Giáo án Vật lý lớp 11 - Tiết 48 - Bài 25: Tự cảm

Ngày soạn: 05/02/2010
Ngày dạy : 08/02/2010 
Ngày dạy : 08/02/2010 
Dạy lớp: 11A1, 11A2
Dạy lớp: 11A3, 11A4
Tiết 48 - Bài 25: TỰ CẢM
1. Mục tiêu
a. Về kiến thức
	- Phát biểu được định nghĩa từ thông riêng và viết được công thức tính độ tự cảm của ống dây hình trụ
	- Phát biểu được định nghĩa hiện tượng tự cảm và giải thích được hiện tượng tự cảm khi đóng và ngắt mạch điện 
	- Viết được công thức tính suất điện động tự cảm 
	- Nêu được bản chất và viết được công thức tính năng lượng của ống dây tự cảm 
b. Về kĩ năng
	- Giải được các bài toán đơn giản về hiện tượng tự cảm 
c. Về thái độ
- Có tinh thần chịu khó, ham học hỏi
- Có hứng thú học tập bộ môn
2. Chuẩn bị của GV và HS
 	a. Chuẩn bị của GV
- Thí nghiệm về hiện tượng tự cảm
 	b. Chuẩn bị của HS
- Ôn tập hiện tượng cảm ứng điện từ và suất điện động cảm ứng
3.Tiến trình bài dạy
a. Kiểm tra bài cũ, đặt vấn đề vào bài mới ( 5 phút)
	- Câu hỏi: Nêu nội dung và biểu thức của định luật Faraday về suất điện động cảm ứng 
	- Đáp án: Độ lớn của suất điện động cảm ứng xuất hiện trong mạch kín tỉ lệ với tốc độ biến thiên từ thông qua mạch kín đó. Biểu thức: ec = - ∆Φ∆t
Nếu chỉ xét độ lớn của ec: ec = ∆Φ∆t
∆Φ∆t là tốc độ biến thiên từ thông qua mạch
	- Đặt vấn đề: Trong bài này ta xét hiện tượng đặc biệt là hiện tượng tự cảm: đó là hiện tượng cảm ứng điện từ xẩy ra trong mạch có dòng điện biến thiên theo thời gian 
b. Dạy bài mới
Hoạt động 1 (10 Phút): Tìm hiểu từ thông riêng của mạch kín.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
- Giới thiệu nội dung tiết học
- Cho HS đọc mục I Sgk
? Thế nào là từ thông riêng của mạch kín
? Độ tự cảm L có đơn vị là gì
? Độ tự cảm được tính như thế nào 
- Theo dõi
- Đọc Sgk
TL: ....
TL: Henri (H)
TL: L = Φi 
I. Từ thông riêng của mạch kín.
- Định nghĩa: Sgk – T153
Φ = Li (25.1)
L: Độ tự cảm (H), chỉ phụ thuộc vào cấu tạo và kích thước của ống dây
? Vận dụng các kiến thức đã học tính từ thông riêng của ống dây hình trụ
- Quan sát, hướng dẫn HS yếu kém
? Nêu kết quả
- Chính xác hoá nội dung kiến thức
? Làm thế nào để có ống dây có L lớn
- Giới thiệu cuộn cảm và cách kí hiệu
- Thảo luận tính L
- Ghi nhớ
- Đại diện nhóm nêu đáp án, các nhóm khác nhận xét, bổ xung
- Ghi nhớ
TL: Tăng N; S và giảm l và trong ống dây đặt lõi sắt
- Theo dõi + ghi nhớ
- Từ thông riêng qua một ống dây hình trụ:
L = 4π.10-7 N2l S (25.2)
N: số vòng dây
l: chiều dài của ống dây (m)
S: tiết diện của ống (m2)
- Ống dây có lõi thép
L = = 4π.10-7 μ N2l S
 μ ≈ 104 : gọi là độ từ thẩm.
Hoạt động 2 (17 Phút): Tìm hiểu hiện tượng tự cảm.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
- Cho HS đọc mục II.1 Sgk
? Nêu định nghĩa 
- Chính xác hoá định nghĩa 
- Đọc Sgk
TL: .......
- Ghi nhớ
II. Hiện tượng tự cảm.
1. Định nghĩa
- Định nghĩa: Sgk – T154
- Tiến hành thí nghiệm 1
? Nêu kết quả
? Hãy giải thích kết quả thí nghiệm
- Quan sát
TL: .....
- Thảo luận theo nhóm giải thích kết quả
2. Một số ví dụ về hiện tượng tự cảm
a. Ví dụ 1
- Thí nghiệm
- Quan sát, hướng dẫn HS yếu kém
? Nêu kết quả
- Chính xác hoá cách giải thích
- Tiến hành thí nghiệm 2
? Nêu kết quả
? Hãy giải thích kết quả thí nghiệm
- Chính xác hoá cách giải thích
? Trả lời C2
- Đại diện nhóm nêu đáp án, các nhóm khác nhận xét, bổ xung
- Ghi nhớ
- Quan sát
TL: .....
TL: .....
- Ghi nhớ
TL: Khi K chuyển từ a sang b, trong L xuất hiện dòng điện cảm ứng chạy qua R làm R nóng lên
- Giải thích
b. Ví dụ 2
- Thí nghiệm
- Giải thích
Hoạt động 3 (10 Phút): Tìm hiểu suất điện động tự cảm và ứng dụng
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
- Giới thiệu suất điện động tự cảm 
? Tương tự như suất điện động cảm ứng. Các em hãy rút ra biểu thức của suất điện động tự cảm?
? Nêu định nghĩa suất điện động tự cảm.
- Chính xác hoá biểu thức và định nghĩa 
- Giới thiệu năng lượng từ trường 
? Nêu công thức tính năng lượng từ trường 
? Trả lời C3
? Nêu ứng dụng của hiện tượng tự cảm và của cuộn cảm
- Phân tích một vài ứng dụng của cuộn cảm
- Theo dõi
TL: .....
TL: ......
- Ghi nhớ 
- Theo dõi
TL: W = 12 Li2
TL: ...
- Nêu ứng dụng như Sgk
- Theo dõi + ghi nhớ
III. Suất điện động tự cảm.
1. Suất điện động tự cảm
- Biểu thức: 
etc = - L. ∆i∆t (25.3)
- Định nghĩa: Sgk – T156
2. Năng lượng từ trường của ống dây tự cảm.
W = 12 Li2
IV. Ứng dụng
c. Củng cố, luyện tập (2 phút)
? Nêu nội dung chính của tiết học, tóm tắt?
- GV: đánh giá giờ học, nhấn mạnh kiến thức trong bài
d. Hướng dẫn học bài ở nhà ( 1 phút)
- Ôn tập lí thuyết 
- Làm bài tập Sgk + Sbt
- Ôn tập chuẩn bị kiểm tra 1 tiết
- Tiết sau: Bài tập