Bài soạn Ngữ văn 11 tiết 56: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu

Tuaàn:14 
Tieát ppct:56 
Ngaøy soaïn:07/11/10 
Ngaøy daïy:10/11/10 
THỰC HÀNH 
VỀ LỰA CHỌN TRẬT TỰ CÁC BỘ PHẬN TRONG CÂU
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nâng cao thêm một buớc nhận thức về vai trò, trật tự các bộ phận trong câu đối việc thể hiện nội dung, đối với việc liên kết ý trong văn bản. 
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ
 1. Kiến thức: Trật tự các bộ phận trong câu có nhiều tác dụng: nội dung ý nghĩa, nhấn mạnh trọng tâm thông tin, tạo sự liên kết về nội dung văn bản mạch lạc. 
 2. Kĩ năng: Nhận biết và phân tích vai trò (thông tin, lien kết văn bản) của các trật tự các bộ phận trong câu. Khi câu nằm trong một ngữ cành nhất định. Nhận biết sự mơ hồ hay vô nghĩa của câu do các bộ phận trong câu sắp đặt ở vị trí không thích hợp. Kĩ năng sửa lỗi. Sắp xếp một cách tối ưu các bộ phận trong câu khi câu được dùng trong ngữ cảnh để đạt hiệu quả giáo tiếp cao. 
 3. Thái độ: Lu«n cã ý thøc c©n nh¾c, lùa chän trËt tù tèi ­u cho c¸c bé phËn c©u
C. PHƯƠNG PHÁP: Ph­¬ng thøc thuyÕt tr×nh, nªu vÊn ®Ò, gi¶ng gi¶i, h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái gợi mở. GV tæ chøc giê d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp nªu vÊn ®Ò.TÝch hîp víi ®äc v¨n vµ lµm v¨n
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
OÅn ñònh lôùp: Kiểm tra sĩ số. 
2. Kieåm tra: Baøi cũ, bài soạn của học sinh. 3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 
NỘI DUNG BÀI DẠY
- Học sinh suy nghĩa câu hỏi, bổ sung, ghi chép. Học sinh thảo luận nhóm, nhận xét trình bày ý kiến cá nhân để trả lời câu hỏi theo định hướng của GV.
- Giáo viên hỏi học sinh, boå sung cho ñaày ñu ûchốt ý chính boå sung cho ñaày ñuûchốt ý chính
- GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp1
- GV chèt l¹i
- HS ®äc bµi tËp, tr¶ lêi c©u hái
- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi HS ®äc bµi tËp
- HS chia nhãm nhá, trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp
HS chia 6 nhãm
+Nhãm1,2: tr¶ lêi ý a 
+Nhãm3,4 tr¶ lêi ý b
+Nhãm5,6: tr¶ lêi ý c
- HS trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi b»ng b¶ng phô sau ®ã cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp
- Gv gîi ý: ®Ó chän ®­îc ph­¬ng ¸n tèi ­u ta ph¶i xem xÐt mèi quan hÖ cña nã víi nh÷ng c©u tr­íc vµ sau nã
GV: §Ó häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong SGK
- GV: Cho H/S ®äc ®o¹n vÝ dô SGK Tr 158.
- GVH:Anh(chÞ)tr¶ lêi c©u hái theo SGK Tr 159?
- GVH: Cho HS lµm theo yªu cÇu trong SGK Tr 158 phÇn 3. - GV chuÈn kiÕn thøc
GV: Cho H/S ®äc SGKTr 157.
 - HS chia 2 d·y: D·y1 tr¶ lêi ý a. D·y 2 tr¶ lêi ý b, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp
- HS lµm viÖc c¸ nh©n, tr×nh bµy tr­íc líp
- H/S ®äc SGK Tr 159. H/S ®äc SGK
* BT: Coâ aáy voâ duyeân nhöng khoâng ñeïp. Coâ aáy ñeïp nhöng voâ duyeân. Ngoâi nhaø naøy ôû xa nhöng ñeïp, Ngoâi nhaø naøy ñeïp nhöng ôû xa.
I. GIỚI THIỆU CHUNG: TrËt tù trong c©u ®¬n
 1. Bµi tËp 1: §äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi c©u hái.
 a. S¾p xÕp nh­ vËy kh«ng sai vÒ ng÷ ph¸p vµ ý nghÜa v× “ rÊt s¾c” vµ “ nhá” lµ c¸c thµnh phÇn ®¼ng lËp, ®ång chøc: cïng lµm thµnh phÇn phô cho danh tõ “ con dao”
Nh­ng ®Æt vµo ®o¹n v¨n sÏ kh«ng phï hîp víi môc ®Ých cña hµnh ®éng: Môc ®Ých ®e do¹, uy hiÕp ®èi ph­¬ng. Kh«ng thÓ s¾p xÕp: “®ã lµ con dao rÊt s¾c nh­ng nhá” v× nã kh«ng phï hîp m¹ch ý cña c©u v¨n. PhÇn trªn cña c©u v¨n lµ: “H¾n mãc ®ñ mäi tói, ®Ó t×m c¸i g×” => H¾n t×m c¸i g× th× vËt ®ã tÊt ph¶i nhá. Tõ “nhá” ph¶i ®øng tr­íc. MÆt kh¸c tõ “nh­ng” lËp mèi quan hÖ nh­îng bé t¨ng tiÕn trong c©u: nh­ng rÊt s¾c.
 b. Nh»m môc ®Ých dån träng t©m th«ng b¸o vµo tõ “ rÊt s¾c” phï hîp víi môc ®Ých ®e do¹, uy hiÕp B¸ KiÕn cña ChÝ PhÌo
- ViÖc s¾p xÕp “nhá nh­ng rÊt s¾c” cã t¸c dông gi¶i thÝch vËt h¾n ®ang t×m trong tói ¸o. §ã lµ vËt nhá, rÊt s¾c, bæ nghÜa cho con dao ®øng tr­íc nã, lµm cho ý nghÜa cña c©u t¨ng tiÕn lªn vµ ®¶m b¶o mèi liªn kÕt nghÜa trong c©u.
 c. Trong t×nh huèng nµy sù s¾p xÕp nh­ thÕ l¹i lµ phï hîp bëi môc ®Ých phñ ®Þnh t¸c dông cña con dao ®èi víi viÖc chÆt c©y to
- §ã lµ mét con dao nhá nh­ng rÊt s¾c. So víi tr­êng hîp: h¾n cã mét con dao nhá nh­ng rÊt s¾c. Dao Êy th× chÆt lµm sao ®­îc c©y to nµy ?
- ý cña c©u v¨n ®Çu lµ rÊt s¾c (nhÊn m¹nh)
- ý nghÜa cña hai c©u sau l¹i nhÊn m¹nh “nhá”. Mµ nhá th× kh«ng chÆt ®­îc cµnh to.
Trong mçi tr­êng hîp trªn ®©y, trËt tù s¾p xÕp c¸c bé phËn c©u ®Òu nh»m môc ®Ých:
 + thÓ hiÖn ý nghÜa cña c©u
 + Liªn kÕt ý trong ®o¹n tøc lµ ®¶m b¶o mèi quan hÖ ý nghÜa cña c©u.
 2. Bµi tËp2: Lùa chän tr­êng hîp: “B¹n em nhá nh­ng rÊt th«ng minh. ThÇy gi¸o ®· ®­a b¹n Êy vµo ®éi tuyÓn HS giái” V×: Mèi quan hÖ gi÷a hai c©u. C©u mét nhÊn m¹nh sù th«ng minh. Cã th«ng minh thÇy gi¸o míi chän vµo ®«i tuyÓn HS giái.
C¸ch viÕt ( A) lµ phï hîp nh»m nhÊn m¹nh vµo sù th«ng minh
 3. Bµi tËp 3: Ph©n tÝch t¸c dông c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau cña thµnh phÇn tr¹ng ng÷ chØ thêi gian.
 a. §o¹n v¨n kÓ vÒ mét sù kiÖn (MÞ bÞ b¾t) cho nªn tr­íc tiªn lµ nªu hoµn c¶nh thêi gian
C©u tiÕp theo phÇn “ S¸ng h«m sau” cÇn ®Æt ë ®Çu c©u ®Ó tiÕp nèi thêi gian. §Çu c©u: t¸c dông lµ lµm cho lêi kÓ râ rµng theo b­íc ®i cña thêi gian “Mét ®ªm khuya” råi ®Õn “s¸ng h«m sau”.
 b. Chñ thÓ hµnh ®éng ®­îc nªu tr­íc, phÇn biÓu thÞ thêi gian ®Æt ë gi÷a bëi sù liªn kÕt ý c¸c c©u tr­íc ®ã ®Òu tËp trung vµo viÖc: ai lµ ng­êi ®Î ra ChÝ PhÌo. Gi÷a c©u: T¸c dông cña nã nhÊn m¹nh vµo thêi ®iÓm cßn rÊt sím. §ã lµ buæi sím s­¬ng ch­a tan. CP bÞ bá r¬i trong lß g¹ch.
 c. VÒ ng÷ ph¸p ®ã kh«ng ph¶i lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u nh­ng nã biÓu hiÖn phÇn tin míi, träng t©m th«ng b¸o.§iÒu quan träng ë c©u nµy lµ thêi gian MÞ vÒ lµm d©u nªn nã ®­îc ®Æt ë cuèi c©u ( vÞ trÝ giµnh cho nh÷ng tin quan träng). Cuèi c©u: “®· mÊy n¨m” cã t¸c dông nhÊn m¹nh, lµm râ vÒ thêi gian MÞ ph¶i sèng trong c¶nh con d©u g¹t nî.
II.TrËt tù trong c©u ghÐp
 1. Bµi tËp 1 
 a.VÕ chØ nguyªn nh©n cÇn ®Æt sau vÕ chÝnh v× vÕ chÝnh tiÕp theo c©u tr­íc ®ang nãi vÒ h¾n vµ vÕ phô ®øng sau liªn kÕt víi nh÷ng c©u ®i sau: cô thÓ ho¸ cho mét c¸i g× rÊt xa x«i
Thµnh phÇn in ®Ëm ®Æt ë gi÷a c©u cã t¸c dông gi¶i thÝch v× sao CP l¹i nao nao buån. V× h¾n nhí l¹i mét thêi xa x«i. C¸i thêi xa x«i Êy ®­îc lÝ gi¶i ë c©u cuèi ®o¹n.
 b.VÕ chØ sù nh­îng bé ®Òu lµ c¸c vÕ phô xÐt vÒ mÆt cÊu t¹o ng÷ ph¸p nh­ng ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp nµy cÇn ®Æt sau ®Ó bæ sung mét th«ng tin cÇn thiÕt bèi c¶nh ngoµi ng«n ng÷
- NÕu kh«i phôc toµn bé c©u ghÐp nµy:“Th­a cô! ViÖc ®ã lµ cña riªng chÞ ch¸u. Tuy ®èi víi chÞ ch¸u còng nh­ ®èi víi quan huyÖn, ch¸u vÉn lµ ng­êi chÞu ¬n. Nh­ng tuú ý chÞ ch¸u c­ xö, ch¸u kh«ng cã quyÒn h¹n bµn tíi.
- Song t¸c gi¶ ®· cè t×nh nhÊn m¹nh nªn ®· chuyÓn. “Tuy chÞu ¬n” xuèng cuèi c©u.
 2.Bµi tËp2: CÇn chän ph­¬ng ¸n C => ViÖc s¾p xÕp ®óng trËt tù c¸c bé phËn trong c©u kh«ng chØ cã t¸c dông tu tõ mµ cßn cã t¸c dông vÒ c¸c ph­¬ng diÖn kh¸c: ph©n bè th«ng tin cò- míi; nhÊn m¹nh träng t©m th«ng b¸o; ®¶m b¶o sù m¹ch l¹c vµ li ªn kÕt ý gi÷a c¸c c©u
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- HS ®äc kÜ l¹i bµi, t×m trong nh÷ng bµi v¨n mµ m×nh ®· viÕt cã nh÷ng ®o¹n v¨n nµo diÔn ®¹t ch­a ®ung trËt tù.
 - GV chèt l¹i néi dung bµi häc, h­íng dÉn hs chuÈn bÞ tiÕt: uag cuûa doøng soâng vaø nhöõng chieán coâng hieån haùch ôû ñaâyùcâng oanh lieät nhaát trong lòch söû d
D. Rút kinh nghiệm.