Giáo án môn Ngữ văn 11 - Thực hành miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự

Trường THPT Trần Khai Nguyên
Giáo viên: Nguyễn Thị Phương
Bài dạy tiết tăng
 THỰC HÀNH MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Nắm được kỹ năng miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự. 
- Biết kết hợp sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự.
B. PHƯƠNG PHÁP
Sử dụng phương pháp tích hợp, thực hành.
C. TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC
Hoạt động của GV và HS
Yêu cầu cần đạt
 GV cho HS làm bài phần III. Luyện tập (sgk)
Học Sinh có thể tự chọn một đoạn trích trong tác phẩm văn học đã học từ đầu năm để thực hành
GV đưa ra một đoạn trích trong "Chiến thắng Mtao Mxây" (Sử thi Đăm Săn)
"Còn Đăm Săn, bà con xem, chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa. Chàng mở tiệc ăn uống linh đình, thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen các ống le, thịt dê ăn đến cháy đen hết ống lồ ô, máu bò, máu trâu đọng đen khắp sàn hiên, dây cồng dây chiêng giăng như mạng nhện, chỉ vàng chỉ đỏ như hoa dam piết. Cảnh đó, đời ông bác, ông cậu xưa kia làm gì có!"
HS tìm chi tiết có yếu tố miêu tả và biểu cảm:
- Miêu tả:
+Chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa
+ Thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen ....chỉ vàng chỉ đỏ như hoa dam piết.
- Biểu cảm: Cảnh đó, đời ông bác, ông cậu xưa kia làm gì có!"
Rút ra vai trò: thấy được vẻ đẹp của Đăm Săn và tin rằng đó là bữa tiệc lớn chưa từng có từ đời ông bác, ông cậu của Đăm Săn.
GV lưu ý: đây là một đoạn truyện chủ yếu kể lại một chi tiết không phải để miêu tả hay biểu cảm nhưng nó lại có nhiều yếu tố miêu tả và biểu cảm. 
 Tìm chi tiết có yếu tố miêu tả và biểu cảm?
HS: -Miêu tả: "ấy hết đồng và vàng... là phần nhỏ của mùa thu; lá hoàn diệp liễu rất mong manh...run rẫy.
 -Biểu cảm: đây là bức tranh thu vàng của nhà nghệ sĩ lãng mạn
Vai trò của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đoạn trích?
HS: Vẻ đẹp mùa thu vàng ở phương Bắc và cảm xúc của tác giả Pau-tốp-xki.
GV hướng dẫn HS viết dàn bài và hoàn chỉnh bài ở nhà
Bài tập 1: Nhận xét về vai trò của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong:
a. Một đoạn trích tự sự đã học ở lớp 10 
Vai trò:
- Yếu tố miêu tả: giúp người đọc, người nghe thấy được vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn sau chiến thắng và hình dung ra bữa tiệc linh đình chưa từng có.
- Yếu tố biểu cảm: khẳng định với mọi người đó là bữa tiệc lớn chưa từng có.
b. Đoạn trích "Lẵng quả thông" của Pau-tốp-xki
Vai trò: Yếu tố miêu tả và viểu cảm của đoạn nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên của mùa thu và mang đến cho người đọc những cảm nhận mới lạ về mùa thu.
Bài tập 2
Viết bài văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm kể về một chuyến đi đã đem lại cho anh chị nhiều cảm xúc. 
4. Củng cố - dặn dò:
Củng cố: Câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Miêu tả và biểu cảm là hai yếu tố quan trọng trong văn bản tự sự bởi vì:
a. Đó là những yếu tố chủ yếu, quyết định sự thành công của văn bản tự sự.
b. Đó là những yếu tố duy nhất trong văn bản tự sự.
c. Nhờ những yếu tố đó mà câu chuyện trở nên sinh động hấp dẫn và có sự truyền cảm mạnh mẽ.
Câu 2: muốn miêt tả và biểu cảm thành công người viết phải:
a. Quan tâm tìm hiểu cuộc sống, con người và bản thân.
b. Chú ý quan sát, liên tưởng, tưởng tượng.
c. Lắng nghe những lay động mà sự vật, sự việc khách quan gieo vào tâm trí mình.
d. Cả a,b, c đều đúng.
Dặn dò
- Về nhà làm hoàn chỉnh bài tập 2
- Chuẩn bị bài mới: "Tam đại con gà" và "Nhưng nó phải bằng hai mày"