Giáo án môn Ngữ văn 11 - Tiết 58: Lập dàn ý bài văn thuyết minh

Ngày soạn: 2/1/2011 	Ngày giảng: 5/1/2011
Tiết: 58 – Làm văn
LẬP DÀN Ý BÀI VĂN THUYẾT MINH
MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
Giúp học sinh:
Kiến thức
Lập được dàn ý và nắm được yêu cầu của mỗi phần trong dàn ý của một bài văn thuyết minh.
Cách lập dàn ý khi triển khai bài văn thuyết minh.
Kỹ năng
Vận dụng những kiến thức đã họ về văn thuyết minh và kỹ năng lập dàn ý để lập được một dàn ý cho bài văn thuyết minh có đề tài gần gũi, quen thuộc.
Thực hành lập dàn ý cho bài văn thuyết minh có đề tài gần gũi, quen thuộc.
PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN
Phương tiện
GV: SGK, SGV, Tài liệu chuẩn kiến thức – kỹ năng
HS: SGK, vở ghi, vở soạn
Phương pháp
Giáo viên tổ chức giờ học theo hình thức trao đổi thảo luận trả lời các câu hỏi.
TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
Ổn định tổ chức
Kiểm tra bài cũ
Bài mới
Hoạt động của cô và trò
Kiến thức cơ bản
Hướng dẫn học sinh trả lời nhanh phần I.
Hướng dẫn học sinh trả lời theo câu hỏi
Yêu cầu học sinh so sánh nhanh sau đó giáo viên chốt lại bằng sơ đồ.
I. Dàn ý bài văn thuyết minh:
- Bố cục bài văn: Mở bài, thân bài, kết bài
- Phù hợp với bài văn thuyết minh vì dù là thuyết minh về đối tượng nào thì cũng phải lần lượt giới thiệu khái quát (mở bài) đến cụ thể chi tiết ( thân bài) và cuối cùng kết lại bài học , cảm xúc suy nghĩ nhận xét về đối tượng ( kết bài)
- Điểm tương đồng và khác biệt 
+ Giống nhau: Mở bài, kết bài: Đối tượng, cảm xúc
+ Khác nhau: Chủ yếu ở kết bài 
Hướng dẫn học sinh lập dàn ý:
GV: Chép đề bài lên bảng: Làm dàn ý cho bài văn thuyết minh về Đại thi hào Nguyễn Du 
( Học sinh có thể tham khảo phần giới thiệu trong SGK Ngữ Văn 10 tập II (92))
Gọi học sinh đọc mục 2 phần II và yêu cầu học sinh dựa vào đó để làm bài dàn ý.
GV: Có nhiều cách thuyết minh, chọn cách nào tuỳ sở trường của người thuyết minh.
Khi thuyết minh về một danh lam , di tích thì tuỳ theo yêu cầu thuyết minh ta chọn những cách trình bày sau:
+ Trình tự không gian
+ Trình tự thời gian
Nếu yêu cầu thuyết minh về cấu trúc của danh lam di tích:
 + Nguyên liệu , vật liệu , điều kiện tiến hành
+ Các bước các khâu trong quá trình tiến hành.
II. Lập dàn ý:
 1. Chuẩn bị:
- Thu thập thông tin tư liệu và tìm hiểu kĩ về đề tài cần lập dàn ý để thuyết minh.
- Chọn cách thuyết minh.
 2. Lập dàn ý:
a. Phần mở bài:
- Giới thiệu về Nguyễn Du.
( Tiếng thơ ai động đất trời- Nghe như non nước vọng lời ngàn thu- Ngàn năm sau nhớ ND- Tiếng thơ như tiếng mẹ ru mỗi ngày. Tố Hữu)
 Nguyễn Du là đại thi hào của dân tộc.
+ Tên thật quê quán, khoảng thời gian sống , nơi thờ tự hiện nay)
b. Phần thân bài:
- Cuộc đời:
+ Thời đại ND sống
+ Vốn sống phong phú
+ Ảnh hưởng đến sáng tác
- Sự nghiệp:
+ Các sáng tác chính
+ Nội dung chính
+ Nghệ thuật
c. Kết bài:
- Trở lại đề tài phần mở bài
( Thái độ của ND, lưu lại cảm xúc của người thuyết minh...)
Theo em, phải làm gì để việc lập dàn ý cho bài văn thuyết minh đạt kết quả tốt?
3. Kết luận:
	Để lập được dàn ý cho bài văn thuyết minh đạt kết quả, phải: 
	- Nắm vững các kiến thức về dàn ý và kỹ năng lập dàn ý.
	- Cần nắm vững, đầy đủ và chính xác về đề tài cần thuyết minh.
	- Tìm cách bố trí, sắp xếp (kết cấu) các ý thành một hệ thống hợp lý, chặt chẽ và có ý nghĩa.
 ? Củng cố
Em hãy trình bày dàn ý giới thiệu về tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm?
Chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm hãy lập dàn ý cho mỗi yêu cầu của phần Luyện tập trong SGK.
 ? Muốn giới thiệu về một danh nhân một tác phẩm tác giả tiêu biểu ta phải lần lượt làm những công việc gì?
(H/S đọc SGK và trả lời)
 Dặn dò: giờ sau học Nguyễn Trãi
III. Luyện tập:
1. Giới thiệu một tác giả văn học: Tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm.
* Mở bài:
	+ Nguyễn Bỉnh Khiêm là một nhà Nho tài đức vẹn toàn.
* Thân bài:
	- Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) quê ở làng Trung Am, nay thuộc xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng.
	- Đỗ Trạng nguyên năm 1535, làm quan dới triều Mạc.
	+ Dâng sớ vạch tội bọn lộng thần -> vua không nghe -> cáo quan về quê dạy học, lấy hiệu là Bạch Vân.
	+ Nguyễn Bỉnh Khiêm là người có học vấn uyên thâm -> có nhiều mách bảo kín đáo cho vua chúa nhằm hạn chế chiến tranh, chết chóc.
	- Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ lớn của dân tộc.
	+ Để lại khoảng 700 bài thơ chữ Hán và hơn 170 bài thơ chữ Nôm.
	+ Thơ ông mang đậm chất giáo huấn, triết lý, ca ngợi chí kẻ sĩ, thú thanh nhàn, và phê phán những thói xấu trong xã hội.
* Kết bài: 
	- Nguyễn Bỉnh Khiêm là tấm gương về tài năng và nhân cách.
	- Tấm gư¬ng ®ã cßn s¸ng soi ®Õn m·i ngµy nay vµ sau nµy.