Giáo án Vật lý lớp 11 - Trần Quốc Trung

 Ngày soạn:.......................... Ngày dạy:...................
 PHẦN I: ĐIỆN HỌC . ĐIỆN TỪ HỌC
 CHƯƠNG I: ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG
 Tiết 1 Bài1: ĐIỆN TÍCH. ĐỊNH LUẬT CU-LÔNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
	 - Trình bày được khái niệm điện tích điểm, đặc điểm tương tác giữa các điện tích, nội dung định luật Cu-lông, ý nghĩa của hằng số điện môi.
	 - Lấy được ví dụ về tương tác giữa các vật được coi là chất điểm.
	 - Biết về cấu tạo và hoạt động của cân xoắn.
2. Kĩ năng: 
	-Xác định phương chiều của lực Cu-lông tương tác giữa các điện tích giữa các điện tích điểm,Giải bài toán ứng tương tác tĩnh điện, Làm vật nhiễm điện do cọ xát.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
	- Xem SGK Vật lý 7 và 9 để biết HS đã học gì ở THCS.
	- Chuẩn bị câu hỏi hoặc phiếu câu hỏi.
2. Học sinh: Ôn tập kiến thức đã học về điện tích ở THCS.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Hoạt động 1 (5 phút) : Giới thiệu chương trình, sách giáo khoa, sách bài tập, sách tham khảo.
Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu sự nhiễm điện của các vật, điện tích, điện tích điểm, tương tác giữa các điện tích.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
- Cho học sinh làm thí nghiệm về hiện tượng nhiễm điên do cọ xát (cho thước ngựa cọ xát vài mặt bàng và cho hút những mãng giấy vụn ).
 -YC: Học sinh nhạt xét kết quả
- H: Vì sau thước nhựa sau khi cọ xát lại hut được giấy vụn ?
 -Giới thiệu ba cách làm cho vật nhiễm điện 
- H: Làm thế nào để nhận biết được vật nhiễm điện?
- Giới thiệu thêm về điện nghiệm.
 - Giới thiệu điện tích, điện tích và cho học sinh so sách sự giống nhau và khác nhau giữa chúng. 
 - Cho học sinh tìm ví dụ về điện tích và điện tích điểm.
 -Giới thiệu sự tương tác điện.
 -Cho học sinh thực hiện C1.
-Làm thí nghiệm theo sự hướng dẫn của thầy cô và nhận xét két quả thí nghiệm.
 -Trả lời các câu hỏi của giáo viên.
-Ghi nhận về ba cách nhiễm điện của vật
- Nêu cách kểm tra xem vật có bị nhiễm điện hay không.
-Ghi nhận về điện tích và điện tích điểm và so sách 
-Tìm ví dụ về điện tích.
 Tìm ví dụ về điện tích điểm.
- Ghi nhận sự tương tác điện.
 -Thực hiện C1.
I. Sự nhiễm điện của các vật. Điện tích. Tương tác điện
1. Sự nhiễm điện của các vật
 Một vật có thể bị nhiễm điện do : cọ xát lên vật khác, tiếp xúc với một vật nhiễm điện khác, đưa lại gần một vật nhiễm điện khác. 
 Có thể dựa vào hiện tượng hút các vật nhẹ để kiểm tra xem vật có bị nhiễm điện hay không.
2. Điện tích. Điện tích điểm
 Vật bị nhiễm điện còn gọi là vật mang điện, vật tích điện hay là một điện tích.
 Điện tích điểm là một vật tích điện có kích thước rất nhỏ so với khoảng cách tới điểm mà ta xét.
3. Tương tác điện. Hai loại điện tích
 -Các điện tích cùng dấu thì đẩy nhau.
 -Các điện tích khác dấu thì hút nhau.
Hoạt động 3 (15 phút) : Nghiên cứu định luật Coulomb và hằng số điện môi.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
- Giới thiệu về Coulomb và thí nghiệm của ông để thiết lập định luật.
- Giới thiệu biểu thức định luật và các đại lượng trong đó.
-Cho học sinh thực hiện C2.
- Giới thiệu khái niệm điện môi.
 - Cho học sinh tìm ví dụ.
Cho học sinh nêu biểu thức tính lực tương tác giữa hai điện tích điểm đặt trong chân không.
- Cho học sinh thực hiện C3.
-Ghi nhận định luật.
- Ghi nhận biểu thức định luật và nắm vững các đại lương trong đó.
 - Ghi nhận đơn vị điện tích.
 Thực hiện C2.
-Ghi nhận khái niệm.
 Tìm ví dụ.
 - Ghi nhận khái niệm.
Nêu biểu thức tính lực tương tác giữa hai điện tích điểm đặt trong chân không.
- Thực hiện C3.
II. Định luật Cu-lông. Hằng số điện môi
1. Định luật Cu-lông
 Lực hút hay đẩy giữa hai diện tích điểm đặt trong chân không có phương trùng với đường thẳng nối hai điện tích điểm đó, có độ lớn tỉ lệ thuận với tích độ lớn của hai điện tích và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng.
F = k ; k = 9.109 Nm2/C2.
 Đơn vị điện tích là culông (C).
2. Lực tương tác giữa các điện tích điểm đặt trong điện môi đồng tính. Hằng số điện môi
+ Điện môi là môi trường cách điện.
+ Lực tương tác giữa các điện tích điểm đặt trong điện môi : F = k.
+ Hằng số điện môi đặc cho tính chất cách điện của chất cách điện.
Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
 - Cho học sinh đọc mục Em có biết ?
 - Cho học sinh thực hiện các câu hỏi 1, 2, 3, 4 trang 9, 10.
 -Yêu cầu học sinh về nhà giả các bài tập 5, 6, 7, 8 sgk và 1.7, 1.9, 1.10 sách bài tập.
 - Đọc mục Sơn tĩnh điện.
 - Thực hiện các câu hỏi trong sgk.
 Ghi các bài tập về nhà.
IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ngày soạn:.......................... Ngày dạy:...................
Tiết 2 Bài 2: THUYẾT ELECTRON. ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN ĐIỆN TÍCH
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
 - Trình bày được nội dung thuyết êlectron, nội dung định luật bảo toàn điện tích.
	 - Lấy được ví dụ về các cách nhiễm điện.
	 - Biết cách làm nhiễm điện các vật.
2. Kĩ năng: 
	 - Vận dụng thuyết êlectron giải thích được các hiện tượng nhiễm điện.
	 - Giải bài toán ứng tương tác tĩnh điện.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Xem SGK Vật lý 7 để biết HS đã học gì ở THCS.
- Chuẩn bị phiếu câu hỏi.
2. Học sinh
	 Ôn tập kiến thức đãc học về điện tích ở THCS.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC:
Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ :
 - Phát biểu, viết biểu thức của định luật Cu-lông?
Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu thuết electron.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
-Yêu cầu học sinh nêu cấu tạo của nguyên tử.
 - Nhận xét thực hiện của học sinh.
-Giới thiệu điện tích, khối lượng của electron, prôtôn và nơtron.
Yêu cầu học sinh cho biết tại sao bình thường thì nguyên tử trung hoà về điện.
-Giới thiệu điện tích nguyên tố.
-Giới thiệu thuyết electron.
-Yêu cầu học sinh thực hiện C1.
-Yêu cầu học sinh cho biết khi nào thì nguyên tử không còn trung hoà về điện.
-Yêu cầu học sinh so sánh khối lượng của electron với khối lượng của prôtôn.
-Yêu cầu học sinh cho biết khi nào thì vật nhiễm điện dương, khi nào thì vật nhiễm điện âm.
-Nếu cấu tạo nguyên tử.
 -Ghi nhận điện tích, khối lượng của electron, prôtôn và nơtron.
- Giải thích sự trung hoà về điện của nguyên tử.
- Ghi nhận điện tích nguyên tố.
-Ghi nhận thuyết electron. 
-Thực hiện C1.
- Giải thích sự hình thành ion dương, ion âm.
-So sánh khối lượng của electron và khối lượng của prôtôn.
-Giải thích sự nhiễm điện dương, điện âm của vật.
I. Thuyết electron
1. Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện. Điện tích nguyên tố
a) Cấu tạo nguyên tử
 Trình bày như sách giáo khoa.
b) Điện tích nguyên tố
 Điện tích của electron và điện tích của prôtôn là điện tích nhỏ nhất mà ta có thể có được. Vì vậy ta gọi chúng là điện tích nguyên tố.
2. Thuyết electron
 + Bình thường tổng đại số tất cả các điện tích trong nguyên tử bằng không, nguyên tử trung hoà về điện.
 - Nếu nguyên tử bị mất đi một số electron thì tổng đại số các điện tích trong nguyên tử là một số dương, nó là một ion dương. Ngược lại nếu nguyên tử nhận thêm một số electron thì nó là ion âm.
 + Khối lượng electron rất nhỏ nên chúng có độ linh động rất cao. Do đó electron dễ dàng bứt khỏi nguyên tử, di chuyển trong vật hay di chuyển từ vật này sang vật khác làm cho các vật bị nhiễm điện.
- Vật nhiễm điện âm là vật thiếu electron; Vật nhiễm điện dương là vật thừa electron.
Hoạt động3 (10 phút) : Vận dụng thuyết electron.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
-Giới thiệu vật dẫn điện, vật cách điện.
- Yêu cầu học sinh thực hiện C2, C3.
 - Yêu cầu học sinh cho biết tại sao sự phân biệt vật dẫn điện và vật cách điện chỉ là tương đối.
-Yêu cầu học sinh giải thích sự nhiễm điện do tiếp xúc.
 - Yêu cầu học sinh thực hiện C4
-Giới tthiệu sự nhiễm điện do hưởng ứng (vẽ hình 2.3).
 - Yêu cầu học sinh giải thích sự nhiễm điện do hưởng ứng.
 -Yêu cầu học sinh thực hiện C5.
-Ghi nhận các khái niệm vật dẫn điện, vật cách điện.
 - Thực hiện C2, C3.
 Giải thích.
-Giải thích.
-Thực hiện C4.
-Vẽ hình 2.3.
-Giải thích.
-Thực hiện C5.
II. Vận dụng
1. Vật dẫn điện và vật cách điện
Định nghĩa, khái niệm như ở sách giáo khoa
2. Sự nhiễm đ ... = + 
 có phương chiều như hình vẽ.
 - Vì tam giác ABC là tam giác vuông nên hai véc tơ và vuông góc với nhau nên độ lớn của là:
E = = 12,7.105V/m.
IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ngày soạn:.......................... Ngày dạy:...................
Tiết 8 Bài 6: TỤ ĐIỆN
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:- Trình bày được cấu tạo của tụ điện, cách tích điện cho tụ.
 - Nêu rõ ý nghĩa, biểu thức, đơn vị của điện dung.
 - Viết được biểu thức tính năng lượng điện trường của tụ điện và giải thích được ý nghĩa các đại lượng trong biểu thức.
2. Kĩ năng: - Nhận ra một số loại tụ điện trong thực tế.
 - Giải bài tập tụ điện.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:- Một số loại tụ điện thực tế, đặc biệt là tụ xoay trong máy thu thanh.
 - Dụng cụ: Thước kẻ, phấn màu. 
2. Học sinh: - Chuẩn bị Bài mới.
 - Sưu tầm các linh kiện điện tử.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa hiệu điện thế và mối liên hệ giữa hiệu điện thế với cường độ điện trường.
Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu tụ điện.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
 -Giới thiệu mạch có chứa tụ điện từ đó giới thiệu tụ điện.
-Giới thiệu tụ điện phẵng.
-Giới thiệu kí hiệu tụ điện trên các mạch điện.
-Yêu cầu học sinh nêu cách tích điện cho tụ điện.
-Yêu cầu học sinh thực hiện C1.
 -Ghi nhận khái niệm.
 - Quan sát, mô tả tụ điện phẵng.
- Ghi nhận kí hiệu.
 - Nêu cách tích điện cho tụ điện.
-Thực hiện C1.
I. Tụ điện 
1. Tụ điện là gì ?
 Tụ điện là một hệ hai vật dẫn đặt gần nhau và ngăn cách nhau bằng một lớp cách điện. Mỗi vật dẫn đó gọi là một bản của tụ điện.
 Tụ điện dùng để chứa điện tích.
 Tụ điện phẵng gồm hai bản kim loại phẵng đặt song song với nhau và ngăn cách nhau bằng một lớp điện môi.
 Kí hiệu tụ điện 
2. Cách tích điện cho tụ điện 
 Nối hai bản của tụ điện với hai cực của nguồn điện.
 Độ lớn điện tích trên mỗi bản của tụ điện khi đã tích điện gọi là điện tích của tụ điện.
Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu điện dung của tụ điện, các loại tụ và năng lượng điện trường trong tụ điện.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
- Giới thiệu điện dung của tụ điện.
-Giới thiệu đơn vị điện dung và các ước của nó.
 - Giới thiệu công thức tính điện dung của tụ điện phẵng.
- Giới thiệu các loại tụ.
-Giới thiệu hiệu điện thế giới hạn của tụ điện.
 - Giới thiệu tụ xoay.
 - Giới thiệu năng lượng điện trường của tụ điện đã tích điện.
 -Ghi nhận khái niệm.
- Ghi nhận đơn vị điện dung và các ước của nó.
 - Ghi nhận công thức tính. Nắm vững các đại lượng trong đó.
- Quan sát, mô tả.
- Hiểu được các số liệu ghi trên vỏ của tụ điện.
 -Quan sát, mô tả.
 -Nắm vững công thức tính năng lượng điện trường của tụ điện đã được tích diện.
II. Điện dung của tụ điện 
1. Định nghĩa
 Điện dung của tụ điện là đại lượng đặc trưng cho khả năng tích điện của tụ điện ở một hiệu điện thế nhất định. Nó được xác định bằng thương số của điện tích của tụ điện và hiệu điện thế giữa hai bản của nó. 
C = 
 - Đơn vị điện dung là fara (F).
-Điện dung của tụ điện phẵng :
C = 
2. Các loại tụ điện 
 Thường lấy tên của lớp điện môi để đặt tên cho tụ điện: tụ không khí, tụ giấy, tụ mi ca, tụ sứ, tụ gốm, 
 - Trên vỏ tụ thường ghi cặp số liệu là điện dung và hiệu điện thế giới hạn của tụ điện.
 - Người ta còn chế tạo tụ điện có điện dung thay đổi được gọi là tụ xoay.
3. Năng lượng của điện trường trong tụ điện 
 Năng lượng điện trường của tụ điện đã được tích điện
W = QU = = CU2
Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
 - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài.
 -Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập 5, 6, 7, 8 trang 33 sgk và 6.7, 6.8, 6.9 sbt.
 - Tóm tắt những kiến thức cơ bản.
 -Ghi các bài tập về nhà.
IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY
Ngày soạn:.......................... Ngày dạy:...................
Tiết 9 ÔN TẬP CHƯƠNG I
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc : 	
	- Coâng cuûa löïc ñieän
	- Ñieän theá, hieäu ñieän theá, lieân heä giöõa hieäu ñieän theá vaø cöôøng ñoä ñieän tröôøng.
	- Tuï ñieän, ñieän dung cuûa tuï ñieän, naêng löôïng cuûa tuï ñieän ñaõ ñöôïc tích ñieän.
2. Kyõ naêng : 	
	- Giaûi ñöôïc caùc baøi toaùn tính coâng cuûa löïc ñieän.
	- Giaûi ñöôïc caùc baøi toaùn tính hieäu ñieän theá, lieân heä giöõa E, U vaø A.
	- Giaûi ñöôïc caùc baøi toaùn veà moái lieân heä giöõa Q, C, U vaø W
II. CHUAÅN BÒ
1/ Giaùo vieân
	- Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp.
	- Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 
2/ Hoïc sinh
	- Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp thaày coâ ñaõ ra veà nhaø.
	- Chuaån bò saün caùc vaán ñeà maø mình coøn vöôùng maéc caàn phaûi hoûi thaày coâ.
	III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét nhöõng kieán thöùc lieân quan ñeán caùc baøi taäp caàn giaûi
	+ Ñaëc ñieåm cuûa coâng cuûa löïc ñieän.
	+ Bieåu thöùc tính coâng cuûa löïc ñieän.
	+ Khaùi nieäm ñieän theá, hieäu ñieän theá, lieân heä giöõa U vaø E.
	+ Caùc coâng thöùc cuûa tuï ñieän.
Hoaït ñoäng 2 (15 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
 - Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
 - Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
 - Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
- Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
 -Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
 - Giaûi thích löïa choïn.
-Giaûi thích löïa choïn.
- Giaûi thích löïa choïn.
-Giaûi thích löïa choïn.
- Giaûi thích löïa choïn.
-Giaûi thích löïa choïn.
-Giaûi thích löïa choïn.
- Giaûi thích löïa choïn.
- Giaûi thích löïa choïn.
- Giaûi thích löïa choïn.
-Giaûi thích löïa choïn.
-Caâu 4 trang 25 : D
-Caâu 5 trang 25 : D
-Caâu 5 trang 29 : C
-Caâu 6 trang 29 : C
-Caâu 7 trang 29 : C
-Caâu 5 trang 33 : D
-Caâu 6 trang 33 : C
-Caâu 4.6 (SBT): D
-Caâu 5.2(SBT) : C
-Caâu 5.3 (SBT): D
-Caâu 6.3(SBT) : D
Hoaït ñoäng 3 (20 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp töï luaän.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
 -Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc ñònh lí ñoäng naêng.
 -Höôùng daãn ñeå hoïc sinh tính ñoäng naêng cuûa electron khi noù ñeán ñaäp vaøo baûn döông.
 -Höôùng daãn ñeå hoïc sinh tính coâng cuûa löïc ñieän khi electron chuyeån ñoäng töø M ñeán N.
- Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích cuûa tuï ñieän.
 -Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích toái ña cuûa tuï ñieän.
 -Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích cuûa tuï ñieän.
 = Laäp luaän ñeå xem nhö hieäu ñieän theá khoâng ñoåi.
 - Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng.
-Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu ñieän theá U’.
-Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng.
 -Vieát bieåu thöùc ñònh lí ñoäng naêng.
 -Laäp luaän, thay soá ñeå tính Eñ2.
- Tính coâng cuûa löïc ñieän.
- Vieát coâng thöùc, thay soá vaø tính toaùn.
-Vieát coâng thöùc, thay soá vaø tính toaùn.
-Vieát coâng thöùc, thay soá vaø tính toaùn.
 -Tính coâng cuûa löïc ñieän khi ñoù.
 =Tính U’ khi q’ = 
-Tính coâng.
Baøi 7 trang 25 
 -Theo ñònh lí veà ñoäng naêng ta coù :
Eñ2 – Eñ1 = A
 Maø v1 = 0 => Eñ1 = 0 vaø A = qEd
Eñ2 = qEd = - 1,6.10-19.103.(- 10-2)
 = 1,6.10-18(J)
Baøi trang
 Coâng cuûa löïc ñieän khi electron chuyeån ñoäng töø M ñeán N :
 A = q.UMN = -1,6.10-19.50 
 = - 8. 10-18(J)
Baøi 7 trang33 
a) Ñieän tích cuûa tuï ñieän :
 q = CU = 2.10-5.120 = 24.10-4(C).
b) Ñieän tích toái ña maø tuï ñieän tích ñöôïc
 qmax = CUmax = 2.10-5.200 
 = 400.10-4(C).
Baøi 8 trang 33 
a) Ñieän tích cuûa tuï ñieän :
 q = CU = 2.10-5.60 = 12.10-4(C).
b) Coâng cuûa löïc ñieän khi U = 60V
 A = Dq.U = 12.10-7.60 = 72.10-6(J)
c) Coâng cuûa löïc ñieän khi U’ = = 30V
 A’ = Dq.U’ = 12.10-7.30 = 36.10-6(J)
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................