Giáo án tự chọn Ngữ văn 10 - Tiết 1, 2, 3

Ngày soạn: 16.8.2009 Ngày dạy: 20.8.2009
Tiết tự chọn thứ: 01
Đọc hiểu Chiến thắng Mtao – Mxây
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh có thêm hiểu biết về sử thi Đăm Săn, về người anh hùng Đăm săn, về chiến thắng của người đứng đầu buôn làng.
Bổ sung những kiến thức chưa kịp giảng trong tiết học chính khoá.
B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:
- Sgk, sgv, một số tài liệu tham khảo.
- Hs soạn bài theo yêu cầu của giáo viên.
- Gv thiết kế dạy- học.
C. Cách thức tiến hành:
 Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phương pháp: đọc diễn cảm, vấn đáp- đàm thoại.
D. Tiến trình dạy- học:
1. ổn định tổ chức lớp.	10B:
2. Bài mới:
I. Sử thi Đăm Săn:
 Tóm tắt:
- Đăm Săn về làm chồng Hơ Nhị và Hơ Bhị theo tục nối dây" trở nên một tù trưởng lừng lẫy và giàu có.
- Các tù trưởng Kên Kên (Mtao Grư), Sắt (Mtao Mxây), thừa lúc Đăm Săn vắng nhà, bắt Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đánh trả và chiến thắng, giết chết chúng, giành lại vợ, đem lại sự giàu có và uy danh cho mình và cộng đồng.
- Đăm Săn chặt cây Sơ-múc (cây thần vật tổ nhà vợ) khiến hai vợ chết" lên trời xin thuốc cứu hai nàng.
- Đăm Săn đi cầu hôn nữ thần Mặt Trời " bị từ chối. Trên đường về, Đăm Săn bị chết ngập trong rừng sáp Đen. Hồn chàng biến thành con ruồi bay vào miệng chị gái Hơ Âng. Hơ Âng có thai, sinh ra Đăm Săn cháu. Nó lớn lên, tiếp tục sự nghiệp anh hùng của chàng.
II. Chi tiết ông Trời mách kế cho Đăm Săn thể hiện:
+ Sự gần gũi giữa con người và thần linh" dấu vết tư duy của thần thoại cổ sơ và thời kì xã hội chưa có sự phân hóa giai cấp rạch ròi.
+ Thần linh đóng vai trò cố vấn, gợi ý. Người anh hùng mới quyết định kết quả của cuộc chiến" Sử thi đề cao vai trò của người anh hùng.
[Nhận xét:
- Cuộc quyết đấu ko gây cảm giác ghê rợn mà người đọc, người nghe vui say với chiến thắng oai hùng, yêu mến, cảm phục Đăm Săn.
- Mục đích của cuộc quyết đấu: Đòi lại vợ.
" Bảo vệ danh dự của tù trưởng anh hùng, của bộ tộc. 
" Trừng phạt kẻ cướp, đem lại sự yên ổn cho buôn làng.
" Là cái cớ làm nảy sinh mâu thuẫn giữa các bộ tộc dẫn tới chiến tranh mở rộng bờ cõi, làm nổi uy danh của cộng đồng.
- Không nói đến chết chóc, ko có cảnh tàn sát, đốt phá,... mà phần tiếp lại là cảnh nô lệ của Mtao Mxây nô nức theo Đăm Săn về và họ cùng mở tiệc mừng chiến thắng.
- Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và dân làng (nô lệ) của Mtao Mxây diễn ra qua mấy nhịp hỏi- đáp? Qua đó, chúng ta hiểu gì về Đăm Săn, uy tín và tình cảm của dân làng đối với chàng?
- ý nghĩa của cảnh mọi người theo Đăm Săn về đông vui như hội?
- Gồm 3 nhịp hỏi- đáp.
- Mục đích: Đăm Săn kêu gọi mọi người theo mình cùng xây dựng thành một thị tộc hùng mạnh.
- Đăm Săn để dân làng tự quyết định số phận của mình" lòng khoan dung, đức nhân hậu của chàng.
- Đăm Săn có uy tín lớn với cộng đồng.
àNhững điều đó đã khiến tôi tớ của Mtao Mxây hoàn toàn bị thuyết phục và tự nguyện đi theo chàng.
III. ý nghĩa của cảnh mọi người nô nức theo Đăm Săn về:
- Lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng đồng đối với cá nhân người anh hùng.
- Sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân người anh hùng và của cộng đồng.
- Trong những lời nói (kêu gọi, ra lệnh nổi nhiều cồng chiêng lớn, mở tiệc to mời tất cả mọi người ăn uống vui chơi), Đăm Săn bộc lộ tâm trạng ntn?
- Sức mạnh và vẻ đẹp dũng mãnh của Đăm Săn được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh cụ thể nào? Bút pháp miêu tả được sử dụng là gì? Cách nhìn, cách miêu tả của sử thi có gì đặc biệt?
" Vẻ đẹp hình thể: có phần cổ sơ, hoang dã, mộc mạc và hài hoà với thiên nhiên Tây Nguyên.
" Sức khoẻ: phi phàm, dũng mãnh, oai hùng, “vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”.
" Bút pháp lí tưởng hoá và biện pháp tu từ so sánh - phóng đại đã khắc hoạ bức chân dung đẹp, oai hùng, kì vĩ của Đăm Săn.
" Cách nhìn của tác giả sử thi: đầy ngưỡng mộ, sùng kính, tự hào.
" Cách miêu tả:
+ Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh trùng điệp.
+ Biện pháp phóng đại.
+ Giọng văn trang trọng, hào hùng, tràn đầy cảm hứng ngợi ca, lí tưởng hoá.
E. Củng cố, dặn dò:
 Yêu cầu hs:- Học bài. Chuẩn bị bài học tiếp theo
Ngày soạn: 24.8.2009 Ngày dạy: 27.8.2009
Tiết tự chọn thứ: 02
Đọc hiểu Truyện An dương vương và mị châu – trọng thuỷ
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh có thêm hiểu biết về truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ, Chuyện tình bi thảm, bài học cho hâuk thế.
Bổ sung những kiến thức chưa kịp giảng trong tiết học chính khoá.
B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:
- Sgk, sgv, một số tài liệu tham khảo.
- Hs soạn bài theo yêu cầu của giáo viên.
- Gv thiết kế dạy- học.
C. Cách thức tiến hành:
 Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phương pháp: đọc diễn cảm, vấn đáp- đàm thoại.
D. Tiến trình dạy- học:
1. ổn định tổ chức lớp.	10B:
2. Bài mới:
Nhà thơ Tố Hữu, trong bài thơ Tâm sự đã viết:
 “Tôi kể ngày xưa chuyện Mị Châu,
 Trái tim lầm chỗ để trên đầu.
 Nỏ thần vô ý trao tay giặc,
 Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu.”
cố thủ tướng Phạm Văn Đồng:“Những truyền thuyết dân gian thường có một cái lõi là sự thật lịch sử mà nhân dân qua nhiều thế hệ đã lí tưởng hóa, gửi gắm vào đó tâm tình thiết tha của mình cùng với thơ và mộng, chắp đôi cánh của sức tưởng tượng và nghệ thuật dân gian làm nên tác phẩm văn hóa mà đời đời con cháu ưa thích.”
I. Nhân vật An Dương Vương
- Sáng tạo những chi tiết về Rùa Vàng, Mị Châu, nhà vua tự tay chém đầu con gái mình,... nhân dân muốn biểu lộ thái độ, tình cảm gì với nhân vật lịch sử An Dương Vương và việc mất nước Âu Lạc?
- ý nghĩa của những hư cấu nghệ thuật:
+ Thể hiện lòng kính trọng của nhân dân đối với thái độ dũng cảm, kiên quyết đặt nghĩa nước (cái chung) lên trên tình nhà (cái riêng) của An Dương Vương.
+ Là lời giải thích cho lí do mất nước nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước của một dân tộc yêu nước nồng nàn nay lần đầu tiên bị mất nước (Nhân dân ta khẳng định dứt khoát rằng An Dương Vương và dân tộc Việt mất nước ko do kém cỏi về tài năng mà bởi kẻ thù quá nham hiểm, dùng thủ đoạn hèn hạ (lợi dụng một người con gái ngây thơ, cả tin) và vô nhân đạo (lợi dụng tình yêu nam nữ).
- Em có suy nghĩ gì về ý nghĩa của chi tiết An Dương Vương theo Rùa Vàng xuống thủy phủ? So sánh với hình ảnh Thánh Gióng bay về trời, em thấy thế nào?
+ Rùa Vàng- hiện thân của trí tuệ sáng suốt, là tiếng nói phán quyết mạnh mẽ của cha ông.
- An Dương Vương cầm sừng tê bảy tấc theo Rùa Vàng xuống biển" Sự bất tử của An Dương Vương. " Lòng kính trọng, biết ơn những công lao to lớn của An Dương Vương của nhân dân ta.
 " So với hình ảnh Thánh Gióng bay về trời, hình ảnh An Dương Vương rẽ nước xuống biển khơi ko rực rỡ, hào hùng bằng. Bởi ông đã để mất nước. Một người, ta phải ngước nhìn ngưỡng vọng. Một người, ta phải cúi xuống thăm thẳm mới thấy " Thái độ công bằng của nhân dân ta.
II. Nhân vật Mị Châu
- Có phần đáng thương, đáng cảm thông: Những sai lầm, tội lỗi đều xuất phát từ sự vô tình, tính ngây thơ, nhẹ dạ, cả tin đến mức mù quáng, đặt tình cảm lên trên lí trí, thực sự bị “người lừa dối”.
- Các chi tiết hư cấu:+ máu Mị Châu" ngọc trai.
 + xác Mị Châu" ngọc thạch.
" Sự an ủi, chứng thực cho lời khấn nguyện của Mị Châu trước khi bị cha chém.
- Bài học: 
+ Cần đặt cái chung lên trên cái riêng, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên trên quyền lợi của cá nhân, gia đình.
+ Biết cảm xúc bằng lí trí, suy nghĩ bằng trái tim- giải quyết mối quan hệ giữa lí trí và tình cảm đúng mực.
III. Nhân vật Trọng Thuỷ
" Nhận xét:
+ Trọng Thủy là nhân vật truyền thuyết với mâu thuẫn phức tạp: nghĩa vụ ợớ tình cảm, thủ phạm ợớ nạn nhân.
+ Là một tên gián điệp đội nốt con rể-kẻ thù của nhân dân Âu Lạc (thủ phạm).
+ Là nạn nhân của chính người cha đẻ đầy tham vọng xấu xa.
- Chi tiết ngọc trai- giếng nước:
+ Ko khẳng định tình yêu chung thủy của Trọng Thủy- Mị Châu.
+ Minh oan, chiêu tuyết cho Mị Châu.
+ Chứng nhận cho mong muốn hóa giải tội lỗi của Trọng Thủy, có thể y đã tìm được sự hóa giải trong tình cảm của Mị Châu nơi thế giới bên kia...
+ Cho thấy lòng nhân hậu, bao dung của nhân dân ta.
Tóm lại: Tuổi trẻ phải học cách yêu bằng Trái tim và Lý trí. Đừng để chết vì Thiếu hiểu biết và sau này không Ân hận.
E. Củng cố, dặn dò:
 Yêu cầu hs:- Học bài. Chuẩn bị bài học tiếp theo
Ngày soạn: 31.8.2009 Ngày dạy: 03.9.2009
Tiết tự chọn thứ: 03
lập dàn ý bài văn tự sự
A. Mục tiêu bài học:
Giúp hs:- Biết cách dự kiến đề tài và cốt truyện cho một bài văn tự sự.
- Nắm được kết cấu và biết cách lập dàn ý cho bài văn tự sự.
 - Rèn thói quen lập dàn ý trước khi viết bài văn tự sự nói riêng và các bài văn khác nói chung.
Bổ sung những kiến thức chưa kịp giảng trong tiết học chính khoá.
 B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:
- Sgk, sgv.
- Hs đọc trước bài học.
- Gv thiết kế dạy- học.
C. Cách thức tiến hành:
Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức: trao đổi- thảo luận, trả lời các câu hỏi.
D. Tiến trình dạy- học:
1. ổn định tổ chức lớp. 	10B:
2. Bài mới:
Qua những câu tục ngữ “Ăn có nhai, nói có nghĩ”, “Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”, cha ông ta đã răn dạy chúng ta phải cân nhắc kĩ lưỡng mọi điều trước khi nói. Quá trình làm một bài văn cũng vậy. Muốn viết được một bài văn hay, chúng ta cần phải có dàn ý, có sự sắp xếp các ý, các sự kiện hoàn chỉnh, lôgíc.
I. Lập dàn ý:
1. Câu chuyện về “hậu thân” của chị Dậu:
 a. Người dẫn đầu đoàn nông dân khởi nghĩa trong cách mạng tháng Tám- 1945:
- MB:
+ Chị Dậu hớt hải chạy về hướng làng mình trong đêm tối.
+ Về đến nhà, trời đã khuya, chị thấy một người lạ đang nói chuyện với chồng mình.
+ Vợ chồng chị Dậu gặp nhau mừng mừng tủi tủi.
- TB: 
+ Hỏi ra chị Dậu mới biết người khách lạ là cán bộ Việt Minh tìm đến hỏi thăm tình cảnh gia đình anh chị.
+ Anh ấy từng bước giảng giải cho vợ chồng chị nghe vì sao dân mình khổ, muốn hết khổ thì phải làm gì, nhân dân các vùng xung quanh đã làm được gì.
+ Anh thỉnh thoảng lại ghé thăm gia đình chị Dậu, mang tin mới về cách mạng, khuyến khích chị hoạt động.
+ Chị Dậu đã vận động được nhiều bà con giác ngộ cách mạng.
+ Chị dẫn đầu đoàn nông dân lên cướp chính quyền huyện, phá kho thóc Nhật chia cho dân nghèo, giải quyết nạn đói.
- KB: 
+ Chị Dậu đón cái Tí trở về.
+ Chị Dậu và bà con làng xóm náo nức đón đợi ngày độc lập.
2. Câu chuyện về người đậy nắp hầm bem cho cán bộ cơ sở:
- MB: + Chị Dậu trốn chạy được về nhà.
+ Cuộc kháng chiến chống Pháp nổ ra, làng Đông Xá bị địch chiếm.
+ Hai cán bộ cách mạng bí mật được cử về đây hoạt động.
- TB: + Quân Pháp càn quét truy lùng cán bộ gắt gao khiến ko khí làng Đông Xá ngột ngạt, căng thẳng.
+ Được 2 cán bộ tuyên truyền, giác ngộ, chị Dậu thấu hiểu về lợi ích của cách mạng.
+ Chị đào hầm bí mật che chở cho họ. 
+Chị đem những hiểu biết về cách mạng đã học được dần dần vận động bà con xung quanh.
+ Một đêm, địch bất ngờ ập đến khám xét nhà chị nhưng chị đã che giấu cán bộ an toàn.
- KB: Chị Dậu tin tưởng, hình dung ra ko khí của ngày Tổng khởi nghĩa, tương lai độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc.
II. Luyện tập:
- Tên truyện: Sau một lần lầm lỗi,...
- Xác định đề tài: Một hs tốt, nhất thời phạm lỗi lầm nhưng kịp thời tỉnh ngộ.
- Dự kiến cốt truyện:
+ Sự việc 1:
Nguyệt- 1 hs khá, đạo đức tốt đang phải chịu một hình phạt nghiêm khắc do lỗi lầm, sa ngã nhất thời.
+ Sự việc 2:
Tình huống Nguyệt bị ngộ nhận, sa ngã, lầm lạc.
+ Sự việc 3:
 Các tác động tích cực của thầy cô, bố mẹ giúp Nguyệt kịp thời tỉnh ngộ, sửa chữa.
- Lập dàn ý:
*MB: Giới thiệu Nguyệt- 1 hs khá, đạo đức tốt đang ngồi một mình ở nhà vì bị đình chỉ học tập.
*TB: - Nguyệt nghĩ lại các việc làm sai lầm của mình:
+ Buồn bực vì bị mẹ mắng giận, Nguyệt nghe lời rủ rê của Nam (một hs cá biệt) bỏ học đi chơi game.
+ Biết rồi ham, Nguyệt đã trốn tiết nhiều hôm sau đó. Nguyệt nói dối bố mẹ để xin tiền chơi điện tử.
+ Giờ sinh hoạt, cô chủ nhiệm phê bình, Nguyệt quanh co trối cãi. Cô đưa ra bằng cớ mà ban quản sinh thu thập được và nghiêm khắc đọc quyết định của ban giám hiệu nhà trường đình chỉ hai bạn một tuần học.
- Sửa lỗi, tiến bộ:
+ Sự nghiêm khắc, ân cần của cô chủ nhiệm và bố mẹ khiến Nguyệt hiểu rõ sai lầm của mình.
+ Nguyệt cố gắng học tập, khuyên nhủ, giúp đỡ Nam cùng tiến bộ.
+ Kết quả cuối năm hai bạn đạt hs tiên tiến.
* KB: Suy nghĩ của Nguyệt sau lễ phát thưởng.
E. Củng cố, dặn dò:
 Yêu cầu hs:- Học bài. Chuẩn bị bài học tiếp theo