Giáo án Ngữ văn khối 10 - Tiết 11, 12 - Truyện An dương vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ

Tuần 5
Tiết PPCT: 11-12
Ngày soạn: 05/09/2010
Ngày dạy: 11/09/2010
Đọc văn: 	TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG
VÀ MỊ CHÂU-TRỌNG THUỶ
(Truyền thuyết)
Mức độ cần đạt
Hiểu được bài học giữ nước, nguyên nhân mất nước mà người xưa gửi gắm trong câu chuyện về thành Cổ Loa và mối tình Mị Châu- Trọng Thủy.
Nắm được các đặc trưng cơ bản của truyền thuyết.
Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ
Kiến thức:
Bi kịch nước mất nhà tan và bi kịch tình yêu tan vỡ được phản ánh trong truyền thuyết Truyện An Dương Vương và Mị Châu –Trọng Thủy.
Bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng với chung, nhà với nước, cá nhân với cộng đồng.
Sự kết hợp hài hòa giữa “cốt lõi lịch sử” với tưởng tượng hư cấu nghệ thuật của dân gian. 
Kĩ năng
Đọc (kể) diễn cảm truyền thuyết dân gian.
Phân tích văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại.
Thái độ: Nhaän thöùc ñöôïc baøi hoïc kinh nghieäm giöõ nöôùc, tinh thaàn caûnh giaùc vôùi keû thuø xaâm löôïc, caùch xöû lyù ñuùng ñaén moái quan heä giöõa caù nhaân vaø coäng ñoàng
Phương pháp: Đọc, phân tích, phát vấn phát hiện, thảo luận nhóm,
Tiến trình dạy học:
Ổn định lớp, kiểm diện học sinh.
Kiểm tra bài cũ: 
Caâu hoûi: Định nghĩa về thể loại truyền thuyết? Keå teân moät soá truyeàn thuyeát maø em bieát?
Bài mới:
Lời vào bài: hôm trước các em đã tìm hiểu về thể loại sử thi, hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu một thể loại mới của văn học dân gian đó là truyền thuyết qua truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài dạy
?GV: Em hãy cho biết đặc trưng của thể loại truyền thuyết?
GV khái quát về khu di tích Cổ Loa.
Laøng Coå Loa –Ñoâng Anh –Haø Noäi laø moät quaàn theå di tích lịch söû vaên hoùa laâu ñôøi (ñeàn thôø An Dương Vương, am thôø coâng chuùa Mị Châu vaø gieáng ngoïc, daáu veát coøn laïi cuûa thaønh Coå Loa ).
GV: Xuất xứ của truyện An Dương Vương và Mị Châu –Trọng Thủy?
Học sinh trả lời
Có 3 bản kể: 
+ Rùa vàng 
+Thục kỉ An Dương Vương (Thiên nam ngữ lục)
+ Ngọc trai - giếng nước (Cổ Loa).
GV yêu cầu HS đọc văn bản
GV hướng dẫn học sinh đọc văn bản.
? GV yêu cầu học sinh tìm bố cục của văn bản. 
Học sinh trả lời
Gv chốt ý:
Trong phần đầu cuûa truyeän, em thaáy nhaø vua ñaõ laøm nhöõng coâng vieäc gì ?
Quaù trình xaây thaønh cuûa An Dương Vương ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?
Xây thành xong, khi Rùa Vàng từ biệt, vua đã nói gì với Rùa Vàng? Qua đó, em có suy nghĩ gì về An Dương Vương?
Sử dụng yếu tố thần kì có ý nghĩa gì? 
Thaùi ñoä cuûa tác giaû dân gian ñoái vôùi An Dương Vương?
? Nguyên nhân dẫn đến mất nước Âu Lạc?
Vieäc An Dương Vương tuoát göôm cheùm Mị Châu có ý nghĩa gì?
Chi tieát “Vua caàm söøng teâ baåy taác ñi xuoáng bieån”gôïi cho em suy nghó gì? So saùnh vôùi hình aûnh Thaùnh Gioùng bay veà trôøi em thaáy theá naøo?
Ñaùnh giaù coâng baèng veà nhân vaät ?
Suy nghĩ của em về mối tình Mị Châu- Trọng Thủy? Qua mối tình này, dân gian đã đặt ra vấn đề gì? Bài học đối với thế hệ trẻ ngày nay? 
Đặc sắc nghệ thuật của truyền thuyết?
Âaïnh giaï khaïi quaït vãö giaï trë näüi dung của truyện?
Giới thiệu chung
Thể loại
Đặc trưng thể loại
Kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố lịch sử với yếu tố tưởng tượng.
Không chú trọng đến tính chân thực, xây dựng những hình tượng độc đáo
Tác phẩm trong mối quan hệ với môi trường lịch sử văn hóa.
Truyện An Dương Vương và Mị Châu –Trọng Thủy
Xuất xứ: Trích “Rùa vàng” trong “Lĩnh nam chích quái”- ra đời vào thế kỷ XV.
Đọc - Hiểu văn bản: 
Đọc
Tìm hiểu văn bản
Quá trình An Dương Vương xaây thaønh, cheá noû thaàn baûo veä ñaát nöôùc.
Quaù trình xaây thaønh cuûa An Dương Vương:
“ñaép tôùi ñaâu laïi lôû tôùi ñaáy”
“Vua beøn laäp ñaøn trai giôùi , caàu ñaûo baùch thaàn”
Nhôø cuï giaø maùch baûo, söù Thanh Giang (Ruøa Vaøng) giuùp “thaønh xaây nöûa thaùng thì xong”
->Coâng vieäc xaây thaønh döïng nöôùc laø moät vieäc gian nan vaát vaû
Cheá noû giöõ nöôùc: Vua baên khoaên: “Neáu coù giaëc ngoaøi thì laáy gì maø choáng
-> An Dương Vương là vị vua anh minh, thủ lĩnh sáng suốt, có ý thức trách nhiệm cao với đất nước và luôn nêu cao tinh thần cảnh giác với kẻ thù.
=> Tưởng tượng ra thần linh giúp đỡ chính là cách để nhân dân ca ngợi nhà vua, tự hào về chiến công xây thành, chế nỏ, chiến thắng giặc ngoại xâm của dân tộc. 
Bi kịch nước mất nhà tan và bi kịch tình yêu
Bi kịch nước mất nhà tan
Nguyên nhân:
Nhận lời cầu hòa, nhận lời cầu hôn-> không nhận ra dã tâm của kẻ thù.
Cho Trọng Thủy ở rể trong thành-> tạo điều kiện cho kẻ thù thăm dò nội tình và tiếp cận bí mật quốc gia.
Mị Châu cho Trọng Thủy xem nỏ thần -> vô tình tiếp tay cho giặc.
Đà cất binh sang xâm lược, An Dương Vương vẫn điềm nhiên đánh cờ ->Chủ quan, khinh địch và ỷ lại vào vũ khí
-> Hai cha con An Dương Vương đã chủ quan, khinh địch, thiếu sáng suốt, thiếu cảnh giác cao độ, tự mình chuốc lấy thất bại thảm hại-> bi kịch nước mất nhà tan.
Hành động An Dương Vương chém Mị Châu
Hành động quyết liệt đứng về công lí về quyền lợi dân tộc để xử án
Sự tỉnh ngộ muộn màng của An Dương Vương 
-> An Dương Vương đã đặt nghĩa nước trên tình nhà.
“Vua cầm sừng tê bảy tấcđi xuống biển”-> An Dương Vương không chết mà đi vào thế giới vĩnh cửu của thần kinh->Sự kính trọng đối với vị vua có công lao lớn đối với dân tộc.
=> An Dương Vương coù coâng lôùn, nhöng ñeå nöôùc maát – baøi hoïc veà traùch nhieäm cuûa ngöôøi laõnh ñaïo, yù thöùc ñeà cao caûnh giaùc voùi aâm möu thaâm ñoäc cuûa keû thuø.
Bi kịch tình yêu
Mối tình Mị Châu- Trọng Thủy là mối tình éo le, luôn chịu sự tác động của âm mưu xâm lược của Triệu Đà.
Đặt trong mối quan hệ riêng - chung.
Mị Châu: ngây thơ, trong sáng, cả tin, thủy chung-> bị kết tội là giặc-> đúng, đích đáng
Trọng Thủy: âm mưu, toan tính, lợi dụng tình cảm của Mị Châu-> tự tử-> nạn nhân của cuộc chiến tranh. 
 Nhaén göûi theá heä treû tình caûm rieâng caàn ñaët trong moái quan heä thoáng nhaát vôùi tình caûm chung.
Tổng kết: 
Nghệ thuật
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa cốt lõi lịch sử và hư cấu nghệ thuật.
Kết cấu chặt chẽ, xây dựng những chi tiết kì ảo có giá trị nghệ thuật cao.
Xây dựng được những nhân vật truyền thuyết tiêu biểu.
Nội dung:
Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc và nêu bài học lịch sử về việc giữ nước, tinh thần cảnh giác với kẻ thù, cùng cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng với chung, nhà với nước, cá nhân với cộng đồng.
Hướng dẫn tự học
Những vấn đề nào được đặt ra trong truyện?
Chỉ ra những hư cấu nghệ thuật trong truyện và phân tích ý nghĩa của chúng?
Rút kinh nghiệm