Bài soạn Ngữ văn 11 tiết 117: Ôn tập làm văn

Tuần: 
Tiết ppct:117 
Ngày soạn: /10 
Ngày dạy: /10 
ƠN TẬP LÀM VĂN
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ
 1. Kiến thức: Củng cố kiến thức đã học về làm văn
 2. Kĩ năng: Học sinh cĩ kĩ năng ơn tập lại một số kiến thức đã học.
 3. Thái độ: Cĩ ý thức nghiêm túc trong viếc làm đề cuơng ơn tâp lại kiến thức.
C. PHƯƠNG PHÁP: Ph­¬ng thøc thuyÕt tr×nh, nªu vÊn ®Ị, gi¶ng gi¶i, h×nh thøc trao ®ỉi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái gợi mở. Đàm thoại 
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số 2 . Kiểm tra: Bài cũ, bài soạn của học sinh.
 3. Bài mới: 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 
NỘI DUNG BÀI DẠY
- Học sinh suy nghĩa câu hỏi, bổ sung, ghi chép. Học sinh thảo luận nhĩm, nhận xét trình bày ý kiến cá nhân để trả lời câu hỏi theo định hướng của GV.
- Giáo viên hỏi học sinh, bổ sung cho đầy đu ûchốt ý chính bổ sung cho đầy đủchốt ý chính
Gv gợi ý bằng những câu hỏi đê học sinh ơn lại kiến thức: Thao tác lập luận: Phân tích, so sánh, bình luận, bác bỏ, viết bản tin, viết tiểu sử tóm tắtû và luyện tập các thao tác này.
- Phân tích lập dàn ý bài văn nghị luận, luyện tập kết hợp các thao tác lập luận.
GV nhận xet và hướng dẫn HS ơn tập.
- Quan niệm, yêu cầu và cách làm : Thao tác lập luận: Phân tích, so sánh, bình luận, bác bỏ, viết bản tin, viết tiểu sử tóm tắtû và luyện tập các thao tác này. Phân tích lập dàn ý bài văn nghị luận, luyện tập kết hợp các thao tác lập luận.
I. GIỚI THIỆU CHUNG
 A. Nhưng nội dung kiến thức cần ôn tập
 1. Câu 1: Thao tác lập luận: Phân tích, so sánh, bình luận, bác bỏ, viết bản tin, viết tiểu sử tóm tắtû và luyện tập các thao tác này.
- Phân tích lập dàn ý bài văn nghị luận, luyện tập kết hợp các thao tác lập luận.
 2. Câu 2: Quan niệm; Yêu cầu và cách làm : Phân tích, so sánh, bình luận, bác bỏ, viết bản tin
II. Luyện tập
Câu 1: Thao tác lập luận: Bác bỏ, phân tích, bình luận.
Câu 2: Phân tích: Cơ sở nào xuất hiện câu :”Thất bại là mẹ của thành công”. Trải qua thất bại rút ra bài học thực tế . Bác bỏ: sợ thất bại nên không dám làm gì, bi quan chán nản khi gặp thất bại, không biết rút ra bài học. Chứng minh.
Câu 3: Bác bỏ hạng người không biết sợ cái gì trên đời=> quỷ chứ không phải người. Loại người thứ 2 hèn hạ, thô bỉ, đồi bại nhất.
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Nắm những kiến thức cơ bản về Thao tác lập luận: Phân tích, so sánh, bình luận, bác bỏ, viết bản tin, viết tiểu sử tóm tắtû và luyện tập các thao tác này. Học bài.
- HS về nhà chuẩn bị: Luyện tập viết các đoạn văn, bài văn theo phương pháp lËp luËn ph©n tÝch, so s¸nh.. ®Ĩ viÕt ®o¹n v¨n cã søc thuyÕt phơc vµ hÊp dÉn N¾m ®­ỵc c¸ch vËn dơng thao t¸c ®ã trong mét bµi v¨n nghÞ luËn. Viết vài đoạn văn luyện tập các thao tác này . uag của dòng sông và những chiến công hiển hách ở đâýcâng oanh liệt nhất trong lịch sử d
 2. Câu 2: Quan niệm; Yêu cầu và cách làm : Phân tích, so sánh, bình luận, bác bỏ, viết bản tin
TT- ND
Quan niệm
Yêu cầu và cách làm
So sánh 
So sánh là làm sáng rõ đối tượng đang nghiên cứu trong tương quan với các đối tượng khác.
 - So sánh là một thao tác lập luận nhắm đối chiếu hai hay nhiều sự vật, hoặc các mặt của một sự vật để chỉ ra những mặt giống nhau, khác nhau. Từ đĩ thấy đượcgiá trị của từng sự vật, hiện tượng.
- Hai sự vật cĩ nhiều điểm giống nhau gọi là sánh tương đồng , cĩ nhiều điểm khác nhau gọi là so sánh tương phản.
- So sánh là thao tác tư duy nhằm nhận thức nhanh chĩng đặc điểm nỗi bật của sự vật đối tượng, và cùng lúc sẻ hiểu được cả hai đối tượng. 
- Yêu cầu: Chọn lựa hai hay nhiều đối tượng sự vật cĩ ít nhất một điểm giống nhau nào đĩ.
- Đưa ra tiêu chí cụ thể để so sánh, cĩ thể so sánh trên nhiều cấp độ: Nhỏ nhất là giữa các chi tiết, hình ảnh, từ ngữ.
+ Lớn hơn là giữa các sự vật, sự kiện, tác giả, tác phẩm, phong cách.
+ Lớn hơn nữa là giữa các giai đoạn văn học này với giai đoạn văn học khác.
 +Tránh tình trạng khen chê khơng cĩ cơ sở.
- So sánh thường đi đơi với nhận xét, đánh giá thì sự so sánh đĩ mới trở nên sâu sắc. - Khi so sánh, phải đặt các đối tượng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí mới thấy được sự giống nhau và khác nhau của chúng.
Ph©n tÝch
Thao t¸c ph©n tÝch kÕt hỵp chỈt chÏ víi tỉng hỵp ®Ĩ ®¶m b¶o nhËn thøc ®èi t­ỵng trong chØnh thĨ cđa nã. Ph©n tÝch cịng kh«ng bao giê t¸ch rêi cac thao t¸c kh¸c nh­ gi¶i thÝch, chøng minh, b¸c bá
- Thao t¸c ph©n tÝch kÕt hỵp chỈt chÏ víi tỉng hỵp :
- Tr­íc khi ph©n tÝch cÇn x¸c ®Þnh râ mơc ®Ých cđa viƯc ph©n tÝch lµ lµm s¸ng tá ý kiÕn, quan ®iỴm nµo ®ã ( kÕt luËn cđa lËp luËn ),sau ®ã cÇn chia nhá ®èi t­ỵng ph©n tÝch ( ý kiÕn quan niƯm ) ra tõng yÕu tè nhá ®Ĩ t×m hiĨu s©u h¬n
 - Ph©n tÝch bao g׬ cịng g¾n liỊn víi thao t¸c tỉng hỵp ®Ĩ ®¶m b¶o nhËn thøc ®èi t­ỵng trong chØnh thĨ cđa nã. Ph©n tÝch cịng kh«ng bao giê t¸ch rêi cac thao t¸c kh¸c nh­ gi¶i thÝch, chøng minh, b¸c bá ...
- Phân tích đối tượng theo mối quan hệ tương đồng hay tương phản với đối tượng khác khi phân tích một nhân vật, một chi tiết cĩ thể so sánh với các đối tượng khác.
Ph©n tÝch chia nhá ®èi t­ỵng thµnh nhiỊu yÕu tè, bộ phận, hay từng phương diện ®Ĩ phân tích xem xÐt mét c¸ch kÜ cµng rồi tỉng hỵp nhằm phát hiện ra bản chât của đối tượng (néi dung h×nh thøc vµ mèi quan hƯ bªn trong cịng nh­ bªn ngoµi cđa chĩng). Việc phân tích cần tuân thủ theo một số tiêu chí nhất định:
- Việc phân tích dựa trên quan hệ giữa các bộ phận, các phương diện tạo nên đối tượng.
- Phân tích đối tượng theo quan hệ nhíều chiều: 
- Phân tích theo quá trình phát triển: Phân tích nhân vật cần quan sát, chú ý mối quan hệ giữa đĩ đã trải qua giai đoạn phát triển nào, đổi chiếu những đổi thay, chia ra chi tiết thể hiện sự thay đổi.
- Phân tích đối tượng theo cấu trúc chỉnh thể của nĩ: Phân tích tác phẩm trữ tình cần chú ý mối quan hệ giữa thơ thể loại, nghệ thuật, niêm luật, cách ngắt nhịp
 - Phân tích đối tượng theo mối quan hệ của nĩ đối với mơi trường và hồn cảnh xung quanh như; Phân tích nhân vật cần chú ý mối quan hệ giữa nhân vật với hồn cảnh của nĩ.Xem quan hệ đĩ là tương đồng hay tương phản trong viện biểu hiện tính cách nhân vật.
 ViƯc ph©n t¸ch ®èi t­ỵng thµnh c¸c yÕu tè nhá cã thĨ dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ, quan hƯ nhÊt ®Þnh: Quan hƯ gi÷a c¸c yÕu tè t¹o nªn ®èi t­ỵng . Qua hƯ gi÷a ®èi t­ỵng víi c¸c ®èi t­ỵng liªn quan. Quan hƯ gi÷a ng­êi ph©n tÝch víi ®èi t­ỵng ph©n tÝch ( th¸i ®é, sù ®¸nh gi¸ cđa ng­êi ph©n tÝch ®èi víi ®èi t­ỵng ®­ỵc ph©n tÝch Các phương pháp phân tích trên giúp ta phát hiện các chi tiết để xem xét một cách riêng biệt nhưng kết quả của sự phân tích trên cần phải kết hợp các thao tác tổng hợp thì quá trình phân tích mới cĩ kết quả , sức sức thuyết phục cao.
Bác bỏ
- Thao t¸c lËp luËn bá lµ c¸ch dïng lÝ lÏ dÉn chøng, ®Ĩ phª ph¸n, g¹t bá nh÷ng ý kiÕn sai, kh«ng chÝnh x¸c. Tõ ®ã nªu ý kiÕn ®ĩng thuyÕt phơc ng­êi ®äc ng­êi nghe.
- Cách thức bác bỏ 
- Cĩ thể bác bỏ một luận điểm , luận cứ hoặc cách lập luận bằng cách nêu tác hại , chỉ ra nguên nhân , hoặc phân tích từng khía cạnh sai lệch , thiếu chính xác của luận điểm , luận cứ ấy 
- Khi bác bỏ cần diễn đạt rành mạch , sáng sủa , uyển chuyển để người cĩ quan điểm , ý kiến sai lệch và người nghe dễ chấp nhận tin theo 
. Mục đích ; Bác bỏ gạt đi , khơng chấp nhận ý kiến chưa đúng ( Bác bỏ luận điểm , ý kiến khơng đúng )
- Yêu cầu; Nắm chắc những sai lầm quan điểm , ý kiến cần bác bỏ. Đưa ra các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục 
- Thái độ thẳng thắn nhưng cẩn trọng , cĩ chừng mực phù hợp hồn cảnh và đối tượng tranh luận 
-TrÝch dÉn ý kiÕn ®ã mét c¸ch ®Çy ®đ, kh¸ch quan trung thùc. Lµm s¸ng tá ý kiÕn ®ã sai ë chç nµo? v× sao sai?
-CÇn ®äc kÜ, xem xÐt ba yÕu tè: LuËn ®iĨm; LuËn cø; C¸ch lËp luËn (xem ý kiÕn ®ã sai ë chç nµo? cÇn b¸c bá luËn ®iĨm? luËn cø? hay c¸ch lËp luËn? ). Tr¸nh nãi qu¸ (phãng ®¹i c¸i sai, hoỈc ch­a nãi tíi c¸i sai) 
- C¸ch sư dơng thao t¸c lËp luËn b¸c bá: C¸ch mét: b¸c bá luËn ®iĨm. Dïng thùc tÕ ®Ĩ b¸c bá luËn ®iĨm. Dïng phÐp suy luËn ®Ĩ b¸c bá luËn ®iĨm.
- C¸ch hai: b¸c bá luËn cø ; Lµ c¸ch v¹ch ra sai lÇm gi¶ t¹o trong lÝ lÏ vµ dÉn chøng ®­ỵc sư dung
- C¸ch ba: b¸c bá c¸ch lËp luËn: B¸c bá lËp luËn lµ v¹ch ta sù m©u thuÉn kh«ng nhÊt qu¸n, phi l«gic trong lËp luËn cđa ®èi ph­¬ng. ChØ ra sù ®ỉi thay ®¸nh tr¸o kh¸i niƯm trong qĩa tr×nh lËp luËn cđa ®èi ph­¬ng.
Bình luận
Bình luận nhằm đề xuất và thuyết phục người đọc (người nghe) tán đồng với nhận xét, đánh giá, bàn luận của mình về một hiện tượng (vấn đề) trong đời sống hoặc trong văn học
- Yêu cầu: Đưa ra được những nhận định, đánh giá đúng- sai, hay- dở, bàn bạc sâu rộng về vấn đề. Những nhận định, đánh giá phải có lí luận , thực tiễn thì mới có sức thuyết phục. Quan điểm của người bình luận phải rõ ràng, lập luận phải chặt chẽ, bố cục phải mạch lạc, lời văn bình luận phải chính xác , trong sáng. Các bước bình luận: Cĩ 3 (ba) bước
1. Bước 1: Nêu hiện tượng (vấn đế ) cần bình luận
2. Bước 2: Đánh giá hiện tượng (vấn đế ) cần bình luận
3. Bước 3: Bàn về hiện tượng (vấn đế ) cần bình luận
Viết TSTT
TiĨu sư tãm t¾t lµ v¨n b¶n ghi l¹i nh÷ng th«ng tin kh¸ch quan, c¬ b¶n vỊ mét c¸ nh©n, nh»m giíi thiƯu mét c¸ch kh¸i qu¸t víi ng­êi ®äc, ng­êi nghe vỊ cuéc ®êi, qu¸ tr×nh häc tËp, c«ng t¸c, nh÷ng thµnh tÝch ®ãng gãp cđa c¸ nh©n ®ã.
- Vai trß: HiĨu nh÷ng nÐt chđ yÕu vỊ mét con ng­êi. Giĩp ng­êi qu¶n lÝ hiĨu nh©n viªn vµ ph©n c«ng c«ng viƯc hỵp lÝ, hiƯu qu¶.
* Yªu cÇu c¬ b¶n cđa tiĨu sư tãm t¾t
- Giíi thiƯu ng¾n gän. Ph­¬ng thøc tr×nh bµy chđ yÕu: thuyÕt minh. Sè liƯu vµ mèc thêi gian cơ thĨ. Nh÷ng nÐt chÝnh vỊ th©n thÕ: tªn gäi, ngµy th¸ng n¨m sinh, quª qu¸n, gia ®×nh, bè mĐ... 
- Sù kiƯn quan träng trong cuéc ®êi vµ sù nghiƯp? §¸nh gi¸ chung: nh÷ng danh hiƯu vµ n¨ng lùc ...
Tªn khai sinh: Ngµy sinh: Quª qu¸n: Së thÝch: N¨ng lùc ®Ỉc biƯt: Thµnh tÝch nỉi bËt:
* C¸c b­íc chuÈn bÞ: T×m hiĨu, s­u tËp ®Çy ®đ th«ng tin. X¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n cÇn tãm t¾t. X¸c ®Þnh mơc ®Ých viÕt tiĨu sư tãm t¾t. ViÕt tiĨu sư tãm t¾t
D. Rút kinh nghiệm..