Bài giảng Ngữ văn 11: Đặc điểm loại hình Tiếng Việt

§Æc ®iÓm lo¹i h×nh tiÕng ViÖtNguyÔn ThÞ TuyÕt Trinh§Æc ®iÓm lo¹i h×nh tiÕng ViÖtI. Lo¹i h×nh ng«n ng÷* Kh¸i niÖm lo¹i h×nh: Lµ tËp hîp nh÷ng sù vËt, hiÖn t­îng cïng cã chung nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nµo ®ã* Kh¸i niÖm lo¹i h×nh ng«n ng÷: Lµ mét c¸ch ph©n lo¹i ng«n ng÷ dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña ng«n ng÷ ®ã nh­: ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p * Cã hai lo¹i h×nh ng«n ng÷ quen thuéc: Lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp, vÝ dô: tiÕng H¸n, tiÕng ViÖt, tiÕng Th¸i Lo¹i h×nh ng«n ng÷ hßa kÕt, vÝ dô: tiÕng Anh, tiÕng Ph¸p, tiÕng Nga§Æc ®iÓm lo¹i h×nh tiÕng ViÖtI. Lo¹i h×nh ng«n ng÷ Hä ng«n ng÷ Nam ¸Dßng M«n – KhmerTiÕng ViÖt – M­êng chungTiÕng ViÖtTiÕng M­êngTiÕng ViÖt cã nguån gèc b¶n ®Þa, thuéc hä ng«n ng÷ Nam ¸, dßng ng«n ng÷ M«n – Khmer, cã quan hÖ hä hµng gÇn gòi nhÊt víi tiÕng M­êng.II . §Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña TiÕng ViÖtT×m hiÓu vÝ dôVÝ dô 1: “Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹ MÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim (Tè H÷u - Tõ Êy)C¸c tiÕng trong tiÕng ViÖt t¸ch rêi nhau c¶ vÒ c¸ch ®äc vµ c¸ch viÕt, kh«ng cã hiÖn t­îng luyÕn gi÷a c¸c tiÕng.TiÕng ViÖt -	TiÕng Anh “C¸c anh” kh«ng ®­îc ph¸t ©m thµnh “c¸ canh”.“Mét æ” kh«ng thÓ ph¸t ©m thµnh “mé tæ”. LÝ do: Ph¸t ©m luyÕn nh­ vËy sÏ lµm thay ®æi vÒ nghÜa cña tõ.	I believe in angels. I believe-in angles.II . §Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña TiÕng ViÖtII . §Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña TiÕng ViÖtTrong tiÕng ViÖt, tiÕng lµ ®¬n vÞ c¬ së cña ng÷ ph¸p, lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó t¹o c©u. Trong TiÕng ViÖt, tiÕng cã thÓ lµ tõ ®¬n vµ cßn lµ yÕu tè cÊu t¹o tõ phøc, tõ ghÐp, tõ l¸y...=> §ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Çu tiªn ®Ó chóng ta chøng minh: TiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp.b. VÝ dô 2:Cho nh÷ng c©u tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh cã ý nghÜa t­¬ng ®­¬ng nhau:C©u tiÕng ViÖtC©u tiÕng AnhAnh Êy ®· cho t«i mét cuèn s¸ch.(1) T«i còng cho anh Êy hai cuèn s¸ch. (2)He gave me a book.(1) I gave him two books too.(2)NhËn xÐt c¸c tõ in ®Ëm vµ g¹ch ch©n Anh Êy ®· cho t«i mét cuèn s¸ch.(1) T«i còng cho anh Êy hai cuèn s¸ch. (2)He gave me a book.(1) I gave him two books too.(2) Ng«n ng÷Tiªu chÝTiÕng ViÖtTiÕng AnhVÒ vai trß ng÷ ph¸p ng÷ ph¸p trong c©u.Cã sù thay ®æi.VÝ dô: T«i(1) lµ chñ ng÷ -> T«i(2) lµ bæ ng÷ cña ®éng tõ cho. Cã sù thay ®æi t­¬ng tù.VÝ dô: He trong c©u (1) lµ chñ ng÷, ë c©u (2) nã ®· trë thµnh him gi÷ vai trß lµ bæ ng÷ cña ®éng tõ ë thêi qu¸ khø gave.VÒ h×nh th¸iKh«ng cã sù biÕn ®æi gi÷a c¸c tõ in nghiªng ë c©u (1) vµ c©u (2).Cã sù thay ®æi gi÷a c©u (1) vµ (2), v× hai lÝ do: Do thay ®æi vÒ vai trß ng÷ ph¸p: He -> him, me -> I. Do thay ®æi tõ sè Ýt thµnh sè nhiÒu: book -> books.=> Tõ tiÕng ViÖt kh«ng cã sù biÕn ®æi vÒ h×nh th¸i trong khi. §ã lµ mét ®Æc ®iÓm n÷a ®Ó chøng tá tiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp.c. Ng÷ liÖu 3: Cho mét c©u th­êng dïng trong giao tiÕp: - T«i mêi b¹n ®i ch¬i.-> - B¹n mêi t«i ®i ch¬i. - §i ch¬i t«i mêi b¹n-> NX: Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®¶o trËt tù tõ trong c©u, nh­ng tÊt c¶ nh÷ng sù ®¶o trËt tù Êy ®Òu lµm cho c©u gèc thay ®æi vÒ cÊu tróc ng÷ ph¸p vµ néi dung ý nghÜa, hoÆc sÏ lµm cho c©u trë nªn v« nghÜa.BiÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thÓ hiÖn ý nghÜa ng÷ ph¸p lµ s¾p ®Æt tõ theo thø tù tr­íc sau. K h«ng-> T«i ®· mêi b¹n ®i ch¬i. sÏ=> Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã mét lÇn n÷a chøng minh tiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp.Thªm h­ tõ hoÆc thay ®æi h­ tõ th× cÊu tróc ng÷ ph¸p vµ c¶ ý nghÜa ng÷ ph¸p cña c©u còng thay ®æi -> H­ tõ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong tiÕng ViÖt, nhÊt lµ vÒ mÆt ng÷ ph¸p.2. KÕt luËn:TiÕng lµ ®¬n vÞ c¬ së cña ng÷ ph¸p.TiÕng còng cã thÓ lµ tõ hoÆc lµ nh©n tè ®ÓcÊu t¹o tõ.Trong tiÕng ViÖt, tõ kh«ng biÕn ®æih×nh th¸i.BiÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó biÓu thÞ ýnghÜa ng÷ ph¸p cña tiÕng ViÖt lµ s¾p ®Æt tõ theo thø tù tr­íc sau vµ sö dông c¸c h­tõ.Ghi nhí: SGKIII . Tæng kÕt S¬ ®å thÓ hiÖn c¸c ®Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña tiÕng ViÖtTiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËpTiÕng (©m tiÕt) lµ®¬n vÞ c¬ së ®Ó t¹o tõt¹o c©u.Tõ kh«ng biÕn ®æi h×nh th¸i.ý nghÜa ng÷ ph¸p thÓ hiÖn chñ yÕunhê ph­¬ng thøc trËt tù tõ vµ h­ tõ.Bµi tËp 1 SGK-> VÞ trÝ thay ®æi + vai trß ng÷ ph¸p thay®æi + h×nh th¸i tõ kh«ng thay ®æi =>Thuéc lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp + nh÷ng ng÷ liÖu trªn ®­îc viÕt b»ngtiÕng ViÖt => TiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nhng«n ng÷ ®¬n lËp. IV . LUYÖn TËpA. TiÕng ViÖt lµ thø tiÕng ®¬n ©m, ýnghÜa ng÷ ph¸p chñ yÕu ®­îc thÓ hiÖnb»ng ph­¬ng thøc trËt tù tõ vµ h­ tõ.TiÕng ViÖt kh«ng cã träng ©m tõ,©m tiÕt lµ ®¬n vÞ c¬ së, tõ kh«ng biÕn ®æih×nh th¸i.TiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ®¬n lËpvíi ba ®Æc tr­ng c¬ b¶n: ©m tiÕt (tiÕng) lµ®¬n vÞ c¬ së, tõ kh«ng biÕn ®æi h×nh th¸i,ý nghÜa ng÷ ph¸p thÓ hiÖn chñ yÕu nhêph­¬ng thøc trËt tù tõ vµ h­ tõ.TiÕng ViÖt thuéc lo¹i h×nh ng«nng÷ ch¾p dÝnh, tõ kh«ng biÕn ®æi h×nhth¸i.