Giáo án Ngữ văn 11 tiết 84: Chiều tối (mộ) lai tân Hồ Chí Minh

Tuần: 23 Ngày dạy:......
Tiết: 84 Lớp dạy:
CHIEÀU TOÁI (MOÄ)
LAI TAÂN
Hoà Chí Minh
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.
1 Kiến thức: 
- Lòng yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc sống ; nghị lực kiên cường vượt lên hoàn cảnh, phong thái tự tại và niềm lạc quan của Hồ Chí Minh
- Vẻ đẹp của bài thơ trữ tình Hồ Chí Minh : sự kết hợp hài hoà giữa màu sắc cổ điển và hiện đại, giữa chất thép và chất tình.
2 Kĩ năng: 
- Đọc - hiểu tác phẩm trữ tình.
-Phân tích một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt theo đặc trưng thể loại.
3 Thái độ: Bồi dưỡng lòng yêu văn học.
II. CHUẨN BỊ:
- GV: SGK, SGV, bài soạn , chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 11
- HS: Vở soạn, sgk , vở ghi
III. PHƯƠNG PHÁP:
Keát hôïp caùc phöông phaùp ñoïc dieãn caûm, neâu vaán ñeà, bình giaûng, thaûo luaän
IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:
	1. Ổn định:
	2. Bài cũ:
	3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
Gv: y/c hs ñoïc tieåu daãn vaø traû lôøi:
- haõy neâu xuaát xöù cuûa baøi thô?
Hs: phaùt hieän, traû lôøi
Gv: giôùi thieäu veà theå loaïi cuûa baøi thô
Hs: traû lôøi
Gv: y/c hs ñoïc dieãm caûm baøi thô
Hs: ñoïc
Gv: nhaän xeùt vaø ñoïc laïi
Gv: y/c hs ss nguyeân taùc vaø dòch thô
Hs: so saùnh
Gv: nhaän xeùt
Câu 2:Không dịch được từ "cô" (lẻ loi), "mạn mạn" dịch là "nhẹ" chưa chính xác (chầm chậm, lững lờ).
-Câu 3:Dịch thừa từ "tối".
-Câu 3,4:Chỉ lặp lại 1 chữ "xay"-không thể hiện được biện pháp điệp vòng.
 -Câu 4:Ngắt nhịp của ngtác: 4/3 phù hợp hơn nhịp 2/5
Gv: Böùc tranh thieân nhieân ñöôïc khaéc hoaï baèng nhöõng hình aûnh naøo?
Hs: phaùt hieän, traû lôøi
Gv nhaän xeùt vaø neâu daãn chöùng:
Chim hoâm thoi thoùp veà röøng (ND)
Ngaøn mai gío cuoán chim bay mỏi (HTQ)
Con chim baït gioù laïc loaøi keâu söông (ÑTÑ)
Gv: y/c hs ss giöõa thô xöa vaø thô Baùc
Hs: thaûo luaän nhanh, traû lôøi
Gv giaûng: 
Thô xöa: caùnh chim voâ ñònh, xa xaên, voâ baït
Thô Baùc: caùnh chim veà toå vôùi söï soáng thöôøng ngaøy
Gv: Hình aûnh thô vaø caûnh ngoä caûnh ngoä cuûa Baùc gôïi cho anh (chò) suy nghò gì?
Hs: suy nghó, traû lôøi
Gv: Qua böùc tranh thieân nhieân coát caùch cuûa Baùc hieän leân nhö theá naøo?
Hs: traû lôøi
Gv: ÔÛ khoå 2 ñieåm nhìn cuûa Baùc coù khaùc gì so vôùi khoå 1?
Hs: traû lôøi
Gv: cuoäc soáng sinh hoaït cuûa con ngöôøigôïi leân qua nhöõng hình aûnh naøo?
Hs: traû lôøi
Gv: Caûm nhaän cuûa em veà hình aûnh con ngöôøi trong böùc tranhy chieàu toái?
Hs: töï do phaùt bieåu
Gv: nhaän xeùt laïi
Gv: baøi thô cho thaáy chieàu buoâng xuoáng vaø boùng toái bao truøm caûnh vaät, ngöôøi ñoïc nhaän ra ñieàu ñoù nhôø yeáu toá naøo?
Hs: traû lôøi
Gv: Neâu taùc duïng cuûa hình aûnh loø than röïc hoàng?
Hs: suy nghó, traû lôøi
Gv: Y/c hs nhaän xeùt veà söï vaän ñoäng cuûa hình töôïng thô trong böùc tranh TN?
Hs: Buoàn à vui
 Toái à saùng
 Laïnh leõo, coâ ñôn à aám noàng
Tinh thaàn hieän ñaïi
Gv: Qua baøi thô anh (chò) caûm nhaän hnö theá naøo veà HCM?
Hs: döïa vaøo ghi nhôù, traû lôøi
CHIEÀU TOÁI
GIÔÙI THIEÄU:
Xuaát xöù:
 - Taùc phaåm laø baøi thô thöù 31 trong taäp Nguïc trung nhaät kí cuûa Baùc
 - Ñaây laø baøi thô thuoäc nhoùm taùc phaåm ngaãu höùng, ghi nhöõng taâm tình cuaû ngöôøi tuø treân ñöôøng löu ñaøy töø nhaø lao Tónh Taây ñeán nhaø lao Thieân Baûo
Theå loaïi:
 Thaát ngoân töù tuyeät
ÑOÏC, HIEÅU VAÊN BAÛN 
Hai caâu ñaàu: Böùc tranh thieân nhieân
- Böùc tranh thieân nhieân ñöôïc taùc giaû chaám phaù qua hai hình aûnh:
 + Caùnh chim
 + Choøm maây
à Caùnh chim bay veà toå sau moät ngaøy vaùt vaû kieám aên à Hình aûnh mang ñaäm daáu aán thi ca coå ñieån.
Hình aûnh thô coù hoàn vaø nhuoám maøu cuûa taâm traïng thi nhaân ñang naëng neà leâ böôùc treân con ñöôøng ñi ñaøy vaø khao khaùt moät choán döøng chaân.
 - caùnh chim meät moõi sau moät ngaøy kieám aên
 - Ngöôøi tuø meät moõi sau nhöõng ngaøy leâ böôùc treân con ñöôøng
à YÙ thô aån chöùa söï hoaø hôïp caûm thoâng giöõa taâm hoâøn nhaø thô vôùi caûnh vaät thieân nhieân
=> YÙ chí nghò löïc, phong thaùi ung dung, töï chuû, söï töï do hoaøn toaøn veà tinh thaàn trong hoaøn caûnh khaéc nghieät
2. Hai caâu keát: Caûm nhaän veà cuoäc soáng , con ngöôøi
 - Böùc tranh sinh hoaït:
 + Hình aûnh coâ gaùi xay ngoâ
 + Loø than röïc hoàng
 - Hình aûnh coâ gaùi xay ngoâ toaùt leân veû treû trung khoeû maïnh soáng ñoäng, ñem laïi söùc soáng nieàm vui vaø haïnh phuùc cho baøi thô
à Baùc ñaõ queân ñi caûnh ngoä ñau khoå cuûa mình ñeå quan taâm chia seû, caûm thoâng vôùi cuoäc soáng nhoïc nhaèn vaát vaû cuûa ngöôøi daân ngheøo.
 - “Xay heát ... röïc hoàng”
 + Khoâng coù chöõ toái maø noùi ñöôïc boùng toái.
 + Laøm röïc saùng caû baøi thô, saùng leân: khoâng gian toái, göông maët ngöôøi phuï nöõ, taâm hoàn nhaø thô.
 + Laøm aán laïi khoâng khí laïnh cuûa buoåi chieàu taø, xu tan noãi buoàn trong taâmhoàn taùc giaû
Hình aûnh loø than röïc hoàng chính` laø aùnh saùng vaø hôi aám.
TOÅNG KEÁT
Ghi nhôù Sgk/ 42
GV: HS đọc phần tiểu dẫn .
GV:: Hoàn cảnh ra đời và mảng đề tài của bài thơ?
HS: trả lời
Gv: HS đọc bài thơ. 
GV: nhận xét, hướng dẫn lại cách đọc (nếu cần).
Gv: Kết cấu của bài thơ có gì đbiệt ?
Hs: Kết cấu: 2 phần
 -Phần 1:( 3 câu đầu) là 3 câu tự sự nói về hành vi thường thấy ở 3 viên quan ở Lai Tân.
 -Phần 2:( câu cuối) là một lời kết luận, một nhận xét, đánh giá của tác giả.
TT 3: Chân dung bọn quan lại ở Lai Tân được miêu tả như thế nào qua 3 câu đầu của bài thơ ? 
Gv: Hành vi “ Chong đèn làm việc công” của huyện trưởng - theo em - nên hiểu như thế nào? Chất châm biếm trong cách nói ấy? (GV hướng dẫn HS đặt trong lôgic hai câu trên để suy ra “việc công” thực chất là việc gì? Chính trực hay mờ ám để từ đó thấy được nụ cười châm biếm của tác giả)
Hs: suy nghĩ, trả lời
Gv: Từ chân dung những kẻ chóp bu ấy, em có suy nghĩ gì về chế độ nhà tù và xã hội Trung Quốc dưới thời Tưởng Giới Thạch ?
Hs: phát biểu tự do
Gv: nhận xét lại
Gv: Chia nhóm , cho HS thảo luận và trình bày theo các câu hỏi sau : 
 -Thái độ của tác giả trước thực trạng thối nát phổ biến của bọn quan lại Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch ? Thể hiện rõ nhất qua câu nào, từ nào? Hiệu quả nghệ thuật của những câu chữ đó? (Lưu ý từ “Thái bình”- hiểu theo nghĩa gốc và nghĩa trong vb này).
Hs: thảo luận trong 3 phát, trả lời
Gv: GV hướng dẫn HS chốt lại những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
LAI TAÂN
 I. GIÔÙI THIEÂU:
Hcảnh stác: 
Bài thơ được stác trong khoảng bốn tháng đầu của thgian HCM bị giam giữ tại các nhà tù của bọn Quốc dân đảng TQ ở Quảng Tây.
Mảng đề tài : 
Bài thơ thuộc mảng thơ hướng ngoại, nội dung phê phán nhà tù và xã hội Trung Quốc với nghệ thuật châm biếm sắc sảo.
 II. TÌM HIỂU ĐỌC THÊM
 1. Chân dung tầng lớp chóp bu ở Lai Tân:
 -Ba câu thơ đầu là ba nét vẽ rạch ròi chân dung của những kẻ đứng đầu trong bộ máy quản lí nhà tù của Tưởng Giới Thạch ở Lai Tân:
Ban trưởng: ngày ngày đánh bạc.
Cảnh trưởng: ăn tiền của phạm nhân.
Huyện trưởng: chong đèn làm việc công ( Việc mờ ám - hút thuốc phiện? )
 -Lần lượt từng tên, hiện ra rõ mồn một, tất cả đều thối nát, đều hoàn toàn vô trách nhiệm. Đó là những kẻ đại diện thực thi , bảo vệ công lí, pháp luật nhưng hành vi lại phi pháp.
 -Nhà tù là nơi cải hoá người xấu thành người tốt nhưng với những kẻ cai quản nhà tù như thế kia thì thực chất của loại nhà tù nàylà gì là điều dễ hiểu .Một kiểu nhà tù như thế với những kẻ cai quản như thế thì làm sao xã hội có thể thái bình thực sự được.
 2. Đòn đả kích của tác giả:
 -Tưởng rằng kết bài sẽ là một lời buộc tội gay gắt nhưng câu thơ cuối buông ra lại quá nhẹ nhàng, mát mẻ. Đại loạn thế, thối nát thế mà “Trời đất Lai Tân vẫn thái bình”.
 - “Thái bình” là nhãn tự, là trục hút châm biếm của cả bài thơ. Hoá ra tình trạng ấy là chuyện bình thường, chuyện bản chất của guồng máy cai trị nơi đây. “Chỉ một chữ ấy mà xé toang tất cả sự “thái bình” dối trá nhưng thực sự là “đại loạn bên trong”.
 -Không “đao to búa lớn” mà theo như cách dân gian thường nói là “Mát nước thối cỏ”, lối châm biếm nhẹ nhàng, mát mẻ của HCM đã có tác dụng lật tẩy bchất của cả bộ máy nhà nước ở Lai Tân.Qủa là một đòn đã kích độc đáo và bất ngờ .
 III. TỔNG KẾT
 -Bài thơ nhỏ nhưng có giá trị hiện thực lớn. Nó cho người đọc thấy được tình trạng thối nát phổ biến của bọn quan lại Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch và thái độ bất bình của nhà thơ HCM.
 - NT châm biếm nhẹ nhàng mà thâm thuý, thể hiện rõ phong cách châm biếm của HCM
4. Củng cố: 
Sự vận động của cảnh vật và con người trong bài thơ Chiều tối cho thấy đặc điểm gì trong tâm hồn của HCM?
5. dặn dò:
- về nhà học thuộc lòng 2 bài thơ
- Chuẩn bị bài: Từ ấy
+ Vài nét về tác già, tác phẩm
+ Niềm vui sướng say mê khi bắt gặp lí tưởng của Đảng?
+ Những nhận thức mới về lẽ sống của TH?
+ Những chuyển biến trong tình cảm của TH?
6. Rút kinh nghiệm: