Giáo án môn Ngữ văn lớp 10 (cơ bản) - Tiết 10 đến tiết 34

Ngµy so¹n: 
TiÕt theo PPCT: 34, 35
Kh¸i qu¸t V¨n häc viÖt nam
tõ thÕ kØ x ®Õn hÕt thÕ kØ xix
A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh:
 - N¾m ®­îc vÞ trÝ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña VHT§VN.
 - BiÕt vËn dông nhËn thøc trªn vµo viÖc t×m hiÓu, hÖ thèng ho¸ nh÷ng tri thøc vÒ t¸c phÈm sÏ häc cña thêi k× nµy.
B. ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn 
 - SGK, SGV
 - ThiÕt kÕ bµi häc.
C. C¸CH THøC TIÕN HµNH
 GV tæ chøc giê d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o , gîi
 t×m , kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái.
D. tiÕn tr×nh d¹y häc
1. KiÓm tra bµi cò: 
 Trong ch­¬ng tr×nh THCS c¸c em ®· ®­îc häc nh÷ng t¸c phÈm nµo cña VHVN tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt TK XIX ? Cña t¸c gi¶ nµo ? 
2. Giíi thiÖu bµi míi: 
 VH viÕt cña VN tõ TK X ®Õn hÕt TK XIX ®­îc gäi lµ VHT§. VHT§ VNam ra ®êi cïng víi sù ra ®êi cña Quèc gia §¹i ViÖt ( TK X) vµ ph¸t triÓn trong suèt 10 thÕ kØ d­íi chÕ ®é PK. Thµnh tùu VH ®Ó l¹i cho ®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ 
 §Ó hiÓu râ, chóng ta ®äc - hiÓu bµi Kh¸i qu¸t VHVN tõ ...
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS
Yªu cÇu cÇn ®¹t
- HS ®äc " Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn...vÒ sau" 
- VHT§ cã vÞ trÝ nh­ thÕ nµo trong nÒn VHDT?
- HS ®äc SGK
- VÒ lÞch sö, x· héi giai ®o¹n nµy cã g× næi bËt?
- V¨n häc cã ®Æc ®iÓm ntn?
- Nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña VH giai ®o¹n nµy?
- Em hiÓu ntn vÒ Hµo khÝ §«ng A
- Néi dung chÝnh cña VH giai ®o¹n nµy thÓ hiÖn ®iÒu g×?
- VÒ lÞch sö, x· héi giai ®o¹n nµy cã g× ®Æc biÖt?
- V¨n häc giai ®o¹n nµy ®­îc ph¸t triÓn ntn?
- Thµnh tùu cña VH H¸n?
- Thµnh tùu cña VH N«m?
- VH giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh ®iÒu g×?
- Em nhËn xÐt ntn vÒ VH giai ®o¹n nµy?
- T×nh h×nh lÞch sö, XH?
- Giai ®o¹n VH nµy cã nh÷ng thµnh tùu næi bËt g×?
- Em h·y nªu nh÷ng TG, TP tiªu biÓu? Néi dung chÝnh cña nh÷ng TP nµy?
- §Æc ®iÓm lÞch sö - XH vµ V¨n häc?
- ND VH giai ®o¹n nµy? C¸c TG tiªu biÓu?
I. VÞ trÝ cña VHT§ ViÖt Nam
- VHT§ ViÖt Nam cã vÞ trÝ cùc k× quan träng trong nÒn VHDT, v× :
 + Cïng víi VHDG, VHT§ ®· gãp phÇn lµm nªn diÖn m¹o cña VHDT
 + Nã më ®Çu cho VH viÕt b»ng ch÷ viÕt cña VHVN
 + Nã ®ãng vai trß to lín trong viÖc h×nh thµnh, kÕt tinh nh÷ng truyÒn thèng quý b¸u cña nÒn VHDT
II. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VHT§ ViÖt Nam ( 4 giai ®o¹n )
 1. VHVN tõ TK X ®Õn hÕt TK XIV
a) VÒ lÞch sö - XH
 - Nh©n d©n ta võa giµnh ®­îc ®éc lËp sau hµng ngµn n¨m mÊt n­íc. Do ®ã, nhiÖm vô XD Quèc gia thèng nhÊt vµ chèng ngo¹i x©m lµ quan träng
 - §©y lµ thêi k× cã nhiÒu t«n gi¸o cïng tån t¹i hoµ ®ång
- H×nh th¸i x· héi PK.
b) VÒ v¨n häc 
 - §©y lµ giai ®o¹n kh«i phôc vµ XD nÒ v¨n hiÕn DT, trong ®ã cã VH
 - §©y lµ nÒn mãng toµn diÖn, v÷ng ch¾c cã tÝnh ®Þnh h­íng cho VHT§ nãi riªng vµ VHVN nãi chung
 - V¨n tù :
 + Ch÷ H¸n, v¨n ng«n ®äc theo ©m H¸n viÖt
 + Ch÷ N«m ( Tõ TK XIII )- quèc ng÷ hoÆc quèc ©m
 - ThÓ lo¹i VH :
 + TiÕp thu c¸c thÓ lo¹i VH chÝnh luËn cña TQ 
( chiÕu, biÓu, hÞch, tÊu, v¨n bia ...)
 + ThÓ v¨n xu«i 
 + Th¬, phó, tõ tiÕp thu cña TQ
 - Néi dung : Kh¼ng ®Þnh vµ ngîi ca DT -> Yªu n­íc
 N­íc VN cã lÞch sö vµ nÒn v¨n minh, v¨n hiÕn l©u ®êi, cã truyÒn thèng yªu n­íc. §Êy lµ sù ®¶m b¶o cho t­¬ng lai tr­êng tån cña DT
 - VÝ dô t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu ( SGK)
 2. VHVN tõ TK XV ®Õn hÕt TK XVII
a) VÒ lÞch sö - XH
 - TriÒu Lª ®­îc thiÕt lËp sau chiÕn th¾nggiÆc Minh, nhµ Lª lÊy Nho gi¸o lµm quèc gi¸o
 - TriÒu Lª tån t¹i 100 n¨m ( 1427 - 1527 ) thÞnh trÞ. Sau ®ã lµ néi chiÕn Lª - M¹c ( Tõ n¨m 1553 - 1559) vµ tiÕp theo lµ néi chiÕn §µng trong - §µng ngoµi 
b) VÒ VH
 - ChuyÓn m¹ch theo h­íng DT ho¸ tõ ng«n ng÷, thÓ lo¹i, tõ néi dung ®Õn h×nh thøc
 - VH ch÷ H¸n : Cã vai trß to lín
 + V¨n chÝnh luËn ph¸t triÓn m¹nh, nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c ( §¹i c¸o b×nh Ng« ...)
 + V¨n xu«i tù sù : TruyÖn ng¾n truyÒn k× ( ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng )
 + Sö kÝ, tùa, b¹t, th¬, phó, tõ... phong phó, cã nhiÒu thµnh tùu ®Æc s¾c
 - V¨n häc ch÷ N«m ph¸t triÓn 
 + Th¬ n«m §­êng luËt : §Ønh cao " Quèc ©m thi tËp "- NguyÔn Tr·i, " Hång ®øc quèc ©m thi tËp "- C¸c t­íng ®êi Lª Th¸nh T«ng; " B¹ch v©n quèc ng÷ thi "- NguyÔn BØnh Khiªm
® LÇn ®Çu tiªn cã tËp th¬ cña c¸c danh gia 
 + ThÓ th¬ thuÇn viÖt : H¸t nãi, lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t ® XuÊt hiÖn nh÷ng t¸c phÈm diÔn ca, khóc vÞnh, nh÷ng truyÖn th¬ N«m, diÔn n«m v¨n xu«i, truyÖn truyÒn k× víi quy m« lín 
 ( Hai thµnh phÇn VH H¸n vµ N«m tån t¹i song song, t¸c dông qua l¹i )
 - Néi dung : 
 + Néi dung yªu n­íc víi c¸c s¾c th¸i kh¸c nhau
 + Chó ý ®Õn con ng­êi sè phËn con ng­êi, ®Æc biÖt ng­êi phô n÷ vµ b¾t ®Çu phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn phi nho gi¸o 
 - NhËn xÐt chung : VH giai ®o¹n nµy xuÊt hiÖn nhiÒu t¸c gi¶ lín, xuÊt hiÖn c¸c thÓ th¬ DT, ph¸t triÓn m¹nh th¬ ca quèc ©m, v¨n xu«i chÝnh luËn vµ tù sù, néi dung phong phó 
3. VHVN tõ TK XVIII ®Õn nöa ®Çu TK XIX
a) Hoµn c¶nh lÞch sö - XH 
 - ChÕ ®é XH khñng ho¶ng dÉn ®Õn c¸c triÒu ®¹i liªn tiÕp thay nhau sôp ®æ : Chóa NguyÔn ë §µng trong, vua Lª vµ chóa TrÞnh ë ®µng ngoµi, triÒu ®¹i T©y S¬n, tiÕp ®ã lµ sù thiÕt lËp triÒu NguyÔn Gia long
 - Phong trµo ®Êu tranh cña ND næ ra kh¾p n¬i, ®Æc biÖt tõ n¨m 1738 trë ®i vµ ®Ønh cao lµ phong trµo T©y S¬n cïng mét lóc lËt ®æ c¸c tËp ®oµn phong kiÕn trong n­íc: NguyÔn - TrÞnh - Lª vµ ®Ëp tan c¸c cuéc x©m l­îc tõ 2 phÝa : Qu©n Xiªm vµ qu©n Thanh, nh­ng cuèi cïng nhµ T©y S¬n còng bÞ sôp ®æ
 - ý thøc vÒ c¸ nh©n ph¸t triÓn 
b) VÒ VH 
 - VH viÕt vÉn ph¸t triÓn vµ ®¹t ®Õn ®é rùc rì nhÊt vÒ néi dung, NT ( ThÓ lo¹i NT )
 - Néi dung : Chñ yÕu ph¬i bµy hiÖn thùc XH bÊt c«ng vµ quan t©m ®Õn sè phËn cña con ng­êi b×nh th­êng, ®Êu tranh ®ßi quyÒn sèng , quyÒn h­ëng HP løa ®«i 
 - Ng«n ng÷ VH tr­ëng thµnh v­ît bËc, ®Æc biÖt lµ ng«n ng÷ DT
 - ThÓ lo¹i në ré, ®Òu ®¹t ®Ønh cao :
 + TruyÖn n«m : TruyÖn KiÒu ( NguyÔn Du), " S¬ kÝnh t©n trang "( Ph¹m Th¸i )...
 + Ng©m khóc : " Chinh phô ng©m khóc" ( §Æng TrÇn C«n); " Cung o¸n ng©m khóc" ( NguyÔn Gia ThiÒu )
 + H¸t nãi : NguyÔn C«ng Trø, Cao B¸ Qu¸t ...
 + Th¬ n«m §­êng luËt : Hå Xu©n H­¬ng, Bµ huyÖn Thanh Quan ...
 + TiÓu thuyÕt ch­¬ng håi : "Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ " ( Ng« Gia v¨n ph¸i )
 + KÞch b¶n tuång 
 + KÝ : " Th­îng kinh kÝ sù "
-> NhËn xÐt : §©y lµ gia ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì nhÊt 
4. VHVN nöa cuèi TK XIX
a) §Æc ®iÓm lÞch sö - XH 
 - ChÕ ®é XH phong kiÕn VN suy tµn 
 - Ph¸p x©m l­îc, VN mÊt dÇn vµo tay TD Ph¸p, mét chÕ ®é nöa phong kiÕn, nöa thùc d©n b­íc ®Çu h×nh thµnh ë Nam bé vµ lan ra B¾c bé 
b) VÒ VH 
 - V¨n ch­¬ng trµo phóng, tè c¸o, ®¶ kÝch tiªu biÓu nh­ : Tó X­¬ng, NguyÔn KhuyÕn ...
 - V¨n ch­¬ng yªu n­íc ph¸t triÓn víi nh÷ng t¸c gi¶ tiªu biÓu : NguyÔn §×nh ChiÓu
 - Ngoµi th¬ ca, v¨n chÝnh luËn ; ®Æc biÖt lµ lo¹i v¨n ®Çu ®êi TrÇn còng rÊt ph¸t triÓn ( NguyÔn Tr­êng Té )
 - Do h¹n chÕ v× mÆt v¨n tù vµ ph­¬ng thøc ph¶n ¸nh, VHT§ viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m r¬i vµo bÕ t¾c 
- VHT§VN cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n g×? Cho biÕt néi dung c¸c ®Æc ®iÓm Êy .
- T¹i sao nãi VHT§VN g¾n bã víi vËn mÖnh ®Êt n­íc vµ sè phËn con ng­êi?Cho VD?
- Chñ nghÜa N§ trong VHVN b¾t nguån tõ ®©u?
- Chñ nghÜa N§ ®­îc thÓ hiÖn ntn?
- Trong VH chñ nghÜa N§ ®· ®­îc ®Ò cËp ntn?
- Sau khi ®äc SGK, h·y nªu c¸c TG, TP tiªu biÓu?
- T¹i sao VH giai ®o¹n nµy l¹i ph¶n ¸nh hiÖn thùc x· héi cuéc sång ®au khæ cña nh©n d©n?
- Nhøng hiÖn thùc nµo vÒ thÕ sù ®· ph¶n ¸nh trong nh÷ng TP nµy?
- GV yªu cÇu HS nªu VD cô thÓ hoÆc GV thuyÕt gi¶ng 
- TÝnh quy ph¹m ®­îc thÓ hiÖn ntn?
- H·y thö lÊy mét vµi VD ®Ó chøng minh sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m trong VHT§?
- Em h·y t×m nh÷ng TP, TG ®Ó minh ho¹?
- BiÓu hiÖn nh­ thÕ nµo ? Chøng minh ?
- Ch÷ Quèc ng÷ víi v¨n xu«i quèc ng÷ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë Nam bé
II. Mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña VHT§ ViÖt Nam 
 1. Chñ nghÜa yªu n­íc: G¾n bã víi vËn mÖnh ®Êt n­íc vµ sè phËn con ng­êi 
 - Do hoµn c¶nh ®Æc biÖt, ngay tõ khi míi ra ®êi, VHT§VN ®· g¾n bã víi vËn mÖnh ®Êt n­íc vµ con ng­êi 
 - Chñ ®Ò næi bËt cña VHT§VN lµ chñ nghÜa yªu n­íc, t­ t­ëng nh©n ®¹o vµ chñ nghÜa anh hïng
 VÝ dô : 
 + T¸c phÈm yªu n­íc : Thiªn ®o chiÕu, HÞch t­íng sÜ, B×nh Ng« ®¹i c¸o, V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc...
 + T/P ph¶n ¸nh sè phËn con ng­êi : B×nh Ng« ®¹i c¸o, TruyÒn k× m¹n lôc, TruyÖn KiÒu ...
{-> Biªñ hiÖn phong phó vÒ néi dung, c¶m xóc, giäng ®iÖu...
 - VHT§VN lu«n b¸m s¸t lÞch sö DT, ph¶n ¸nh nh÷ng sù kiÖn träng ®¹i liªn quan ®Õn v©n mÖnh ®Êt n­íc vµ ph¶n ¸nh sè phËn con ng­êi VN
2. Chñ nghÜa nh©n dËo
- §©y lµ ND lín xuyªn suèt VH T§ VN
- Chñ nghÜa N§ b¾t nguèn tõ truyÒn thèng nh©n ®¹o, céi nguån VH DG, ¶nh h­ëng t­ t­ëng cña PhËt gi¸o, Nho gi¸o , §¹o gi¸o.
- Nh÷ng biÓu hiÖn cña chñ nghÜa nh©n ®¹o
+ Lèi sèng: Th­¬ng ng­êi nh­ thÓ th­¬ng th©n
+ Nguyªn t¾c, ®¹o lÝ.
+ Th¸i ®é øng sö tèt ®Ñp gi÷a con ng­êi víi con ng­êi.
- ThÓ hiÖn chñ nghÜa nh©n ®¹o trong c¸c TP VH: 
+ Lªn ¸n, tè c¸o c¸c thÕ lùc tµn b¹o chµ ®¹p lªn con ng­êi 
+ Kh¼ng ®Þnh, ®Ò cao con ng­êi: PhÈm chÊt, tµi n¨ng, kh¸t väng, quyÒn sèng, quyÒn h¹nh phóc, tù do.
+ §Ò cao nh÷ng quan hÖ ®¹o ®øc, ®¹o lÝ tèt ®Ñp gi÷a ng­êi v­íi ng­êi.
- C¸c TP, TG tiªu biÓu (SGK)
3. C¶m høng thÕ sù
- BiÓu hiÖn râ nhÊt tõ VH cuèi thêi TrÇn (TK XIV). VH ph¶n ¸nh hiÖn thùc XH, cuéc sèng ®au khæ cña nh©n d©n.
- C¶m høng thÕ sù ®Æc biÖt ph¸t triÓn trong 2 TK XVIII, XIX. 
- C¸c TG tiªu biÓu: 
+ NguyÔn BØnh Khiªm, NguyÔn D÷.
+ Th­îng Kinh Ký sù – LHTr¸c, Vò trung tuú bót – P§Hæ.
+ Th¬ NDu.
+ Th¬ NKhuyÕn, TX­¬ng.
4. Lu«n hÊp thô m¹ch nguån VH d©n gian
 - BÊt cø nÒn VHDT nµo còng ph¶i hÊp thô m¹ch nguån VHDG. Mèi quan hÖ VHDG - VHV lµ quan hÖ hai chiÒu 
 - ë VN nÒn VHV ra ®êi sau 100 n¨m bÞ phong kiÕn ph­¬ng b¾c ®« hé. V× vËy VHDG l¹i cµng quan träng. Nã kh«ng chØ cung cÊp ®Ò tµi, cèt truyÖn, kinh nghiÖm NT ; mµ cßn ®Þnh h­íng, b¶o tån b¶n s¾c DT vµ song hµnh víi VHV trong suèt thêi trung ®¹i
 VÝ dô : + T/P v¨n xu«i " ViÖn ®iÖn u linh tËp", " LÜnh nam chÝch qu¸i lôc "- S­u tÇm, ghi chÐp, viÕt l¹i c¸c truyÒn thuyÕt d©n gian cña ng­êi ViÖt .
 + YÕu tè DG trong " TruyÒn k× m¹n lôc"
 + ThÓ th¬ lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t ... trong truyÖn N«m b¾t nguån tõ ca dao, tôc ng÷
 + Ng«n ng÷ trong th¬ NguyÔn Tr·i, Hå Xu©n H­¬ng ...
{-> C¸c t¸c gi¶ lín ®Òu t¾m m×nh trong suèi nguån cña VHDG
III – Nh÷ng ®¨c ®iÓm lín vÒ NT cña VHT§
1. TÝnh quy ph¹m vµ sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m.
- TÝnh quy ph¹m: 
+ Quan ®iÓm VH: Coi träng môc ®Ých gi¸o huÊn cña VH.
+ T­ duy NT: theo kiÓu mÉu NT cã s½n ®· thµnh c«ng thøc.
+ ThÓ lo¹i VH: Quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ kÕt c©u.
+ C¸ch sö dông thi liÖu, v¨n liÖu: Thiªn vÒ ­íc lÖ t­îng tr­ng.
- Sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: Ph¸t huy c¸ tÝnh s¸ng t¹o trong c¶ éi dung vµ h×nh thøc.
2. Khuynh h­íng trang nh· vµ su h­íng b×nh dÞ.
- BiÓu hiÖn: 
+ §Ò tµi, chñ ®Ò: h­íng tíi c¸i cao c¶, sang träng.
+ H×nh t­îng NT: h­íng tíi vÎ tao nh·, mü lÖ
+ Ng«n ng÷ NT: ng«n ng÷ cao quý, diÔn ®¹t trau chuèt
- Tuy nhiªn, su h­íng trang nh· dÇn dÇn ®i gÇn vÒ ®êi sèng hiÖn thùc, tù nhiªn, b×nh dÞ.
3. TiÕp thu tinh hoa VH Trung hoa trªn tinh thÇn DT, t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ VH ®Ëm ®µ b¶n s¾c VN
 - Sö dông ch÷ H¸n, c¸c thÓ lo¹i VH, ®Ò tµi, thi liÖu, ®iÓn cè cïng c¸c ph­¬ng thøc thÓ hiÖn tõ VH Trung h ... 
Ho¹t ®éng cña GVvµ HS
Yªu cÇu cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1 – ¤n tËp lý thuyÕt.
Bµi tËp 1: §äc phÇn lý thuyÕt (SGK) vµ cho biÕt: ngoµi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc trong c¸c bµi liªn quan, muèn ®äc - hiÓu v¨n b¶n v¨n häc, cÇn ph¶i l­u ý nh÷ng ®iÓm g×?
Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
Bµi tËp 2- ThÕ nµo lµ ng÷ c¶nh v¨n b¶n, ng÷ c¶nh t×nh huèng vµ ng÷ c¶nh v¨n ho¸? V× sao nãi: §Ó hiÓu ®­îc ý nghÜa cña h×nh t­îng trong v¨n b¶n, cÇn ph¶i ®Æt v¨n b¶n vµo trong ng÷ c¶nh?
(Häc sinh th¶o luËn nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tr­íc líp)
Bµi tËp 3- T­ t­ëng chÝnh cña v¨n b¶n ®­îc ph¸t hiÖn sau cïng, vËy v× sao nãi: ®äc - hiÓu v¨n b¶n ph¶i lÊy t­ t­ëng chÝnh ®Ó soi vµo c¸c chi tiÕt?
(Häc sinh th¶o luËn nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tr­íc líp)
Bµi tËp 4- ThÓ nghiÖm cã vai trß nh­ thÕ nµo trong viÖc ®äc - hiÓu v¨n b¶n v¨n häc?
(Häc sinh th¶o luËn nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tr­íc líp)
Ho¹t ®éng 2- LuyÖn tËp.
Bµi tËp 1 – X¸c ®Þnh ng÷ c¶nh cña t¸c phÈm:
a- Bµi Phó s«ng B¹ch §»ng (Tr­¬ng H¸n Siªu)
(Häc sinh th¶o luËn nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tr­íc líp)
b - §¹i c¸o b×nh Ng«
(Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
c- C¸c ®o¹n trÝch TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du).
(Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
Bµi tËp 2- Nªu mèi quan hÖ hÖ gi÷a t­ t­ëng chÝnh vµ chi tiÕt trong c¸c v¨n b¶n, ®o¹n trÝch sau:
a- C¶nh ngµy hÌ (NguyÔn Tr·i)
(Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
b- Trao duyªn (TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du).
(Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
c- Th¸i s­ TrÇn Thñ §é (Ng« SÜ Liªn).
(Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
Bµi tËp 3- Cho biÕt c¸c nhËn ®Þnh sau ®· tho¶ ®¸ng hay ch­a vµ gi¶i thÝch lÝ do? (Xem SGK)
(Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp)
Ho¹t ®éng 1- ¤n tËp lý thuyÕt..
Bµi tËp 1- 
Gîi ý: Dùa theo SGK
Muèn ®äc - hiÓu v¨n b¶n v¨n häc, ngoµi viÖc n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n, v¨n b¶n v¨n häc, môc ®Ých, yªu cÇu cña viÖc ®äc - hiÓu v¨n b¶n v¨n häc , cÇn dùa vµo ng÷ c¶nh ®Ó x¸c ®Þnh ý nghÜa v¨n b¶n, lÊy t­ t­ëng chñ ®¹o cña t¸c phÈm ®Ó soi xÐt mäi chi tiÕt cña v¨n b¶n, vµ cuèi cïng, cÇn dùa trªn kinh nghiÖm, vèn sèng b¶n th©n vµ cña nh÷ng ng­êi kh¸c ®Ó thÓ nghiÖm v¨n b¶n.
Bµi tËp 2-
+ C¸c ph­¬ng diÖn cña ng÷ c¶nh:
- Ng÷ c¶nh v¨n b¶n: lµ tæ chøc, kÕt cÊu néi t¹i c¶u v¨n b¶n, quy ®Þnh ý nghÜa cña chÝnh v¨n b¶n hoÆc cña tõng yÕu tè trong v¨n b¶n.
- Ng÷ c¶nh t×nh huèng: t×nh huèng cô thÓ, nh­ ai nãi (viÕt), ai nghe (®äc - ë ®©u (®Þa ®iÓm), lóc nµo (thêi gian)
- Ng÷ c¶nh v¨n ho¸: bèi c¶nh lÞch sö, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi.
+ Gi¶i thÝch: ®Ó hiÓu ®­îc ý nghÜa cña h×nh t­îng trong v¨n b¶n, cÇn ®Æt v¨n b¶n vµo trong ng÷ c¶nh, v× c¸c yÕu tè trong ng÷ c¶nh n©ng ®ì, chi phèi quyÕt ®Þnh ý nghÜa cña v¨n b¶n.
Bµi tËp 3- T­ t­ëng chÝnh cña v¨n b¶n ®­îc ph¸t hiÖn sau, nh­ng kh«ng ph¶i lµ sau cïng. Qua c¸c chi tiÕt, ng­êi ®äc cã thÓ dù ®o¸n vµ c¶m nhËn ®­îc mét phÇn t­ t­ëng cña v¨n b¶n. Khi ®äc xong, t­ t­ëng Êy ®­îc ®Þnh h×nh râ h¬n, vµ b¹n ®äc ph¶i ®èi chiÕu ng­îc trë l¹i ®Ó hiÓu râ h¬n ý nghÜa cña c¸c tõ ng÷, c¸c chi tiÕt. §©y lµ mét qu¸ tr×nh linh ho¹t, n¨ng ®éng.
Bµi tËp 4- ThÓ nghiÖm cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ®äc - hiÓu v¨n b¶n v¨n häc. Ng­êi ®äc bao giê còng ph¶i huy ®éng vèn sèng, kinh nghiÖm vµ tri thøc cuéc ®êi mµ hä ®· tÝch luü ®­îc, còng nh­ nh÷ng ®iÒu ®· quan s¸t ®­îc ë nh÷ng ng­êi xung quanh ®Ó “øng nghiÖm”, “nhËp vai” mµ hiÓu vµ ®ång c¶m hay ph¶n øng ®èi víi nh÷ng nh©n vËt hay c¶m xóc trong t¸c phÈm - ®ã chÝnh lµ sù thÓ nghiÖm.
Ho¹t ®éng 2- LuyÖn tËp.
Bµi tËp 1 -: 
Gîi ý:
a- NG÷ c¶nh cña Bµi Phó s«ng B¹ch §»ng (Tr­¬ng H¸n Siªu): S¸ng t¸c vµo ®êi TrÇn HiÕn T«ng, khi nhµ TrÇn b¾t ®Çu suy tho¸i.
Réng h¬n, qua c¸c ®iÓn tÝch, ®iÓn cè (nh­ Nguyªn T­¬ng, Vò HuyÖt, Tam Ng«, B¸ch ViÖt, Tö Tr­êng, XÝch BÝch, Hîp Ph×), ta hiÓu râ h¬n ng÷ c¶nh v¨n ho¸ vµ c¶ nÒn v¨n ho¸ ph­¬ng §«ng víi bÒ d¹y lÞch sö cña nã.
b- Ng÷ c¶nh t×nh huèng cña bµi §ai c¸o b×nh Ng« (NguyÔn Tr·i): sau chiÕn th¾ng giÆc Minh NguyÔn Tr·i thay mÆt Lª Lîi b¸o c¸o tr­íc toµn thÓ nh©n d©n vµ thÕ giíi biÕt vÒ sù ra ®êi cña triÒu ®¹i míi - triÒu Lª.
Ng÷ c¶nh v¨n ho¸: v¨n ho¸ thêi phong kiÕn thÓ hiÖn qua c¸c tõ ng÷, ®iÓn tÝch, ®iÓn cæ ®· ®­îc chó thÝch.
c- C¸c ®o¹n trÝch TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du)
- Ng÷ c¶nh t×nh huèng: TruyÖn KiÒu ®­îc s¸ng t¸c trong thêi gian “m­êi n¨m giã bôi” cña NguyÔn Du, dùa vµo cèt truyÖn cña Thanh T©m tµi nh©n (Trung Quèc). C¸c ®o¹n trÝch: “Trao duyªn”, “Nçi th­¬ng m×nh”, “ChÝ khÝ anh hïng” cßn thªm ng÷ c¶nh n÷a, ®Êy lµ vÞ trÝ cña mçi ®o¹n trong t¸c phÈm.
- Ng÷ c¶nh v¨n ho¸: C¨n cø vµo thÓ th¬ (lôc b¸t) Ch÷ viÕt (N«m) vµ c¸ch sö dông ng«n ng÷ ®Ó x¸c ®Þnh ng÷ c¶nh v¨n ho¸, ®ã lµ nÒn v¨n ho¸ ph­¬ng §«ng vµ v¨n ho¸ truyÒn thèng ViÖt Nam.
Bµi tËp 2: -
- a- C¶nh ngµy hÌ (NguyÔn Tr·i)
- T­ t­ëng chÝnh: T©m tr¹ng, c¶m xóc, t×nh yªu tr­íc bøc tranh thiªn nhiªn mïa hÌ ®Çy søc sèng.
- T­ t­ëng chÝnh thÓ hiÖn xuyªn suèt vµ thèng nhÊt trong tõng chi tiÕt: h×nh ¶nh, mµu s¾c, ©m thanh. Cña bøc tranh ngµy hÌ vµ ­íc mong cña nhµ th¬ (2 c©u cuèi).
b- Trao duyªn (TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du).
- T­ t­ëng chÝnh: C¶m th«ng víi nçi ®au khæ cña nµng KiÒu khi nµng r¬i vµo bi kÞch gi÷a hiÕu vµ t×nh.
- C¸c chi tiÕt nh­: CËy, nhê, l¹y Thuý V©n, viÖn nhiÒu lý do ®Ó thuyÕt phôc Thuý V©n, trao k× vËt, dÆn dß.. ®Òu cã gi¸ trÞ trong viÖc thÓ hiÖn t­ t­ëng chÝnh cña ®o¹n trÝch.
c- Th¸i s­ TrÇn Thñ §é (Ng« SÜ Liªn)
- T­ t­ëng chÝnh: Ngîi ca nh©n c¸ch cøng cái, quyÕt liÖt cña quan Th¸i s­ TrÇn Thñ §é trong viÖc gi÷ v÷ng kØ c­¬ng phÐp n­íc.
- T­ t­ëng chÝnh thÓ hiÖn ë c¸c chi tiÕt: Khen th­ëng ng­êi hoÆc m×nh, ng­êi canh cöa thÒm cÊm; ®ßi chÆt ngãn ch©n kÎ xin lµm c©u ®­¬ng, tõ chèi viÖc phong t­íng cho anh trai m×nh.
Bµi tËp 3-NhËn xÐt c¸c ý kiÕn
+ NhËn ®Þnh 1: “Bµi th¬ Tá lßng cña Ph¹m Ngò L·o thÓ hiÖn lý t­ëng cña ng­êi muèn lËp c«ng danh” vÒ c¬ b¶n lµ ®óng, tuy nhiªn, cÇn hiÓu “c«ng danh” theo nghÜa g¾n víi cøu n­íc.
+ NhËn ®Þnh 2: “ë bµi th¬ §äc TiÓu Thanh kÝ, nhµ th¬ chØ m­în h×nh ¶nh TiÓu Thanh ®Ó biÓu hiÖn chÝnh m×nh”. NhËn ®Þnh trªn ch­a ®óng, v× NguyÔn Du cã nãi vÒ m×nh nh­ng kh«ng ph¶i” chØ m­în h×nh ¶nh TiÓu Thanh lµ mét ®èi t­îng biÓu c¶m tr­íc tiªn, t­îng tr­ng cho sè phËn con ng­êi tµi hoa b¹c mÖnh nãi chung chø kh«ng ph¶i chØ ®ai diÖn cho NguyÔn Du.
+ NhËn ®Þnh 3: “§o¹n trÝch Nçi th­¬ng m×nh chØ thÓ hiÖn c¶nh sèng kh«ng ®Ñp chèn lÇu xanh”. NhËn ®Þnh trªn sai, v× ®o¹n trÝch tuy cã nãi ®Õn cuéc sèng d¬ bÈn cña nµng KiÒu ë chèn lÇu xanh, nh­ng träng t©m lµ thÓ hiÖn n«i x®au cña nµng khi thÊy cuéc ®êi vµ sè phËn m×nh tr«i d¹t ®Õn chç d¬ bÈn.
Lµm v¨n:
ViÕt v¨n b¨n qu¶ng c¸o
TiÕt: 
Ngµy so¹n:
Ngµy gi¶ng:
A. Môc tiªu cÇn ®¹t
Gióp häc sinh:
- N¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n qu¶ng c¸o ®· häc ë bµi tr­íc, c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, c¸c tiªu chÝ cÇn cã mét qu¶ng c¸o, d¹ng lêi vµ d¹ng kÕt hîp lêi víi h×nh ¶nh cña qu¶ng c¸o.. VËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo viÖc viÕt v¨n b¶n qu¶ng c¸o.
- RÌn luyÖn kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n qu¶ng c¸o.
B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh
.......
...
C. KiÓm tra bµi cò
.......
...
...
D. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc
Ho¹t ®éng cña GVvµ HS
Yªu cÇu cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1 – TËp thiÕt kÕt mét qu¶ng c¸o.
Bµi tËp : §äc c¸c t×nh huèng sau ®©y, lùa chän vµ x©y dùng v¨n b¶n qu¶ng c¸o phï hîp.
(Häc sinh lµm viÖc theo nhãm)
T×nh huèng 1: Qu¶ng c¸o cho trËn ®Êu bãng giao h÷u gi÷a ®éi tuyÓn tr­êng m×nh vµ ®éi tuyÓn tr­êng ban.
T×nh huèng 2- Qu¶ng c¸o cuéc thi “TiÕng h¸t oanh vµng” gi÷a c¸c tr­êng THPT thuéc tØnh, thµnh phè mµ anh chÞ ®ang sèng.
T×nh huèng 3: Qu¶ng c¸o c©u l¹c bé Tin häc do §oµn tr­êng tæ chøc.
T×nh huèng 4- Qu¶ng c¸o chiªu sinh líp tiÕng Anh do tr­êng anh chÞ tæ chøc.
Ho¹t ®éng 2- ThuyÕt minh ý ®å qu¶ng c¸o
Bµi tËp – ThuyÕt minh cho ý ®å qu¶ng c¸o cña m×nh.
C¸c nhãm cö ®¹i diÖn, thuyÕt minh cho ý ®å qu¶ng c¸o cña m×nh)
Ho¹t ®éng 1- ¤n tËp lý thuyÕt..
Bµi tËp - 
Häc sinh lµm viÖc theo nhãm, lùa chän vµ x©y dùng v¨n b¶n qu¶ng c¸o phï hîp víi mçi t×nh huèng d­íi ®©y.
T×nh huèng 1:
Gîi ý: §©y lµ mét qu¶ng c¸o nh»m thu hót mäi ng­êi ®i xem vµ cæ vò cho ho¹t ®éng thÓ thao trong nhµ tr­êng (bãng ®¸). Dï b»ng lêi hay b»ng sù kÕt hîp gi÷a lêi vµ h×nh ¶nh, qu¶ng c¸o cÇn ®¶m b¶o:
- Tªn hai ®éi bãng, tªn tr­êng cña hai ®éi bãng.
- Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thi ®Êu.
- C¸c thµnh tÝch cña hai ®éi.
- TÝnh chÊt høa hÑn cña trËn ®Êu.
T×nh huèng 2-
Gîi ý: §©y lµ qu¶ng c¸o cho ho¹t ®éng v¨n nghÖ cÊp tØnh, thµnh. H×nh thøc qu¶ng c¸o cã thÓ b»ng lêi trªn ®µi ph¸t thanh, cã thÓ d¸n ¸p phÝch, ph¸t tê r¬i hoÆc b»ng h×nh ¶nh ®­a lªn truyÒn h×nh. Cã thÓ ghi ©m mét ®o¹n bµi h¸t hay cña c¸c thÝ sinh, ghi h×nh mét sè c¶nh tËp v¨n nghÖ hoÆc thi ë cÊp tr­êng.
Néi dung qu¶ng c¸o:
-Tªn cuéc thi: TiÕng h¸t oanh vµng
- §èi t­îng dù thi (häc sinh c¸c tr­êng THPT)
- Thêi gian, ®Þa ®iÓm khai m¹c cuéc thi.
- C¬ cÊu vµ gi¸ trÞ gi¶i th­ëng
T×nh huèng 3-
Gîi ý: C©u l¹c bé tin häc lµ h×nh thøc ho¹t ®éng bæ Ých thu hót sù quan t©m cña rÊt nhiÒu häc sinh. Cã thÓ chØ cÇn qu¶ng c¸o d­íi h×nh thøc th«ng b¸o tíi c¸c chi ®oµn vµ d¸n th«ng b¸o ë b¶ng tin. Néi dung th«ng b¸o cÇn nãi râ:
- Tªn gäi cña c©u l¹c bé tin häc.
- H×nh thøc ho¹t ®éng cña c©u l¹c bé.
- Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm sinh ho¹t c©u l¹c bé
T×nh huèng 4-
Gîi ý: GÇn gièng c©u l¹c bé tin häc. Néi dung cÇn cã cho qu¶ng c¸o nµy lµ:
- H×nh thøc tæ chøc líp häc.
- Gi¸o viªn d¹y, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian.
- TÝnh chÊt ­u viÖt cña líp häc vÒ thêi gian, ch­¬ng tr×nh, ®iÒu kiÖn phôc vô häc tËp
Ho¹t ®éng 2- ThuyÕt minh ý ®å qu¶ng c¸o.
Bµi tËp -: 
Gîi ý:
- Nªu ®­îc môc ®Ých vµ ®èi t­îng (Qu¶ng c¸o ®Ó lµm g×? H­íng tíi ®èi t­îng nµo?)
- Nªu ®­îc néi dung qu¶ng c¸o. Chó ý dïng tõ ng÷ chÝnh x¸c, nhÊn m¹nh c¸c tõ träng t©m. Phèi hîp víi nh÷ng h×nh ¶nh, ©m thanh g× (nÕu cã)
- Nªu tÝnh ch©n thùc, chÝnh x¸c trong c¸c néi dung th«ng tin trªn. Chó ý dïng tõ ng÷ g©y øn t­îng m¹nh, cã ý nghÜa nhÊn m¹nh tuyÖt ®èi ®Ó thu hót ®èi t­îng.
Tr¶ bµi viÕt sè 8
TiÕt: 
Ngµy so¹n:
Ngµy gi¶ng:
A. Môc tiªu cÇn ®¹t
Gióp häc sinh:
- HiÓu ®­îc c¸c yªu cÇu cña bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m.
- Tù ®¸nh gi¸ ®­îc bµi viÕt trªn c¸c ph­¬ng diÖn: néi dung, kiÕn thøc, kü n¨ng c¬ b¶n cña ba phÇn V¨n, tiÕng ViÖt vµ lµm v¨n theo ch­¬ng tr×nh vµ SGK Ng÷ v¨n 10 n©ng cao, chñ yÕu lµ häc k× II.
B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh
.......
...
C. KiÓm tra bµi cò
.......
...
...
D. quy tr×nh tr¶ bµi.
	1- Gi¸o viªn ®äc vµ chÐp l¹i ®Ò kiÓm tra cuèi n¨m lªn b¶ng. Häc sinh chÐp l¹i ®Ò nµy vµo vë (®èi víi ®Ò tù luËn)
	2- Gi¸o viªn c¸c yªu cÇu:
	+ Yªu cÇu vÒ kiÓu v¨n b¶n (tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh, hay nghÞ luËn?)
	+ Néi dung kiÕn thøc cÇn lµm næi bËt nh÷ng vÊn ®Ò g×?
	+ Ph¹m vi t­ liÖu (lÊy ë t¸c phÈm, t¸c gia, giai ®o¹n nµo?)
	+ C¸ch thøc tr×nh bµy, diÔn ®¹t (cã s¹ch sÏ kh«ng? cã m¾c nhiÒu lçi diÔn ®¹t, dïng tõ, ng÷ ph¸p kh«ng?)
	3- Häc sinh suy nghÜ, tù nhí l¹i bµi viÕt cña m×nh, vµ tù ®¸nh gi¸.
	4- Gi¸o viªn tr¶ bµi. Häc sinh xem l¹i bµi viÕt cña m×nh, ®èi chiÕu víi yªu cÇu cña ®Ò rót kinh nghiÖm vµ söa ch÷a nh÷ng chç sai, bæ sung nh÷ng chç cßn thiÕu.