Bài giảng Tin văn phòng

Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 1: Chng trình và thut gii Trang 1 
Ch
ng I 
CH	NG TRÌNH VÀ THU
T GII 
I. Ch
ng trình (Program) 
1.Khái nim 
 Ch
ng trình là mt dãy liên tip các lnh. Thc hin các lnh ó gi là 
thi hành ch
ng trình. Các ch
ng trình 	u có các tính ch
t chung sau ây: 
 - Các lnh 
c thi hành mt cách tun t, thi hành xong mt lnh m
i thi 
hành lnh k tip. 
 - Khi thi hành ch
ng trình cn thêm d liu t bên ngòai, i	u này làm 
cho ch
ng trình tr nên phong phú và tng quát. 
 Ch
ng trình có th 
c vit bng các ngôn ng lp trình khác nhau. 
2.Ngôn ng lp trình. 
Có hàng trm loi ngôn ng lp trình khác nhau, mi loi ngôn ng 	u có 
cú pháp riêng ca nó. Ngôn ng lp trình có th 
c phân chia thành 3 loi 
chính : ngôn ng máy, hp ng và ngôn ng c
p cao. 
 2.1 Ngôn ng máy 
Ngôn ng máy (mã máy) là ngôn ng n	n tng ca b vi x lý. Bao gm 
các câu lnh là nhng dãy s nh phân 0 và 1 r
t khó c, khó vit . Ch có các 
chuyên gia v	 máy tính m
i vit 
c. u im ca vic vit ch
ng trình bng 
ngôn ng máy là lp trình viên có th i	u khin máy tính trc tip và t 
c 
chính xác i	u mình mun làm, tc  thi hành ch
ng trình nhanh và kích 
th

c ch
ng trinh nh . Nh
c im ca ch
ng trình ngôn ng máy là thông 
th
!ng s" m
t r
t nhi	u th!i gian  vit, r
t khó c, khó tìm li và ch
ng trình 
ph# thuc vào b vi x lý nên ch
ng trình ch chy 
c trên nhng máy tính 
có cùng b vi x lý mà thôi. Ngôn ng máy còn 
c gi là ngôn ng c
p th
p 
(low-level language) 
 2.2 Hp ng 
 Hp ng 
c phát trin nhm giúp các lp trình viên d$ nh
 các ch th 
ca ch
ng trình hn. Các ch
ng trình hp ng còn bao gm các ch th v% mô 
(macro instruction) có th to ra nhi	u lnh mã máy. Các ch
ng trình hp ng 

c chuyn sang mã máy thông qua mt ch
ng trình &c bit gi là trình hp 
dch (assembler). M&c dù hp ng t
ng i d$ dùng hn mã máy nh
ng hp 
ng v'n 
c xem là ngôn ng c
p th
p bi vì nó v'n còn r
t gn v
i tng thit 
k ca máy tính. 
 2.3 Ngôn ng c
p cao 
 Ngôn ng c
p cao gn g(i hn v
i ý nim ngôn ng mà hu ht mi 
ng
!i 	u bit, nó bao gm các danh t, ng t, ký hiu hc, liên h và các 
thao tác lun lý. Các yu t này có th 
c phi hp, liên kt v
i nhau to 
thành mt hình th)c ca câu. Các "câu" này 
c gi là các mnh 	 ca 
ch
ng trình (program statement). Chính vì nhng &c im này, các lp trình 
viên d$ dàng c và d$ hc ngôn ng c
p cao hn so v
i ngôn ng máy ho&c 
hp ng. Mt li im quan trng là ngôn ng c
p cao thông th
!ng không ph# 
thuc vào máy tính, ngh%a là các ch
ng trình vit bng ngôn ng c
p cao có 
th chy trên các loi máy tính khác nhau (s d#ng các b vi x lý khác nhau). 
 2.4 Các ngôn ng lp trình thông d	ng 
Hin nay có r
t nhi	u ngôn ng lp trình c
p cao là :BASIC, COBOL, C, 
FORTRAN, PASCAL.v.v.. Ngày này còn có thêm r
t nhi	u các ngôn ng lp 
trình h

ng i t
ng r
t tin li cho các lp trình viên nh
 : C++, Visual Basic , 
Visual C, Denphi, Javal .v.v.. 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 1: Chng trình và thut gii Trang 2 
3.Trình thông dch và biên dch 
 Mi ch
ng trình 
c vit bng các ngôn ng không phi là ngôn ng 
máy cui cùng 	u phi 
c chuyn i sang ngôn ng máy tr

c khi 
c thi 
hành. Ch
ng trình ngôn ng c
p cao 
c dch sang ngôn ng máy bng mt 
trong hai cách: bng trình biên dch (compiler) ho&c trình thông dch (interpreter). 
 3.1 Trình biên d
ch : 
S" chuyn i toàn b ch
ng trình sang mã máy, ri ch)a kt qu vào 
%a  có th thi hành v	 sau. Trình biên dch to ra mt danh sách li ca t
t c 
mnh 	 trong ch
ng trình vi phm cú pháp ca ngôn ng. Danh sách này giúp 
lp trình viên d$ dàng sa i ch
ng trình. 
 3.2 Trình thông d
ch : 
Thay vì chuyn i toàn b ch
ng trình ngun nh
 trình biên dch, trình 
thông dch ch dch tng lnh và thi hành tng lnh. Li im ca trình thông 
dch là lp trình viên v'n có th chy mt ch
ng trình v'n còn li cú pháp. Ch 
khi thông dch n câu lnh có li cú pháp, quá trình thi hành ch
ng trình m
i 
b ngng li và trình thông dch s" thông báo li. ng
!i lp trình cn c) vào li  
sa cha. 
II.Thut gii. 
1. Ý ngha 
Thut gii là mt ph
ng pháp, tng b

c h

ng d'n, th hin l!i gii 
ca mt v
n 	 - mt bài toán . 
 Trong khoa h
c máy tính, thut gii c nh ngha là m	t dãy h
u hn các 
bc rõ ràng và có th
 thi hành c, quá trình hành 	ng theo các bc này 
phi dng và cho c kt qu nh mong mun. 
2.Các c tr
ng ca thut gii 
 Thut gii có các &c tr
ng c bn là : 
 2.1.Xác 
nh : Mi thut gii 	u phi xác nh rõ ràng, không mp m!. 
 2.2. Hu h
n: Mi thut gii sau mt s hu hn b

c phi kt thúc và cho ra 
kt qa. 
 2.3: úng : Thut khi thc hin xong các b

c , phi cho ra kt qu úng 
*n. 
Ngoài ra thut gii có các &c tr
ng khác nh
 : +u vào, u ra, tính hiu 
qa và tính tng quát. 
3. Các ph
ng pháp biu din thut gii 
 Trong thc t ng
!i ta th
!ng có 2 ph
ng pháp biu di$n thut : 
 - Dùng ngôn ng t nhiên 
 - Dùng L
u  - S  
 3.1. Ngôn ng t nhiên 
Ng
!i lp trình dùng ngôn ng ca mình  mô t thut . Ng
!i lp trình 
lit kê có th) t các b

c ca thut gii . Tuy vy thut gii th
!ng dài dòng khó 
hiu và th
!ng không theo mt qui t*c nh
t nh. 
Ví d	 1 : Thut gii ph
ng trình bc hai ax2+bx+c=0 (a0) 
B*t u 
1. Yêu cu cho bit giá tr ca 3 h s a, b, c 
2. Nu a=0 thì 
2.1. Yêu cu u vào không m bo. 
2.2. Kt thúc gii thut . 
3. Tr
!ng hp a khác 0 thì 
3.1. Tính giá tr ∆ = b2-4ac 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 1: Chng trình và thut gii Trang 3 
 3.2. Nu ∆ > 0 thì 
 3.2.1. Ph
ng trình có hai nghim phân bit x1 và x2 
 3.2.2. Giá tr ca hai nghim 
c tính theo công th)c sau 
3.2.3. Kt thúc. 
 3.3. Nu ∆ = 0 thì 
 3.3.1. Ph
ng trình có nghim kép x0 
 3.3.2. Giá tr ca nghim kép là : x=-b/2a 
 3.3.3. Kt thú c. 
 3.4. Nu ∆ < 0 thì 
 3.4.1. Ph
ng trình vô nghim. 
 Kt thúc. 
Ví d 2 :Thut gii tìm hp có trng l
ng n&ng nh
t 
 t vn  : Có n hp có khi l
ng khác nhau và mt cái cân %a. Hãy ch ra 
cách cân  tìm 
c hp có trng l
ng n&ng nh
t : Thut gii c# th nh
 sau: 
B*t u 
 1. Nu ch có 1 hp (n=1) thì 
 1.1. Hp ó chính là hp n&ng nh
t. 
 1.2. Kt thúc gii thut . 
 2. Ng
c li nu có t hai hp tr lên (n>1) 
 2.1. Chn hai hp b
t k, và &t lên bàn cân. 
 2.2. Gi
 li h	p nng hn, c
t hp nh- hn sang ch khác. 
 3. Nu còn hp ch
a 
c cân thc hin các b

c sau, nu không còn 
hp nào na, sang b

c 5. 
 3.1. Chn mt hp b
t k, và  lên %a cân còn trng. 
 3.2. Gi
 li h	p nng hn, c
t hp nh- hn sang ch khác. 
 4. Tr li b

c 3. 
 5. Hp còn li trên cân chính là hp n&ng nh
t. 
Kt thúc. 
3.2. L
u  - s  khi 
 L
u  hay s  khi là mt công c# trc quan  di$n t các thut gii. 
Biu di$n thut gii bng l
u  s" giúp ng
!i c theo dõi 
c s phân c
p 
các tr
!ng hp và quá trình x lý ca thut . Ph
ng pháp l
u  th
!ng 
c 
dùng trong nhng thut có tính r*c ri, khó theo dõi 
c quá trình x lý. 
 Trong thut gii dùng l
u  th
!ng dùng các hình v" qui 

c sau  mô 
t các b

c. 
 Ch 
!ng i ca d liu 
 Ch im b*t u và kt thúc. 
 Ch)a các thao tác x lý 
 Ch thao tác kim tra i	u kin 
a
b
x
2
1
∆+−
=
a
b
x
2
2
∆−−
=
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 1: Chng trình và thut gii Trang 4 
 . trên ch là các ký hiu c bn và th
!ng 
c dùng nh
t. Trong thc 
t, l
u  còn có nhi	u ký hiu khác nh
ng th
!ng ch 
c dùng trong nhng 
l
u  l
n và ph)c tp. 
Ví d1 : L
u  thut gii, gii Ph
ng trình bc hai. 
Ví d 2: L
u  tìm phn t l
n nh
t trong dãy s. 
Kt thúc 
a=0 Thông báo 
sai 
Nhp li 
D:=b2-4ac 
D=0 
Nhp b,c 
Nhp a 
Pt có nghim 
kép 
x1,2=-b/2a 
D>0 Pt có 2 nghim 
x1=-b+ D /2a 
x2=-b- D /2a 
Pt vô nghim 
 
s 
 
s 
 
s 
B*t u 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 1: Chng trình và thut gii Trang 5 
Bài tp : 
1.Hãy vit thut gii h ph
ng trình bc nh
t 2 /n s 
 a1x+b1y =c1 
 a2x+b2y =c2 
Bit rng : 
2.Vit thut gii tim s l
n nh
t trong 3 s a, b, c. 
3.Vit thut gii tìm s Pibonanci th) n v
i 
 F0 =0, F1=1, Fn=Fn-2+Fn-1 
4.Vit thut gii tim các s nguyên t trong dãy s n s t a1 .. an 
5.Vit gii thut tìm USCLN, BSCNN ca 2 s a, b. 
6.Vit gii thut tính tng l0 , tng ch1n ca dãy n s t nhiên a1 . . an 
7.Vit thut gii tìm n! =1*2*3*. .*n. 
8.Xác nh d liu và d liu ra cho các thut gii sau 
 a.Kim tra xem ba s cho tr

c a, b, c có th là  dài ba cnh ca mt 
tam giác hay không ? 
 b.Tính trung bình cng ca 2 s a, b 
 c.Dùng mt cc ph#  tráo n

c  hai cc cho tr

c 
 d.Tìm chu vi và din tích ca hình tròn có bán kính cho tr

c 
9.Có hai bình A và B . Bình A có dung tích 8 lít, bình B có dung tích 5 lít . Trình 
bày các b

c thc hin  l
y 
c 2 lít n

c. 
10.Vit thut gii vit gii thut xác nh ma trn n v. 
11.Vit thut gii in ra ma trn chuyn v ca ma trn ã nhp tr

c. 
12.Vit thut gii In ra ma trn tích cu hai ma trn ã nhp tr

c. 
13. Có 3 bình A, B, C. Bình A có dung tích 8 lít và ng y 8 lít r
u, bình B có 
dung tích 5 lít, bình C có dung tích 3 lít. Trình bày các b

c thc hin  có 

c 4 lít r
u  bình A và 4 lít r
u  bình B. 
14. Mt ng
!i có 1 con g
u, 1 con dê và 1 cái b*p ci. Nu không có ng
!i  
bên chúng thì con g
u s" n tht con dê ho&c con dê s" n b*p ci. Thuy	n ch 
có th ch 
c ng
!i ó v
i con g
u ho&c con dê ho&c b*p ci. Ng
!i ó làm 
th nào  mang chúng sang sông.
D
Dx
abba
cbbc
ba
ba
bc
bc
x =
−
−
==
2121
2121
22
11
22
11
D
Dy
abba
caaa
ba
ba
ac
ac
y =
−
−
==
2121
2121
22
11
22
11
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 2:Gi
i thiu Ngôn ng lp trình Pascal Trang 6 
Ch
ng 2 
GII THIU NGÔN NG L
P TRÌNH PASCAL 
I.Gii thiu chung 
1.Xu
t x : PASCAL là ngôn ng lp trình c
p cao 
c giáo s
 Niklaus Wirth  
tr
!ng i hc K2 thut Zurich (Th#y s%) thit k và công b vào nm 1971. Ông 
&t tên cho ngôn ng ca mình là Pascal  t
ng nh
 nhà hc ni ting ng
!i 
Pháp  th k3 17: Blaise Pascal, ng
!i ã sáng ch ra chic máy tính c khí u 
tiên ca nhân loi. 
 Thành công ca ngôn ng Pascal là  ch: nó là ngôn ng u tiên 
a 
ra và th hin 
c khái nim lp trình có c
u trúc. Ý t
ng v	 mt ch
ng 
trình có c
u trúc xu
t phát t suy ngh% cho rng có th chia mt bài l
n, ph)c 
tp thành nhi	u bài nh , n gin hn. Nu mi bài nh 
c gii quyt bng 
mt ch
ng trình con, thì khi liên kt các ch
ng trình con này l ... . Sau ó ghi d liu vào tp tin 
bng th t#c Write hay Writeln. 
 Ð c d liu mt tp tin ã có, tr

c tiên ta phi m tp tin bng lnh 
Reset. Sau ó c d liu bng th t#c Read hay Readln. 
 Nu m tp tin bng Rewrite ho&c Append thì không th c 
c bng 
Read và Readln. Nu m tp tin bng Reset thì không th ghi 
c bng Write 
hay Writeln. 
 b)Th tc WRITE( bintptin, bt1, bt2, ..., btN) : cho phép tun t ghi các gía 
tr ca các biu th)c bt1, bt2, .. btN vào tp tin vn bn. Các biu th)c bt1, bt2, .. 
btN phi thuc kiu n gin chu/n ( nguyên, thc, ký t, lôgic) hay kiu chui, 
và chúng không cn phi có kiu ging nhau. Ví d# : 
 Write(F, 3, 10:4, ‘a’:2, ‘Text’, 4.5:6:2); 
s" ghi vào tp tin thành dãy nh
 sau ( D
u ~ hiu là mt ký t tr*ng): 
 3~~10~aText~~4.50 
 Ch
ng trình d

i ây s" to tp tin vn bn T1.TXT : 
Program TaoTaptin; 
Var 
 F: Text; 
 A : Integer; 
 B : Real; 
Begin 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 5: D liu có cu trúc Trang 65 
 A:=100; 
 B:=1234.5; 
 Assign(F, ’T1.TXT’); 
 Rewrite(F); 
 Write(F, ‘Ket qua=’ :10, A:5, B:7:2); 
 Close(F); 
End. 
 Ni dung ca tp tin T1.TXT là : 
 ~~Ket qua=~~100~123.45 
 Nh
 vy, cách ghi d liu vào tp tin vn bn hoàn toàn ging nh
 khi in d 
liu lên màn hình. 
 c)Th tc WRITELN c(ng có công d#ng nh
 WRITE, nh
ng ghi xong d 
liu thì 
a con tr tp tin xung dòng d

i. Ð&c bit, lnh Writeln(F); không ghi 
gì c, ch 
a con tr tp tin xung dòng. 
 Ni dung ca các tp tin vn bn to bng Pascal hoàn toàn có th xem 

c bng lnh Type ca MSDOS, bng Norton hay bng chính Turbo Pascal, 
 d)Th tc READ( bintptin, bin1, bin2, ..., binN) c tun t các gía tr 
t tp tin và gán cho các bin. Các bin1, bin2, ..., binN phi có kiu d liu 
phù hp ví d liu cn c ti v trí t
ng )ng trong tp tin. 
 Ví d#: Nu tp tin T1.TXT có ni dung nh
 sau: 
 ~~Ket qua=~~100~123.45 
thì  c li các d liu này, ta phi khai báo: 
 Var 
 St :String[10]; 
 i: Integer ; Z : Real; 
Và dùng các lnh: 
 Reset(F); 
 Read(F, St, i, Z); 
Gía tr ca St, i, Z s" là: St=’~~Ket qua=’, i=100, Z=123.45. 
 Nu khai báo St có kiu String[9] thì s" b li vì sau khi c xong 9 ký t 
u, máy s" c tip gía tr =~~100 cho bin nguyên i, nh
ng vì gía tr này b*t 
u là d
u = nên không i ra s nguyên 
c. 
 e)Th tc READLN(bintptin, bin1, bin2, ..., binN ) c d liu cho các 
bi? xong s" 
a tr tp tin xung u dòng d

i. 
 Ð&c bit, lnh READLN( bintptin); không c gì c, ch 
a con tr tp tin 
xung dòng. 
Chú ý 
 f)Hàm Eof(F) c(ng dùng 
c cho tp tin vn bn, ngoài ra còn có hàm 
EOLN(F) cho kt qa là True ho&c False tùy theo con tr tp tin có ang  cui 
dòng hay không. Khi Eof(F)=True thì Eoln(F) c(ng có gía tr là True. 
 g)Th t#c Seek và các hàm FileSize, FilePos không dùng cho tp tin vn 
bn. 
4.So sánh tp tin v0n bn vi tp tin nh kiu 
 Các tp tin có nh kiu cho phép va c va ghi và truy nhp trc tip 
vào tng phn t gn ging nh
 thao tác v
i mng. 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 5: D liu có cu trúc Trang 66 
 Các tp tin vn bn không cho phép ng th!i c, ghi và ch có th c 
ho&c ghi tun t, nh
ng cho phép ta có th xem, sa trc tip mt cách d$ dàng 
bng các h son tho vn bn n gin, nh
 NC hay chính Turbo Pascal. 
Ví d# 15.5: 
 Cho tp tin vn bn tên là T2.TXT và có ni dung là: 
 dong=6 
 cot =7 
 0 8 8 -2 6 11 1 
 8 0 2 0 7 0 2 
 8 2 0 11 12 9 3 
 -2 0 11 0 -7 9 4 
 6 7 12 -7 0 6 5 
 11 0 9 9 6 0 6 
 Hãy c tp tin này 
a vào mt ma trn A và in ma trn A lên màn hình. 
S dòng và s ct ca ma trn A 
c ghi  hai dòng u tiên trong tp tin 
T2.TXT. 
Program TaptinVanBan; 
uses crt; 
Type 
 MANG = array[1..20,1..20] of integer ; 
Var 
 A : MANG; 
 N, M : integer; 
 F : Text; 
Procedure Nhap; 
 Var 
 i,j : Byte; 
 st: string[5]; 
 Begin 
 Assign(F, 'T2.TXT'); 
 Reset(F); 
 Readln(F, St, N); 
 Readln(F, St, M); 
 For i:=1 to N do 
 begin 
 For j:=1 to M do Read(F, A[i,j]);Readln(F); 
 end; 
 Close(F); 
 End; 
Procedure InMatran; 
 Var 
 i, j : Integer; 
 Begin 
 For i:=1 to N do 
 begin 
 for j:=1 to M do write( A[i,j]:4); 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 5: D liu có cu trúc Trang 67 
 writeln; 
 end; 
 End; 
 BEGIN 
 Clrscr; 
 Nhap; 
 InMatran; 
 Readln; 
 END. 
Bài tp chng 5 
Câu 1) Nhp s t nhiên n t bàn phím và mt dãy s thc x1, x2, ..., xn. 
 -Tìm s l
n nh
t và s nh nh
t ca dãy 
- Ðm trong dãy có bao nhiêu s d
ng, bao nhiêu s âm, bao nhiêu s 0 
? Loi nào nhi	u nh
t ? 
Câu 2) Nhp mt dãy s nguyên x1, x2, ..., xn. In riêng các s ch1n và các s l0, 
mi loi trên mt dòng. 
Câu 3) Nhp mt dãy s b
t k, x1, x2,..., xn , cho bit dãy có i x)ng không?, 
dãy có lp thành mt c
p s cng không?. Ví d# dãy 1 3 5 4 5 3 1 là i x)ng, 
dãy 1 3 5 7 là mt c
p s cng. 
Câu 4) Nhp mt dãy s b
t k, x1, x2,..., xn , cho bit dãy thuc loi nào: tng, 
gim hay không tng, không gim ? 
Câu 5) Nhp mt dãy s nguyên d
ng x1, x2,..., xn . 
-Tách dãy x thành hai dãy: dãy A gm các s ch1n, dãy B gm các s l0, s*p 
xp dãy A tng dn, dãy B gim dn, in hai dãy A và B trên hai dòng khác nhau. 
-Ni hai dãy A và B theo th) t ó thành mt dãy duy nh
t và gán tr li vào dãy 
x, in dãy x. 
 Ví d# nhp dãy x={ 5, 7, 0, 2, 1, 6, 4, 9 } thì dãy A={ 0, 2, 4, 6}, dãy B={ 9, 7, 5, 
1}, và x={ 0, 2, 4, 6, 9, 7, 5, 1}. 
Câu 6) Nhp và in ma trn Am,n , v
i n nhp t bàn phím 
-Tìm và in s l
n nh
t trong tng hàng ca ma trn. 
-Tìm và in s l
n nh
t trong tng ct ca ma trn. 
-Tìm và in s nh nh
t trên 
!ng chéo chính ca ma trn. 
Câu 7) Nhp và in ma trn vuông An,n . 
- A có phi là ma trn i x)ng không 
- A có phi là ma trn n v không? 
 (A là i x)ng nu Aij=Aji v
i mi i,j =1,..., n. A là ma trn n v nu t
t c các 
phn t trên 
!ng chéo chính 	u bng 1 và các phn t còn li 	u bng 0). 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 5: D liu có cu trúc Trang 68 
Câu 8) Nhp và in ma trn Am,n .Cho bit hàng 1 và hàng 2 có ging nhau 
không, nu không thì hãy hoán i hàng 1 và hàng 2. Ví d#: ma trn bên trái 
d

i ây có hàng 1 và hàng 2 không trùng nhau, sau khi hoán i hai hàng ta 

c ma trn bên phi: 
Câu 9) Nhp chui St, in St theo th) t o ng
c. Ví d# : St = ‘ABCD’, in ra 
‘DCBA’ 
Câu 10) Nhp chui St, kim tra chui có i x)ng không. Ví d#: các chui 
‘BCD1DCB’ và ‘ABCCBA’ là i x)ng, còn ‘ABCDBA’ là không i x)ng. 
Câu 11) Nhp hai chui St và St1. Cho bit chui St1 xu
t hin m
y ln trong St, 
và ti các v trí nào?. Ví d# St=‘pas12pas34’, chui St1 =‘pas’ xu
t hin 2 ln ti 
các v trí 1, 6. 
Câu 12) Nhp ba chui St, St1, St2. tìm xem trong chui St có ch)a chui St1 
không ?, nu có thì thay th St1 bng St2. 
 Ví du: cho St=‘ABC1234E’, St1=‘1234’ và St2 =‘*’. 
 Sau khi thay th ta 
c St=‘ABC*E’. 
Câu 13) Nhp mt chui St, xây dng ba tp hp: 
-S1 là tp các ch hoa có trong St 
-S2 là tp các ch th
!ng có trong St 
-S3 là tp các ch s có trong St 
 In các gía tr ca mi tp S1, S2, S3 trên mt dòng. 
Câu 14) Nhp vào mt mng A1, A2, ..., A10 các s nguyên d
ng < 10. Hãy in 
các gía tr ca mng này theo th) t tng dn sao cho các phn t trùng nhau 
ch 
c in mt ln. Ví d# : cho mng 1, 6, 4,1, 9, 6, 6, 0, 3, 9 , in ra: 0,1, 3, 4, 6, 
9 ( H

ng d'n : xây dng tp hp gm các phn t ca mng A ) 
Câu 15) Ð bit mt thí sinh u hay r
t trong k, thi tuyn sinh, cn bit các 
thông tin sau: 
- H tên : h và tên ca thí sinh 
- KV : thí sinh thuc khu vc nào? ( 1, 2 hay 3 ). 
- NH : thí sinh thuc nhóm nào ? ( 1, 2, hay 3). 
- TÐ : Tng im ba môn thi . 
 a) Hãy nhp vào mt danh sách 10 thí sinh gm H tên, KV, NH, TÐ. Xét xem 
Kt qa thí sinh này u hay r
t da vào bng im chu/n sau : 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 5: D liu có cu trúc Trang 69 
 Ví d# : Thí sinh  Khu vc 1 , Nhóm 2, có Tng im = 17.5 thì u, ng
c li 
thì r
t. 
 b) In danh sách ã s*p xp theo trt t gim ca TÐ lên màn hình, gm các 
m#c H tên, KV, NH, TÐ và Kt qa u, r
t. 
 c) Ch in danh sách nhng ng
!i u lên màn hình theo m'u: 
 Câu 16) Vit mt ch
ng trình pascal  thc hin các yêu cu sau : 
Nhp s nguyên N ( 0<N<100) và mt danh sách N hc sinh v
i các thông tin 
v	: h và tên, chuyên ban (A , B, C) và các im , Vn, Sinh kiu thc. 
V
i mi hc sinh hãy tính im trung bình nh
 sau : 
 DTB =(2*+ Sinh+Vn)/4 nu em thuc chuyên ban A 
 =(+2*Sinh+Vn)/4 nu em thuc chuyên ban B 
 =(+Sinh+2*Vn)/4 nu em thuc chuyên ban C 
Chuyên ban nào có nhi	u em có im trung bình >= 5 nh
t ? 
Câu 17) Nhp s nguyên N ( 0<N<50 ) và N hóa n tính ti	n in, mi hóa n 
có h tên ch h, ch s in k tháng tr

c (Socu), ch s in k tháng này 
(Somoi), và nh m)c (Dmuc) in hàng tháng ca h. 
Hãy tính ti	n in cho mi hóa n, bit rng: 
Mi kw trong nh m)c có n gía là 500, 
100 kw u tiên trên nh m)c có n giá 800, 
T kw th) 101 trên nh m)c tr lên có n gía 1000. 
Tính tng s ti	n thu 
c t t
t c các hóa n. 
Tìm trong các hóa n xem có h nào tên là Tuan không ? Nu có thì in lên màn 
hình các hóa n có ch h tên là Tuan gm các thông tin v	 Socu, Somoi, 
Dmuc và Tien in phi tr. 
Câu 18) Nhp s nguyên d
ng N (0<N< 20 ) và mt dãy N s nguyên : A1, A2, 
..., AN . Ghi dãy s ó vào tp tin DL.DAT. Ðm trong tp tin DL.DAT có bao 
nhiêu s ch1n. Ðc các s l0 t tp DL.DAT và in lên màn hình. 
Câu 19) + qun lý H tên , các im , Lý và Ðim trung bình ca sinh viên, ta 
mô t kiu Ksvien nh
 sau : 
Type 
Ksvien= Record 
Hoten: String[20]; 
Tr
ng Cao ng KTKT Bình D
ng Biên so
n : V Bin 
Chng 5: D liu có cu trúc Trang 70 
Toan, Ly, Dtb : Real; 
end; 
Hãy nhp mt danh sách sinh viên gm H tên, im và im Lý, ri tính 
Ðim trung bình: Dtb:=(+Lý)/2, l
u vào tp tin QLY.DAT. Quá trình nhp kt 
thúc khi nhp H tên là rng ( t)c không nhp gì c, c) Enter). 
Ðc danh sách sinh viên t tp tin QLY.DAT và in danh sách lên màn hình. 
Chép danh sách sinh viên vào tp QLY.IDX sao cho các phn t ca QLY.IDX 

c s*p xp theo trt t gim ca im trung bình. 
Ðc d liu ca tp tin QLY.IDX và ghi vào tp tin vn bn tên là QLY.TXT theo 
dng : 
STT H và tên Ðim trung bình 
1 Nguyen Van Tuan 8.5 
2 Pham Thi Mai 8.0 
L L L 
Câu 20)Dùng h son tho ca Turbo Pascal  to mt tp tin vn bn có tên 
là MT.DAT ch)a hai ma trn vuông c
p 3 là A và B có các phn t là các s 
nguyên. L
y d liu t tp tin MT.DAT  tính ma trn C=A+B. Ghi ma trn C 
vào cui tp tin MT.DAT. Ðc các ma trn A, B, C t tp tin MT.DAT và in lên 
màn hình. 
Ht