Bài giảng môn Tin học 11 - Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình các thành phần của ngôn ngữ lập trình

Ngày soạn: 
Tiết PPCT: 1
KHÁI NIỆM LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
CÁC THÀNH PHẦN CỦA NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
MỤC TIÊU
Kiến thức: 
Hiểu được khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình.
Biết được khái niệm chương trình dịch
Nắm được các thành phần của 1 ngôn ngữ lập trình nói chung.
Kĩ năng
Phân biệt được hai loại chương trình dịch là thông dịch và biên dịch
Thái độ: 
Ham thích môn học, có tính kỷ luật cao
CHUẨN BỊ
Giáo viên: SGK, SGV, phấn
Học sinh: SGK, vở ghi
NỘI DUNG
Ổn định lớp: 
Stt
Lớp
Tổng số hs
Vắng mặt
Có phép
Ngày giảng
1
2
3
4
5
6
7
Nội dung bài mới
Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình
Mọi bài toán có thuật toán đều có thể giải được trên máy tính điện tử. Các bước để giải 1 bài toán:
+ Xác định bài toán
+ Xây dựng được thuật toán khả thi
+ Lập trình
Lập trình là việc sử dụng cấu trúc dữ liệu và các lệnh của 1 ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán.
Ngôn nghữ lập trình là 1 phần mềm dùng để diễn đạt thuật toán thành 1 chương trình giúp cho máy tính hiểu được thuật toán đó.
Một số loại ngôn ngữ lập trình: ngôn ngữ máy, hợp ngữ và ngôn ngữ bậc cao
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
1. Ghi nội dung bài toán đặt vấn đề: Giải phương trình ax + b = 0
- Hãy xác định input và output của bài toán?
- Háy xác định các bước để tìm output?
- Diễn giải: hệ thống các bước này được gọi là thuật toán.
- Nếu trình bày thuật toán với người nước ngoài, em sẽ dùng ngôn ngữ nào để diễn đạt?
- Nếu diễn đạt thuật toán này cho máy hiểu, em sẽ dùng ngôn ngữ nào?
- Diễn giải: Hoạt động để diễn đạt một thuật toán thông qua một ngôn ngữ lập trình được gọi là lập trình.
- Yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa và cho biết khái niệm lập trình.
- Hỏi: kết quả của hoạt động lập trình?
2. Hãy cho biết có mấy loại ngôn ngữ lập trình?
Em hiểu thế nào về ngôn ngữ máy và ngô ngữ bậc cao?
- Hỏi: làm thế nào để chuyển 1 chương trình viết từ ngôn ngữ bậc cao sang ngôn ngữ máy?
- Hỏi: Vì sao không lập trình trên ngôn ngữ máy để khỏi phải mất công chuyển đổi mà người ta thường lập trình bằng ngôn ngữ bậc cao?
1. Quan sát nội dung bài toán và theo dõi yêu cầu của giáo viên.
- Input: a, b
- Output: x=-b/a, vô ngiệm, vố số nghiệm.
B1: nhập:a, b
B2: nếu a0 kết luận có nghiệm x=-b/a
B3: nếu a=0 và b0, kết luận vô nghiệm
B4: nếu a=0 và b=0, kết luận vô số nghiệm
- Ngôn ngữ tiếng anh.
- Em dùng ngôn ngữ lập trình
- Lập trình là việc sử dụng cấu trúc dữ liệu và các lệnh của ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán.
- Ta được 1 chương trình
- Ngôn ngữ máy
- Hợp ngữ
- Ngôn ngữ bậc cao
- Ngôn ngữ máy: các lệnh được mã hoá bằng các kí hiệu 0-1. chương trình được viết trên ngôn ngữ máy có thể được nạp vào bộ nhớ và thực hiện ngay.
- Ngôn ngữ bậc cao: các lệnh được mã hoá bằng 1 ngôn ngữ gần với ngôn ngữ tiếng Anh. Chương trình viết trên ngôn ngữ bậc cao phải được chuyển đổi thành chương trình trên ngôn ngữ máy mới có thể thực hiện được.
- Phải sử dụng 1 chương trình dịch để chuyển đổi.
- Lập trình bằng ngôn ngữ bậc cao dễ viết hơn vì các lệnh được mã hoá gần với ngôn ngữ tự nhiên. Lập trình trên ngôn ngữ máy rất khó, thường các chuyên gia lập trình mới lập trình được.
Chương trình dịch
Chương trình dịch là 1 chương trình có chức năng chuyển đổi 1 chương trình được viết bằng 1 ngôn ngữ lập trình bậc cao thành 1 chương trình có thể thực hiện được trên máy tính.
Cần phải có 1 chương trình dịch để chuyển chương trình được viết bằng các ngôn ngữ khác thành ngôn ngữ máy.
Đầu vào của chương trình dịch là 1 chương trình được viết bằng ngôn ngữ lập trình bậc cao. Đầu ra cũng là 1 chương trình nhưng được viết bằng ngôn ngữ máy.
Biên dịch: kiểm tra, phát hiện lỗi và dịch toàn bộ chương trình nguồn thành 1 chương trình có thể thực hiện trên máy.
Thông dịch: lần lượt dịch và thực hiện từng lệnh 1
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
1. Nêu vấn đề: Em muốn giới thiệu về trường mình cho du khách quốc tế biết tiếng Anh, có 2 cách để thực hiện
Cách 1: Cần 1 người biết tiếng Anh, dịch từng câu nói của em sang tiếng Anh cho người khách.
Cách 2: Em soạn nội dung cần giới thiệu ra giấy và người phiên dịch dịch toàn bộ nội dung đó sang tiếng Anh rồi đọc cho du khách.
- Hãy lấy ví dụ tương tự trong thực tế về biên dịch và thông dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt
2. Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và sử dụng các ví dụ trên để cho biết các bước trong tiến trình thông dịch và biên dịch
1. Chú ý lắng nghe ví dụ của giáo viên và thảo luận để tìm ví dụ tương tự.
- Khi thủ tướng 1 chính phủ trả lời phỏng vấn trước 1 nhà báo quốc tế, họ thường cần 1 người thông dịch để dịch từng câu tiếng Việt sang tiếng Anh.
- Khi thủ tướng đọc 1 bài diễn văn tiếng Anh trươc hội nghị, họ cần 1 người biên dịch để chuyển văn bản tiếng Việt thành tiếng Anh.
2. Nghiên cứu sách giáo khoa và suy nghĩ để trả lời.
Các thành phần của ngôn ngữ lập trình
Bảng chữ cái: là tập các kí tự được dùng để viết chương trình. Không được phép dùng bất kì kí tự nào ngoài các kí tự quy định trong bảng chữ cái.
Cú pháp: là bộ quy tắc để viết chương trình.
Ngữ nghĩa: xác định ý nghĩa thao tác cần phải thực hiện, ứng với mỗi tổ hợp kí tự dựa vào ngữ cảnh của nó.
CỦNG CỐ
Những nội dung đã học
Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình
Khái niệm chương trình dịch
Thành phần của ngôn ngữ lập trình: bảng chữ cái, cú pháp và ngữ nghĩa
Nhiệm vụ về nhà: .
Mỗi loại ngôn ngữ lập trình phú hợp với những người lập trình có trình độ như thế nào?
Kể tên 1 số ngôn ngữ lập trình bậc cao có sử dụng kỹ thuật biên dịch và 1 số ngôn ngữ lập trình có sử dụng kỹ thuật thông dịch
Trả lời các câu hỏi sách giáo khoa
Xem trước bài học: Mục 2 của bài 2.