Giáo án Ngữ văn khối 11 - Tiết 14, 15 (đọc văn) Uy - Lít - xơ trở về

 Tiết 14, 15 (Đọc văn) UY- LÍT- XƠ TRỞ VỀ.
 (Trích: Ô-đi-xê, sử thi Hi-Lạp)
 A. Mục tiêu bài dạy:
 Giúp HS:
 - Cảm nhận được vẻ đẹp trí tuệ của người Hi-Lạp thể hiện qua cảnh đoàn tụ vợ chồng sau hai mươi năm xa cách.
 - Biết phân tích diễn biến tâm lí nhân vật qua các đối thoại trong cảnh gặp mặt để thấy được khát vọng hạnh phúc và vẻ đẹp trí tuệ của họ.
 - Nhận thức được sức mạnh của tình cảm vợ chồng. Tình cảm vợ chồng cao đẹp là động lực giúp con người vượt qua khó khăn. 
 B. Phương tiện dạy học.
 - SGK, SGV, thiết kế bài giảng.
 C. Phương pháp giảng dạy. 
 - Kết hợp các phương pháp: Giảng bình, vấn đáp. 
 D. Tiến trình bài dạy:
 1. Ổn định lớp.
 2. Kiểm tra bài cũ
 Bài học quan trọng nhất rút ra từ truyện truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thủy là gì?
 3. Giới thiệu bài mới.
 4. Bài mới. 
Hoạt động của GV (1)
Hoạt động của HS (2)
Nội dung cần đạt (3)
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung.
HS tìm hiểu chung.
Trình bày những nét chính về cuộc đời của tác giả Hô-me-rơ?
I. Giới thiệu chung.
 1. Đất nước Hi-Lạp cổ đại.
 - Hi Lạp cổ đại là một đất nước rộng lớn, nằm ở Châu Âu và một phần của Châu Á.
 2. Văn hóa Hi-Lạp.
 - Hi-Lạp cổ đại có đóng góp rất lớn cho nền văn minh nhân loại ở nhiều lĩnh vực.
3. Tác giả Hô-me-rơ.
 a, Tác giả.
 - Hô-me-rơ là nghệ sĩ hát rong, là thi sĩ mù. Ông sinh vào khoảng từ thế kỉ IX đến thế kỉ VIII trước công nguyên, quê hương của nhà thơ chưa được xác định cụ thể.
 b, Sử thi I-li-át và sử thi Ô đi xê.
 - I-li-át gồm 15. 693 câu thơ. Tác phẩm kể về cơn giận của anh hùng Asin. I-li-át là bài ca chiến trận. Tác phẩm ca ngợi sức mạnh thể xác của con người.
 - Ô-đi-xê gồm 12110 câu thơ, chia thành 24 khúc ca. Ô-đi-xê kể về cuộc hành trình trở về quê hương của Uy-lít-xơ sau chiến thắng thành Tơ- roa. Ô-đi- xê là bài ca về cuộc sống hòa bình. Tác phẩm ca ngợi sức mạnh trí tuệ của con người.
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản.
Phân tích diễn biến tâm lí của nhân vật Pê-nê-lốp khi nghe nhũ mẫu báo tin Uy-lít-xơ đã trở về?
Khi sắp gặp Uy-lí-xơ thái độ, tâm trạng của nàng diễn biến như thế nào?
Khi Tê-lê-mác trách móc, Pê-nê-lốp có thái độ như thế nào? 
Nàng đã thử thách chồng như thế nào?
Em có nhận xét gì về nhân vật Pê-nê-lốp?
Uy-lít-xơ nổi tiếng là người xảo trí, nhờ trí tuệ Uy-lít-xơ đã giúp quân Hi Lạp thắng lợi trong trận chiến thành Tơ-roi. Thử thách nàng Pê-nê-lốp đưa ra là thử thách cuối cùng cũng là thử thách khó nhất, Uy-lít-xơ đã vượt qua thử thách đó như thế nào?
HS đọc hiểu văn bản.
HS tìm những chi tiết diễn tả thái độ của nàng Pê-nê-lốp khi nghe lời của nhũ mẫu.
HS suy nghĩ trả lời.
HS suy nghĩ trả lời.
HS suy nghĩ trả lời.
HS suy nghĩ trả lời.
HS suy nghĩ trả lời.
II. Đọc hiểu văn bản.
 1. Vị trí đoạn trích.
 - Đoạn trích thuộc khúc ca thứ XXIII của sử thi Ô-đi-xê.
 2. Đọc và tóm tắt.
 3. Phân tích tác phẩm
 a. Nhân vật Pê-lê-lốp
 - Diễn biến tâm lí của Pê-nê-lốp khi nhận được tin Ô-đi-xê đã trở về.
 + Nàng không tin Ô-đi-xê đã trở về, cương quyết bác bỏ ý kiến của nhũ mẫu. Nàng cho rằng đó là một vị thần đã ra tay giúp đỡ còn chồng nàng đã chết nơi đất khách lâu rồi.
 + Nhũ mẫu đưa ra những dẫn chứng để chứng minh: Vết sẹo ở cổ chân, lời thề và tất cả tính mạng của mình để thề nhưng Pê-lê-lốp vẫn không tin và nàng quyết định xuống đến tận nơi để quan sát.
 Khi gặp Ô-đi-xê: 
+ Nàng phân vân, không biết nên đứng xa hay đứng gần, nàng ngồi lặng thinh trên ghế hồi lâu.
 + Lòng sửng sốt, khi đăm đăm âu yếm nhìn chồng, khi lại lại không nhận ra chồng.
Ê Chứng tỏ nàng rất thận trọng, trong lòng cực kì xúc động. 
 + Tê-lê-mác trách móc: “Mẹ ơi mẹ thật tàn nhẫn và lòng mẹ độc ác quá chừng”.
 + Nàng phân vân cao độ, tâm trạng cực kì xúc động. 
 + Nàng tìm cách để thử thách Ô-đi-xê.
 + Nàng nói với con trai: “Cha mẹ có những dấu hiệu riêng chỉ có hai người biết với nhau mà người ngoài không biết”. Nàng ra lệnh chuyển dịch cái giường cưới (Nơi ẩn chứa bí mật của hai người), hai người đã nhận ra nhau nhờ tín hiệu này. Mâu thuẫn đã được giải quyết.
+ Pê-lê-lốp nhận ra chồng. Nàng bủn rủn chân tay. Nàng chạy lại, nước mắt chan hòa, ôm, hôn chồng, nói trong nước mắt và giải thích cho Uy-lít-xơ hiểu. 
Ê Sự cẩn trọng ấy cho ta thấy được sự phức tạp của thời đại, những hiểm nguy luôn luôn đe dọa họ.
Ê Pê-lê-lốp tiêu biểu cho hình ảnh người phụ nữ Hi Lạp, thông minh, giàu nghị lực, thận trọng, khôn ngoan, chung thủy.
 b. Nhân vật Uy-lít-xơ.
 - Uy-lit-xơ là con người anh hùng, chàng đã cùng con trai tiêu diệt 108 tên cầu hôn. 
 - Uy-lít-xơ là con người giàu trí tuệ, nhờ có trí tuệ nên chàng đã vượt qua được thử thách cuối cùng này để đoàn tụ với gia đình.
 - Chàng rất yêu thương và tin tưởng vợ con: Thế nào mẹ con cũng nhận ra cha, chắc chắn như vậy.
 - Tắm xong chàng đẹp như một vị thần. 
Ê Uy-lít-xơ là con người anh hùng. Uy-lít-xơ là biểu tượng cho sức mạnh về trí tuệ của con người.
Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng kết bài học.
Em có nhận xét gì về nhân vật này?
HS tổng kết bài học.
III. Tổng kết
 1. Nghệ thuật
 - Nghệ thuật kể chuyện chậm rãi, tỉ mỉ dựa vào đối thoại của nhân vật. 
 2. Nội dung
 - Đoạn trích đề cao trí tuệ và lòng chung thuỷ của con người
 5. Củng cố.
 HS cần nắm được hình tượng nhân vật chính:
 - Pê-nê-lốp là người phụ nữ thủy chung.
 - Uy-lít-xơ tiêu biểu cho vẻ đẹp trí tuệ của con người.
 6. Dặn dò.
 7. Rút kinh nghiệm.