dụng kiến thức để trả lời.
- Là sóng ngang.
- HS làm thí nghiệm theo C2.
- HS quan sát hình vẽ 7.3. Dây có dạng đường hình sin, mà các đỉnh không cố định nhưng dịch chuyển theo phương truyền sóng.
II. Các đặc trưng của song hình sin:
1. Sự truyền của sóng hình sin
- Gọi S và Dt là quãng đường và thời gian truyền biến dạng, tốc độ truyền của biến dạng:
2. Các đặc trưng của một sóng hình sin:
a. Biên độ sóng: là biên độ dao động của các phần tử môi trường khi có sóng truyền qua.
b. Chu kì: Là chu kì dao động của các phần tử môi trường khi có sóng truyền qua.
c. Tốc độ truyền sóng: là tốc độ truyền dao động trong môi trường.
d. Bước sóng: là quãng đường sóng truyền được trong một chu kì
 e. Năng lượng sóng: là năng lượng dao động của các phần tử môi trường khi có óng truyền qua.
Hoạt động 3: Củng cố:
10ph
 Hệ thống các kiến thức trong bài.
4.Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo:
Bài tập về nhà:
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: