Giáo án môn Ngữ văn 11 - Trao duyên (Trích “Truyện Kiều”) Nguyễn Du

Ngày soạn : 29/3/2008	Ngày dạy: 3/4/2008
	Lớp dạy: 10A,B,G
Tiết 85:
 Đọc văn
 Trao duyờn
( Trớch “Truyện Kiều ” )
Nguyễn Du
A, Phần chuẩn bị :
I, Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
 - HS thấy được bi kịch tỡnh yờu tan vỡ trong Thỳy Kiều .
 - Sức cảm thụng lạ lựng của Nguyễn Du đối với những khỏt vọng hạnh phỳc và đau khổ của con người .
 - Bỳt phỏp tả tỡnh của thiờn tài Nguyễn Du : Tỏc giả nội tõm nhõn vật , ngụn ngữ biểu đạt .
2. Kĩ năng 
Rèn kĩ năng phân tích tâm lí nhân vật
3. Thái độ 
Biết cảm thụng với những số phận bất hạnh .
II. Phương tiện thực hiện
1, Thầy : SGK, SGV, Giỏo ỏn .
2, Trũ : SGK, Vở soạn .
III. Cách thức tiến hành
Gv tổ chức giờ dạy theo cách thức trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi
B/ Tiến trình dạy học
I, Kiểm tra bài cũ .
1, Cõu hỏi :
? Hãy nêu vài nét về giá trị nội dung và nghệ thuật trong các tác phẩm của Nguyễn Du? 
2, Trả lời 
II, Bài mới :
 Lời vào bài : Cú lẽ khụng cú đoạn nào trong “Truyện Kiều” mà lời thơ lại đằm thắm , vừa xút xa như ở trong đoạn “Trao Duyờn” này .
.*.*.*
I. Tỡm hiểu chung
1, Vị trớ đọan trớch :
Cõu hỏi : Đoạn trớch Trao Duyờn nằm ở vị trớ nào trong Truyện Kiều ? 
“ Trao Duyờn ” nằm trong phần II : “ Gia Biến và Lưu Lạc ”
Từ cõu 723-756 trong số 3254 cõu thơ .
CH : Em hiểu gỡ về ý nghĩa của đoạn trớch ? 
Đõy là đoạn trớch mở đầu cho cuộc đời lưu lạc đầy đau khổ của Thỳy Kiều .
GV : Núi qua về bối cảnh của đoạn trớch .
( Sau khi cha và em bị vu oan rồi bị bắt giam , Thỳy Kiều dứt bỏ tỡnh yờu với Kim Trọng bỏn mỡnh làm vợ Mó Giỏm Sinh để lấy tiền cứu cha và em . Đờm trước ngày ra đi theo Mó Giỏm Sinh , Thỳy Kiều trăn trở , day dứt , dằn vặt những nỗi niềm riờng về mối tỡnh với chàng Kim .
 “ Nỗi riờng riờng những bàn hoàn
 Dầu trong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn .”
Thỳy Võn tỉnh giấc : “ Dưới đốn ghộ đến õn cần hỏi han ” . Thỳy Võn đó thốt ra những lời thấu tới trời cao kờu oan hộ chị .
 “ Cơ trời dõu bể đa đoan 
 Một nhà để chị riờng oan một mỡnh ”
 Võn thương chị , hiểu được nỗi niềm của chị à Thỳy Kiều tõm sự về nỗi lũng của mỡnh và mong em trả nghĩa cho chàng Kim giỳp mỡnh .
2, Bố Cục :
CH : Em hóy chia bố cục của đoạn trớch ?
2 phần : + 16 cõu đầu .
 + 18 cõu sau :
 - Trao kỷ vật tỡnh yờu .
 - Hướng tới sự đồng cảm của tỡnh yờu .
 - Tõm trạng tuyệt vọng .
- 3 phần
+ 12 câu đầu
+ 15 câu tiếp
+ 8 câu cuối
II. Đọc - hiểu 
HS Đọc đoạn trớch .
CH : Hóy nờu bối cảnh của đoạn trớch ? ( GV nhắc lại ) 
 - Giữa lỳc tỡnh yờu đang tươi đẹp , nồng nàn , Kim Trọng về Liễu Dương hộ tang chỳ , khi đú tai họa ập đến gia đỡnh Kiều à Thỳy Kiều đó hy sinh tỡnh yờu để giữ trọn chữ hiếu .
 Duyờn hội ngộ , đức cự lao.
 Bờn tỡnh bờn hiếu bờn nào nặng hơn
 Để lời thệ hải minh sơn 
 Làm con trước phải đền ơn sinh thành ”
1. Thỳy Kiều nhờ Thỳy Võn thay mỡnh trả nghĩa cho Kim Trọng
* Hai cõu đầu :
 “ Cậy em 
 thưa “
CH : Em cú nhận xột gỡ về hai cõu đầu ? 
 Đõy là một lời đề nghị lạ lựng .
CH : Vỡ sao lại núi đõy là lời đề nghị lạ lựng ?
 Cỏch xưng hụ và hành động của Kiều với em gỏi ( Cậy , Lay , Thưa )à Một cỏch xưng hụ hết sức nhỳn nhường .
CH : Cỏch xưng hụ thể hiện thỏi độ như thế nào ? Hóy phõn tớch những từ ngữ biểu đạt lời đề nghị ? 
 Cỏch xưng hụ thể hiện một thỏi độ khẩn thiết .
 + Cậy : Tin cậy , nhờ cậy ,trụng chờ một cỏch hoàn toàn vào ngưồiđuwcj nhờ . Điều này đũi hỏi người được nhờ phải cú sự cố gắng , phải dốc hết sức để hoàn thành .
 + Chịu lời : Bắt buộc người nghe phải nhận lời khụng được từ chối .
CH : Theo em tại sao Thỳy Kiều lại sử dụng từ ngữ như vậy ?
 Kiều biết việc mỡnh nhờ là hết sức quan trọng nhưng cũng hết sức tế nhị , khú núi , rất khú khăn với Thỳy Võn à Những lời núi này giỳp Thỳy Võn đỡ khú xử và chứng tỏ Kiều là một người hết sức hiểu biết và tõm lý .
CH : Em cú nhận xột gỡ về cỏch sử dụng từ ngữ ở 2 cõu đầu ?
à ở 2 cõu đầu , Nguyễn Du đó sử dụng những từ ngữ chọn lọc , chớnh xỏc , giàu giỏ trị biểu cảm tạo được khụng khớ thiờng liờng , trang trọng của cuộc trao duyờn và cũng thể hiện được tớnh cỏch của nhõn vật 
* 6 cõu tiếp .
CH : Thỳy Kiều đó núi với Thỳy Võn như thế nào về việc mỡnh nhờ ?
Kiều đó đưa ra những biến cố : Gặp Kim Trọng , yờu thương , thề nguyện .bõy giờ phải chọn lựa giữa chữ hiếu và chữ tỡnh .
 à Mõu thuẫn : mõu thuẫn này khụng cũn là mõu thuẫn giữa hiếu và tỡnh nữa mà là hạnh phỳc lứa đụi và tỡnh yờu bị tan vỡ .
CH : Thỳy Kiều đề nghị em như thế nào ?
 Thỳy Kiều đề nghị em kết nghĩa cựng chàng Kim .
 Tơ thừa : Mối duyờn tỡnh dở dang .
 “ Giữa đường đứt gỏnh ” ( chất liệu ca dao ) . Đau khổ của Kiều cú khỏc gỡ số phận của người phụ nữ xưa .
CH : Qua hành động của Kiều , Nguyễn Du muốn núi đến điều gỡ ? 
 à Qua lời Kiều Nguyễn Du đay nghiến cả một xó hội . Hiếu và Tỡnh là 2 giỏ trị khụng thể đặt lờn bàn cõn mà nú bắt con người ta phải lựa chọn .
* 8 cõu tiếp .
 “ Ngày xuõn em hóy cũn dài ”
CH : Em cú nhận xột gỡ về cõu thơ này ? 
Một sự đau đớn : 2 chị em đều “ Xuõn xanh xấp xỉ ” Vậy mà Kiều lại núi vậy .
CH : Thỳy Kiều đó buộc Thỳy Võn bằng những lời lẽ như thế nào ?
 Để buộc Võn , Thỳy Kiều đó sử dụng một loạt những thành ngữ: “ Tỡnh mỏu mủ ” , “ Lời nước non ” , “ Thịt nỏt xương mũn ” , “ Ngậm cười chớn suối ”à Buộc Thỳy Võn bằng mối quan hệ mỏu mủ ruột thịt “ Vỡ cõy dõy leo ” , bờn cạnh đú là lời cầu khẩn , một chỳt vui , chỳt hạnh phỳc cho mỡnh : “ Ngậm cười ”
CH : Để trao duyờn, Kiều đó trao những kỷ vật gỡ cho em ?
 Kiều trao những kỷ vật tỡnh yờu cho em 
Thoa .
Bức tờ mõy.
Phớm đàn.
Mảnh hương nguyền .
à Đõy là những thứ gắn bú , từng chứng giỏm lời thề nguyện Kim – Kiều .
CH: Vỡ sao khi trao duyờn , Kiều lại núi “ Của chung ” ?
 à Tỡnh cảm dẫu sao vẫn cũn là trừu tượng , những kỷ vật của tỡnh yờu thỡ cứ hiển hiện ra đú , nú cũn lưu dấu kiều nàng khụng thể núi là của em --. Tõm trạng đau xút , nặng nề .
2, Tõm trạng của Kiều sau khi trao duyờn .
CH : Theo em, sau khi trao duyờn Thỳy Kiều cú tõm trạng như thế nào ?
 Tõm trạng : Đau đớn đối lập 2 tỡnh cảnh.
Hạnh phỳc của Thỳy Võn ( Nờn vợ chồng )
Bất hạnh của bản thõn ( Người bạc mệnh )
Tương lai mờ mịt – Hiện tại khổ đau .
CH : Nờu những biểu hiện cụ thể của tõm trạng của Thỳy Kiều ?
à Thỳy Kiều rơi vào trạng thỏi quằn quại khổ đau , coi mỡnh như đó chết .
à Kiều như hướng vào chớnh mỡnh thể hiện ước mong và sự chia sẻ , cảm thụng à lời thơ thờ lương , sầu thảm đến vụ cựng .
CH : Trong tõm trạng như vậy Kiều núi về mỡnh như thế nào?
Kiều tự cho mỡnh là người bạc mệnh , là người bất hạnh . Lời núi của nàng nửa tỉnh nửa mờ như từ cừi õm phảng phất vọng về khắc khoải khụn nguụi .
CH : Em cú nhận xột gỡ về nhịp thơ ?
 Đoạn thơ cũng đổi giọng , hỡnh ảnh như chập chờn , thần linh ma dị , mang một tiếng núi mơ hồ như từ cừi khỏc vọng lại à Tài năng của Nguyễn Du .
 * 8 cõu cuối :
 “ Bõy giờ trõm góy bỡnh tan .
 ..
 từ đõy ”
CH : Đoạn thơ là lời của Kiều núi với ai ?
 Đau đới tột cựng , Kiều quờn rằng trước mặt mỡnh là Thỳy Võn , nàng hướng về Kim Trọng trong tõm tưởng .
 Bõy giờ : Biểu đạt thời gian thực tại , nhấn mạnh ý thức về cỏi hiện sinh à Kiều càng thương mỡnh , càng xút xa 
 Sự trà đạp của số phận > < Sự bất chấp để tồn tại duy nhất tỡnh yờu vĩnh cửu
 Trõm góy bỡnh tan Muụn vàn ỏi õn.
 Tơ duyờn ngắn ngủi Trăm nghỡn..
 Phận bạc như vụi 
CH:Kiều hỡnh dung ra điều gỡ từ nỗi đau của mỡnh ?
 Nàng hỡnh dung ra sự đổ vỡ bạc bẽo của những mối nhõn duyờn trong cuộc đời .
 * 2 cõu cuối :
CH : Hai cõu cuối tỏc giả đó sử dụng biện phỏp nghệ thuật nào ? Từ ngữ ra sao để thể hiện tỡnh cảm của Kiều .
Điệp từ Kim lang .
Thỏn từ : ễI ! Hỡi !
Cỏch ngắt nhịp 3/3
à Đõy là một lời than , một tiếng kờu đớn đau, tuyệt vọng tuy tỡnh yờu tan vỡ nhưng tỡnh yờu được khẳng định à Đú là nột quý của tõm hồn kiều, là giỏ trị nhõn văn bền vững của Thỳy Kiều Đoạn thơ cú bi kịch , cú đau thương nhưng khụng thờ lương , đen tối mà trỏi lại vẫn ngời lờn ỏnh sỏng , niềm tin vào tỡnh yờu vào con người .
III, Tổng kết .
 ? Nêu giá trị ndung và NT ?
 * Ndung : 
 ĐTrích ( đoạn thơ ) như một bi kịch vì mâu thuẫn nội tâm của nhân vật chính càng lúc càng căng thẳng , cuối cùng dẫn đến bế tắc , bi đát .
	 - NDu đồng cảm và ngợi ca lòng vị tha , đức hi sinh của Kiều .
 - Phẩm chất cao đẹp của con người vang lên lời tố cáo tội ác của xhội phong kiến bất nhân đã chồng chất đau khổ lên mọi kiếp người .
	* NT :
 Miêu tả , phân tích tâm lí , ngôn ngữ biến hóa linh hoạt .
 - Đoạn thơ đậm chất trữ tình , chất bi kịch trong việc xây dựng và giải quyết mâu thuẫn .
 - Ngôn ngữ trau chuốt, trong sáng , hào hoa , vừa dung dị , dân gian trong sự phối hợp các điển tích , từ cổ , các thành ngữ , từ ngữ dân gian .
 Gv- Cái thần của đoạn thơ là ở chỗ “ Trao duyên mà chẳng trao được tình !
	 Đau khổ vô tận ! cao đẹp vô cùng” !
Củng cố: 
Học phần ghi nhớ sgk
C/ Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài mới
I. Hướng dẫn học bài
 Học lí thuyết
 Nắm các giá trị về nội dung và nghệ thuật
II. Chuẩn bị bài mới
 Soạn “Nỗi thương mình”