Giáo án Ngữ văn 11: Đọc thêm Khóc Dương Khuê ( Nguyễn Khuyến)

TIẾT 10.
NS: 13/9/08 Đọc thêm
NG: 16/9/08 KHÓC DƯƠNG KHUÊ
 ( NGUYỄN KHUYẾN)
Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
- Bài thơ là tiếng khóc thể hiện tình bạn chân thành, thắm thiết gắn bó keo sơn hiếm có trong thơ xưa.
 - Đằng sau tiếng khóc bạn, phần nào là tâm sự về thời thế của tác giả.
B- Chuẩn bị 
 Thầy: Soạn giáo án. Trò: Soạn bài.
 C-Tiến trình tổ chức các hoạt động.
 HĐ 1: Kiểm tra bài cũ.
 Đọc thuộc lòng bài thơ “Thương vợ” của TX và ptích hai câu thơ cuối.
 HĐ 2: Giới thiệu bài mới:
 Tình bạn là một trong những đề tài quen thuổctong thơ ca xưa. Bài thơ “ Kóc Dương Khuê” là bài thơ thể hiện xúc động tình bạn chân thànhthắm thiết của NK đối với Dương Khuê, người bạn đồng môn của ông.
 HĐ 3: Bài mới:
Hoạt động của thầy
HĐ của trò
Nội dung cần đạt
Qua phần tiểu dẫn em hãy cho biết mqhệ giữa NK và DKhuê?
Em hiểu gì về c/đ của DKhuê?
Em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
GV hướng dẫn cách đọc: hai câu đầu thể hiện sự thảng thốt đau đớn, những câu văn sau đọc chậm tha thiết.
Đại ý bài thơ thể hiện vấn đề gì? 
Bài thơ thể hiện tình bạn chân thành tha thiết, nỗi đau khi hay tin bạn mất, hồi tưởng lại những kỉ niệm gắn bó giữa hai người.
Văn bản có thể chia thành mấy phần, ND từng phần?
Tình bạn thắm thiết thủy chung giữa hai người được thể hiện ntn?( Chú ý diễn biến tâm trạng của t/g: nỗi đau đớnlúc nghe tin bạn qua đời, sống lại những kỉ niệm trong tình bạn, nỗi trống vắng khi bạn mất).
Khi cả hai cùng đỗ đạt cao, làm quan, chơi nơi dặm khách, đi hát cô đầu, thưởng thức rượu ngon, bàn soạn câu văn, cùng nhau trải qua hoạn nạn, rồi thời thế thay đổi mỗi người có chí hướng riêng song hai người vẫn thân thiết với nhau như thuở ban đầu. 
Đây là bài thơ có NT tu từ đặc sắc. Hãy phân tích những biện pháp NT tu từ thể hiện nỗi trống vắng của nhà thơ khi bạn qua đời.
HSTL
HSTL
HSTl
HSTL
HSTL
HSTLuận
t: 7 phút
HStrình bày theo nhóm
HSTL
I-Đọc tiếp xúc văn bản.
 1, Dương Khuê( 1839-1902).Người làng Vân Đình, tổng Phương Đình, tỉnh Hà Đông.
Bản thân đỗ tiến sĩ 1868. Làm quan tới chức Tổng đốc Nam Định.
-Là bạn thân của NK.
2, Văn bản
Văn bản được sáng tác năm 1902 khi NK hay tin bạn mất.
Lúc đầu ông sáng tác bằng chữ Hán sau được ông dịch ra chữ Nôm.
3, Đọc-giải thích từ khó.
 4, Kết cấu.
4 phần: 2câu đầu : Tin bạn mất đến đột ngột& đau xót.
12 câu tiếp: Sự hồi tưởng về những kỉ niệm thời xuân xanh chưa thành đạt.
8 câu tiếp là ấn tượng mới về lần gặp cuối cùng lúc cả hai người đã mabx chiều xế bống.
-16 câu còn lại: Nỗi đau khôn cùng lúc bạn dứt áo “ ra đi”.
II- Đọc-hiểu văn bản.
Câu 1 Xem phần kết cấu
Câu 2,Tình bạn thắm thiết thủy chung giữa hai người.
Hai câu thơ đầu: 
 NT: cách nói giảm nói tránh(Thôi đã thôi rồi)
sd thán từ, nhịp ngắt 2/1/3
Tin bạn mất đến thật đột ngột bất ngờ khiến cho nhà thơ đau đớn bàng hoàng sửng sốt, nghẹn ngào không nói nên lời.
T/g dường như không dám tin đó là sự thật nên không dám nhắc tới từ chết.
Câu 2 Diễn tả nỗi đau không chỉ ở bề sâu mà còn ở bề rộng, nỗi đau lan tỏa ra cả khung cảnh xung quanh(nước mây).
Nhà thơ còn sử dụngcách nói giảm ở những câu thơ sau( Làm sao bác vội về ngay,lên tiên, chẳng ở để thay cho từ chết). Điều đó cho thấy ngôn từ phong phú, tình bạn chân thành tha thiết của t/g. 
12 câu tiếp là sự hồi tưởng của t/g về những kỉ niệm thời xuân xanh khi hai người chưa thành đạt.
NT: liệt kê, sd điển tích 
 điệp: cũng có khi, cũng có lúc.
ND: sau giây phút bàng hoàng,nhà thơ đã nhớ những kỉ niệm gắn bó giữa hai người vừa thơ mộng êm đẹp vừa sinh động cụ thể, sống dậy trong lòng và trước mắt t/g, người đọc.
=> thể hiện tình bạn gắn bó keo sơn, tri âm tri kỉ
- nhà thơ nhớ tới lần gặp gỡ mới đây, cuộc gặp gỡ mà cả hai người mừng mừng tủi tủi, tuy cả hai đều đã già rồi nhưng tinh thần vẫn vững vàng trước sự thay đổi thời thế.
-Vậy mà giờ đây mỗi người mỗi ngả âm dương cách biệt để lại trong lòng nhà thơ một nỗi trống vắng không gì có thể bù đắp được.
NT: sd điển tích giường kia, đàn kia
ND: Tình bạn tâm giao đã khiến nhà thơ không thể kìm nén nổi tiếng nấc nghẹn ngào, xót xa thương cho bạn và thương cả cho chính bản thân mình.
Hai câu cuối ( tuổi già hạt lệ như sương, hơi đâu ép lấy hai hàng chứa chan) nỗi đau của người già đã từng trải qua những thăng trầm c/đ dường như được dồn nén cả vào trong nên càng xót xa .
 3, Câu 3
NT: nói giảm, điển tích, điệp từ, ẩn dụ.
ND: tình bạn chân thành thắm thiết, tri kỉ tri âm của NK, và nỗi trống vắng khi người bạn thân qua đời. 
III- Tổng kết.
 1, Nghệ thuật.
 Nói giảm nói tránh, ngôn ngữ giản dị trong sáng, điệp từ, ẩn dụ, điển tích, liệt kê.
 2, Nội dung
Tình ban chân thành thắm thiết gắn bó keo sơn giữa NK và DK. Đồng thời bài thơ cũng là nỗi đau nỗi trống vắng khi bạn qua đời, qua đó thể hiện t/sự về thời thế của NK.
HĐ 4: Hướng dẫn học bài .
 Đọc thuộc lòng một số câu thơ mà em thích và cho biết lí do vì sao em thích.
 Soạn bài thơ “ Vịnh khoa thi hương” của Tú Xương.