Giáo án môn Ngữ văn khối 11 - Tiêt 102: Người trong bao

Tiết 102: Đọc văn
Ngày soạn: 12/03/2010
Ngày dạy: 16/ 03/ 2010
NGƯỜI TRONG BAO (tiết 2)
 ( Sê-khốp) 
A. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
- Nắm được tính cách nổi bật và ý nghĩa điển hình xã hội của hình tượng nhân vật người trong bao, một kẻ vừa đáng ghét lại vừa đáng thương.
- Thấy được một số nét nghệ thuật trong việc xây dựng nhân vật biếm họa của Sê-khốp. 
B. Phương tiện và cách thức tiến hành:
1. Phương tiện: 
- SGK, SGV, TKBG, TLTK khác.
- Sử dụng bảng phụ.
2. Cách thức: Kết hợp các phương pháp đọc- hiểu, phát vấn, gợi mở.
C. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Qua chân dung nhân vật Bê-li-cốp, em có nhận xét gì về nhân vật này?
3. Vào bài mới :
- Ở tiết trước chúng ta đã được học về bức chân dung “con người trong bao”- Bê-li-cốp, bây giờ chúng ta sẽ tiếp tục đi vào tìm hiểu những nét khác rất thú vị về con người này. Đồng thời đi sâu làm rõ nét nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.
4. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
 TT2: 
- GV: Qua sự phân tích về ngoại hình, thói quen, sinh hoạt của Bê-li-cốp cho em biết được điều gì về tính cách của con người này? 
- HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung.
(Với việc sử dụng thành công những chi tiết đối lập giữa hai chị em nhà Cô-va-len-cô và Bê-li-cốp, cùng giọng kể mỉa mai, châm biếm, nhà văn đã làm bật lên tính cách kỳ quái, cổ hủ, máy móc của người trong bao.)
- GV: Tính cách và lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng tới mọi người xung quanh như thế nào?
- HS trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung.
- Mọi người có thể thay đổi cách sống của Bê-li-cốp không? Tại sao?
 - HS trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung.
- GV: Nguyên nhân nào dẫn tới cái chết của Bê-li-cốp? 
 HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung.
 - GV: Ý nghĩa của cái chết đó?
- GV: Thái độ của mọi người khi chứng kiến cái chết của “người trong bao”- Bê-li-cốp?
 HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung.
(Với nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình, thông qua hình tượng nhân vật Bê-li-cốp, Sê-khốp đã dựng lên bức tranh điển hình cho lối sống của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỷ XIX đã và đang tồn tại. Lối sống này cần phải chấn chỉnh hoặc phải thay đổi bằng cả một cuộc cách mạng văn hoá xã hội).
TT2: - GV: Hình ảnh cái bao mang ý nghĩa gì? Lặp lại bao nhiêu lần?
- HS trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung.
(Nhắc lại với mật độ dày đặc 12 lần).
(Ý nghĩa thời sự: hiện nay vẫn còn tồn tại kiểu người sống trong bao ấy, sống thu mình và ích kỷ. Muốn mình không phải là người như vậy thì phải xác định được mục đích sống và sống chan hoà, cởi mở, biết tiếp thu và hội nhập những cái mới tốt đẹp. Nói cách khác là phải biết giật mình : ta “không thể sống mãi như thế được”).
TT3: - GV: - Em hãy nêu những nét nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.
HS trả lời, Gv nhận xét, bổ sung.
TT4: Qua nhân vật Bê-li-cốp, tác giả muốn gửi gắm điều gì? 
 HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung.
(Tác giả đã lựa chọn kết thúc cho tác phẩm bằng việc trực tiếp tiếp phát biểu chủ đề bởi một câu cảm thánà trực tiếp tạo ấn tượng mạnh cho người tiếp nhận.)
HĐ 3: Tổng kết:
TT1:- Qua phần tìm hiểu bài, em hãy rút ra nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?.
- HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung.
TT2: - GV gọi một đến hai HS đọc ghi nhớ SGK.
Bê-li-cốp – “Tính cách trong bao”:
+ Luôn che giấu suy nghĩ của mình.
+ Ghê tởm, trốn tránh hiện tại; tôn sùng quá khứ.
+ Luôn lo lắng, sợ hãi, luôn sống theo thông tư chỉ thị. Đối với hắn chỉ có những thông tư, chỉ thị, những bài báo cấm đoán điều này, điều nọ mới là những thứ rõ ràng.
+ Cổ hủ, không hoà nhập được với cái mới.
+ Hài lòng, thoả mãn với lối sống “trong bao” của mình, khó chịu với cách sống của người khác.
à Sợ hãi, hèn nhát, giáo điều, lạc hậu.
c. Ảnh hưởng của “lối sống trong bao” đối với mọi người xung quanh:
+ Anh chị em giáo viên trong trường.
+ Người dân thành phố nơi y sinh sống.
ð Bị ám ảnh triền miên => Mọi người đều sợ tiếp xúc với hắn à ghét hắn à xa lánh hắn.
 - Bê-li-cốp đại diện cho tầng lớp người sống thu mình “trong bao”, tự hài long với lối sống kì quái, cổ hủ của mình
d. Cái chết của Bê-li-cốp_ “người trong bao”:
- Nguyên nhân: 
+ Va chạm với Cô-va-len-cô.
+ Va-ren-ca thấy hắn té, cười phá lên.
è Xấu hổ, lo sợ.
- Ý nghĩa:
+ Cái chết của Bê-li-cốp hợp logic, là một quy luật tất yếu của cuộc sống. 
Thái độ của mọi người trước cái chết của Bê-li-cốp :
+ Lúc đầu: cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái.
+ Sau đó: lại nặng nề như cũ. Vì Bê-li-cốp đã “chầu âm phủ”, nhưng “lối sống trong bao” vẫn còn tồn tại, làm cho cuộc sống không sao thoát khỏi không khí nặng nề, dai dẳng.
2. Ý nghĩa hình tượng cái bao.
- Nghĩa đen: là vật để bao bọc, để đựng, gói một vật gì đó.
- Nghĩa chuyển: lối sống và tính cách của Bê-li-cốp.
èNghĩa biểu trưng: chỉ kiểu người với lối sống thu mình lại, ích kỉ, bảo thủ, trì trệ.
à Ý nghĩ “nhỡ xảy ra chuyện gì?” là cái bao vô hình, biểu tượng của sự bạc nhược, luôn trốn tránh thực tế, hèn nhát.
3. Nghệ thuật đặc sắc:
- Chọn ngôi kể:
 + Người kể chuyện: Bu-rơ-kin_nhân vật Tôi.
 + Người thuật lại câu chuyện Bu-rơ-kin kể là tác giả.
- Giọng kể: mỉa mai, châm biếm, vừa trầm buồn.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình: khái quát thành tính cách, lối sống.
- Nghệ thuật xây dựng biểu tượng “cái bao”.
4. Chủ đề tư tưởng của truyện:
- Lên án, phê phán kiểu người trong bao, lối sống trong bao, tác hại của nó đối với hiện tại và tương lai của nước Nga.
- Bức thiết cảnh báo và kêu gọi mọi người phải thay đổi cách sống “không thể sống mãi như thế được”.
- Cần phải thay đổi thái độ sống, cách sống, không thể sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ mãi được.
III. Tổng kết
1. Nội dung:
- Tác giả đã phê phán sâu sắc lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của Bê-li-cốp nói riêng và của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX. Từ đó, nhà văn khẩn thiết mọi người: “Không thể sống mãi như thế được!”
 2. Nghệ thuật:
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình.
- Nghệ thuật xây dựng biểu tượng “cái bao”.
- Giọng điệu mỉa mai, buồn.
- Kiểu truyện lồng trong truyện.
5. Củng cố, dặn dò:
- Củng cố: Gọi HS nêu lại nội dung bài học.
- Dặn dò:
 + Về nhà xem lại bài và học bài.
 + Soạn bài: Người cầm quyền khôi phục uy quyền.
6. Rút kinh nghiệm:
 BCĐTTSP (duyệt) 	 GVHDGD 	 SVTT
 Lê Phước Dũng Lê Thị Thúy Hằng	 Đinh Võ Trai